دانلود مقاله لزوم کاربرد حسابداری محیط زیست در شرکتهای فعال صنعتی ایران

بخشی از مقاله

لزوم کاربرد حسابداری محیط زیست در شرکتهای فعال صنعتی ایران

چکیده
امروزه جهان مصادف با رشد ، پيشرفت و پویایی روزافزون جامعه ي بشري و محدوديت منابع طبيعي و زيست محيطي مي باشد، همگام با این تحول، صنايع، كارخانه جات و موجدین تولید نيز متاثی از ساير اعضا در حال توسعه و تكامل خواهند بود.اين تغيير و تحولات و رشد اقتصادي مسبب ورود ابعاد جديدي در عرصه ي جهاني و سيستم منابع طبيعي مي گردد.
با عنایت به این موضوع که منابع طبيعي و زيست محيطي با رشد و پویایی

اقتصادي توسعه نمي يابند، مي بايست همگام با این توسعه ي پويا و پايدار،در راستاي حفاظت،صيانت و بهسازي محيط زيست نيز بسترسازي هاي مناسبی صور

ت پذيرد، در غير اين صورت ضامني براي افزايش رفاه نسل حاضر و نسلهاي آتي وجود نخواهد داشت.
صنعتی شدن در سراسر جهان سبب ایجاد مسئولیت های زیست محیطی مهمی گرديده که خواه ناخواه اثرات مالی خاص خود را به جاي می گذارد.
اينك با ملحوظ نظر داشتن اینكه منابع طبيعي به عنوان يكي از آسيب پذيرترين عوامل توليد در فعاليتهاي صنعتي مطرح مي باشد و همچنین درطي سالهاي اخير توجه به مسايل زيست محيطي افزايش يافته است، مي بايست صنایع نسبت به مسئولیت های اجتماعی و محیطی مرتبط با عملیات و محصولات خود آگاه شوند.
اداره هر واحد اقتصادي مستلزم به كارگيري سه عامل مهم منابع انساني،منابع مالي و منابع طبيعي است و توجه به عوامل فوق الذكر در توليد سبب به كارگيري نقش نوين علوم با فعاليت هاي توليدي مي گردد.
از جمله اين موارد كاربرد حسابداري محيط زيست می باشد که صنايع و شركتها را به ابزاري مجهز مي نماید تا سيستم كنترل سنتي خود را تجديدنظر و اصلاح نموده و هزينه هاي زيست محيطي را پردازش و به گونه اي مناسب در اختيار مديران قرار دهد.
حسابداري محيط زيست يكي از با اهميت ترين ابزارهای اندازه گيري، را

هنمايي و كنترل توسعه پايدار در تمام سطوح صنعتي مي باشد و مي ت

واند پشتوانه حسابداري منابع طبيعي در سطح گسترده،حسابداري بوم شناسي در سطح ادارات محلي و حسابداري مالي،صنعتي و يا مديريت در سطوح كوچك گردد.
می توان چنین بیان نمود که صنایع برای كاهش تاثيرات زيست محيطي فع

اليتهايشان چاره اي جز ورود اطلاعات مربوط به هزينه هاي آلاينده محيط زيست در حسابها و تصميمات خود ندارد. در این میان حسابداري زيست محيطي با ايجاد ارتباط بين مديران زيست محيطي و حسابداران و تشويق آنان به انجام كار در كنار يكديگر، عملكردهاي مالي و زيست محيطي شركتها را به سوي روند بهتري سوق داده و وضعيت رقابتی مناس

بي را برای صنایع فراهم خواهد نمود.

عليهذا با توجه به اينكه در طي سالهاي اخير بالاخص سال جاری آلودگي در كشورمان روند رو به رشدي داشته و صنايع سهم بسزايي را در آلاينده هاي مضر دارا مي باشند و با عنايت به اينكه هميشه پيشگيري بهتر از درمان است، برآن شديم تا با نشان دادن نقش حسابداري در جهت كمك به كاهش آلودگي از طريق تاثير مخارج، افشاي مالي و ارائه ي اطلاعات به مديريت ، گامي در اين زمينه برداشته شود.
واژگان كليدي
حسابداری محیط زیست – فعاليت هاي زيست محيطي - هزينه هاي زيست محيطي – حسابداري مديريت محيط زيست- گزارشگري زيست محيطي- حسابرسي محيط زيست
بیان مساله
در عصر کنونی با توجه به رشد و پیشرفت روزافزون جامعه ی بشری و صنعتی، همچنین محدودیت های منابع طبیعی و زیست محیطی در دسترس، مساله ی حفاظت و صیانت از محیط زیست به عنوان یکی از مهمترین مسایل جامعه جهانی مطرح گردیده است.
برخي از محدوديت هاي منابع طبيعي سبب مي گردد تا شركتهاي توليدي از سويي براي ماندن در بازاهاي جهاني، عرصه رقابت،دستيابي به درآمد بالا و كسب محبوبيت هاي تجاري مجبور به تحمل هزينه هاي زيست محيطي شوند و از سوي ديگر ملزم به كاهش هزينه هاي مزبورگردند.
گذر تخريب محيط زيست از حد آستانه، بحران جهاني ايجاد كرده كه مقابله با آن ، كوشش، مساعدت، تدوين دستورالعمل ها و آيين نامه هاي زيست محيطي با ابعاد وسيعتري را در سطح تمامي ملل طلب مي نمايد.
سازمانها و نهادهاي ذيربط قوانين و مقرراتي را وضع نموده اند كه به

لحاظ ضعف و نقص تئوري و عملي قوانين مزبور، الزام به آنها نتوانست سبب رفع مشكلات گردد. لذا افراد و سازمانها در جستجوي رويكردي نوين براي رفع اين مسائل پرداختند. يكي از اين رويكردها حسابداري محيط زيست است كه به عنوان يك سيستم اطلاعاتي در كنار علوم اقتصاد و مديريت موجبات اثر بخشي منابع را فراهم مي نمايد.
با عنايت به اينكه صنايع يكي از آلاينده هاي اصلي محيط زيست م

ي باشند، درك صحيح از هزينه هاي محيط زيست در اين صنایع سبب ارزشيابي و قيمت گذاري صحيح محصولات و در مواردي با تصميمات تجاري بهتر و سرمايه گذاري در فناوري هاي سازگار با محيط زيست سبب كاهش يا حذف هزينه هايي كه هيچ ارزش افزوده اي براي سيستم با محصول ايجاد نمي كنند، مي گردد.
اينك با ملحوظ نظر داشتن موارد عنوان شده يادآور مي شود كه صنایع براي كاهش تاثيرات زيست محيطي فعاليتهايشان چاره اي جز ورود اطلاعات مربوط به هزينه هاي آلاينده محيط زيست در حسابها و تصميمات خود ندارد، كه به تبع پذيرش اين نوع حسابداري با توجه به فرآيندها و توليد محصول، فعالان صنایع را وضعيت رقابتي مناسبي نيز قرار خواهند داد.
حسابداری محیط زیست
تعاریف متعددی در زمینه حسابداری محیط زیست ارائه گردیده است که به اختصار میتوان چنین بیان نمود که حسابداری زیست محیطی شامل مجموعه فعالیت هایی است که موجب افزایش توان سیستم های حسابداری در جهت شناسایی، ثبت و گزارشگری آثار ناشی از تخریب و آلودگی زیست محیطی می شود . این نوع حسابداری مبتنی بر تلفیق زیست محیطی به عنوان یک منبع سرمایه و لحاظ کردن هزینه های زیست محیطی به عنوان یکی از هزینه های قابل قبول در فرآیندهای اقتصادی و محاسباتی است.
هدف آن فراهم آوردن اطلاعاتی است که برای ارزیابی عملکرد ، تصمیم گیری ، کنترل و گزارشگری به مدیران یاری رساند. حسابداری زیست محیطی بر مفاهیم اقتصادی و زیست محیطی بنا شده و به دلیل عدم استفاده از ارزش های مبتنی بر بازار کاربرد آن مستلزم ایجاد تغییر در فرهنگ است . حسابداری زیست محیطی بخشی از این تغییرات را در سازمان و وسیع تر از آن در جامعه ارائه می کند و با ارائه شناخت اساسی بیشتر و مشارکت در فعالیتهای کاری روزانه به تعیین هدف توسعه مستمر به عنوان رویکردی خاص کمک می کند.
فعالیت های زیست محیطی نیز مجموعه فعالیت هایی است که در راستای حفظ و صیانت از محیط زیست، شرکتها ملزم به انجام آن می باشند و هزینه هایی که به خاطر رعایت قوانین و مقررات زیست محیطی بر شرکت تحمیل می شوند به طور مشخص هزینه های زیست محیطی محسوب می شوند .

بر اساس گزارش آژانس حفاظت از محيط زيست آمريكا

اصطلاح وسيع حسابداري محيط زيست به سه بخش مجزای حسابداری مالی، حسابداری مدیریت و حسابداری درآمد ملی تقسيم مي گردد.
همچنین به موجب رهنمود اطلاعات كسب شده توسط حسابداري محيط زيست به دو شكل ارزش پولي وارزش فيزيكي ارائه خواهند شد. اثرات زيست محيطي شركت ها بر روي سيستم اقتصاديشان مانند جرایم و قوانین زیست محیطی به وسیله ی اطلاعات پولي و اثرات شركت بر روي محيط زيست با اطلاعات فيزيكي منعكس مي گردند.

حسابداری مدیریت محیط زیست
عبارت است ازجمع آوری، تجزیه و تحلیل و استفاده از اطلاعات مالی و غیر مالی به منظور بهینه کردن عملکرد اقتصادی و زیست محیطی واحد های تجاری و به منظور دستیابی به مصرف معقول منابع طبیعی در واحدهاي تجاری. هدف اصلي حسابداری مدیریت محیط زیست فراهم آوردن اطلاعات مربوط و مفيد براي مديران سازمان با تاكيد برتفكيك آنها از استفاده كنندگان خارجي ، جهت حمايت از مسئوليت هاي گوناگون مي باشد.
نگرش های موجود در حسابداری محیط زیست
 نگرش عملكردي : هدف این رویکرد كاهش هزينه‌هاي زیست محيطي و پنهان‌سازي آنها در بخشهاي هزينه‌اي خاص مانند هزينه سربار می باشد.
برتري دادن منابع انساني بر طبيعت، برتري دادن سود به ثروت عمومي، ترجيح شركتها بر اكوسيستمها و دلار بر احساسات، از جمله ويژگيهاي نگرش عملکردی مي‌باشد . از نظر عملكردگراها ، حسابداری زیست محیطی نوعی فعاليت حاشيه‌اي و كم اهميت است. در اين رويكرد گزارشهاي مرتبط با ، فقط به سمع و نظر مديران عالي رتبه سازمان مي‌رسد.
 نگرش حسابداري سبز : هدف این رویکرد شفاف سازي فعاليتهاي حسابداري در تمام ابعاد است . بر اين اساس حسابداري زیست محیطی يعني پيگيري و شناسايي هزينه‌ها و درآمدهاي سبزِ محصولات و خدمات ارائه شده در حسابداري مديريت، چه

در داخل سازمان و چه در قالب پاسخگويي در قبال جامعه و محيط ‌زيست (پاسخگويي اجتماعي و اكولوژيكي ).
هدف حسابداري زیست محیطی سبز همانا توضيح آن چيزي است كه براي جهان طبيعت اتفاق مي‌افتد و به دنبال فراهم آوردن بستري مناسب براي گفتگو مي

ان همه سهامداران است.
هزینه یابی زیست محیطی
هزينه‌هاي زيست‌محيطي جهت اینکه هنگام تصميم گیری های مديريتي بهتر مدنظر قرار گيرند به دو دسته تقسیم بندی
مي شوند :
1- هزينه‌هاي زيست‌محيطي كه بطور كلي و عمومي مورد توجه مديريت قرار مي‌گيرند و اصطلاحاً به آنها هزينه‌هاي مستقيم يا عادي گفته مي‌شود.
2- هزينه‌هاي زيست‌محيطي كه ممكن است به دليل تلقي آنها به عنوان هزينه‌هاي سربار و يا تحقيق و توسعه، مبهم باشند ،و یا به دلیل تسهيم نادرست آنها به مراكز هزينه نادرست ارائه شوند و يا به سادگي از آنها چشم‌پوشي شود. به اين هزينه‌ها اصطلاحاً هزينه‌هاي مخفي، احتمالي، و يا كمتر مشهود گفته مي‌شود.
هزینه های زیست محیطی در یک دوره معین، ممکن است در نتیجه مخارج جاری یا مورد انتظار آینده یک دارایی یا خدمت ایجاد شده باشد، که در این صورت هزینه اقدامات زیست محیطی نامیده می شود و یا امکان دارد در نتیجه دارایی یا خدمت نباشد که زیان محسوب می گردد.
هزینه های زیست محیطی که در نتیجه مخارج جاری ایجاد می شوند به وضوح در صورت های مالی شناسایی خواهند شد، لیکن هزینه محیط زیست که در نتیجه مخارج آینده مورد انتظار محتمل می شود زمانی در صورت های مالی شناسایی خواهد شد که دارای معیارهای شناسایی بدهی احتمالی باشد.
در صورتی که هزینه زیست محیطی ناشی از تغییر در برآورد باشد، مطابق استانداردهای مربوط به تغییر در برآورد با آن برخورد می شود. اگر هزینه ای که به تازگی شناسایی شده تغییر در برآورد نباشد، بررسی منافع اقتصادی مخارج با توجه به اینکه در چه دوره ای منفعت داشته یا منافعش شناسایی خواهد شد، ضروری است.
هزینه زیست محیطی شناسایی شده در دوره جاری که برای پاکسازی یا پرداخت جریمه تحمل شده است ممکن است به خاطر خسارت به محیط زیست در دوره یا دوره های قبل باشد. پس این هزینه باید برای دوره یا دوره های قبل در نظر گرفته شود.

هزینه های محیط زیست که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با منافع دوره جاری مرتبط هستند باید در دوره جاری هزینه شوند. به علاوه هزینه های محیط زیست که به عنوان هزینه های دوره یا زیان تلقی می شوند باید در دوره جاری حذف گردند.
هزینه های محیط زیست که دارای منافع اقتصادی آینده مورد انتظار هستند به عنوان هزینه های انتقالی یا سرمایه ای تلقی می گردند. البته بیشتر هزینه های محیطسسه ای که متحمل آن می شود این منافع را ندارند.

حسابرسی زیست محیطی
صورت های مالی شرکت ها همواره در معرض بررسی حسابرس مستقل هستند . تعدادی از شرکت ها در گزارش ها و حساب های خود اطلاعاتی را ارائه می دهند که به آسیب های وارده در محیط زیست بر اثر فعالیت های آنها مربوط می شود . این اطلاعات غالباً جزئیاتی درباره انتشار آلودگی در آب ، هوا یا جزئیاتی از سوخت و مواد مورد استفاده توسط آنها می باشد .
برخی از گزارش ها تفصیلی تر بوده و ممکن است شامل داده های کمی ایجاد شده توسط شاخص های عملکرد زیست محیطی واحد تجاری نیز باشند . علایق عمومی در حمایت از محیط زیست موجب شده که فشار وارده برموسسات جهت بازرسی و آزمودن دقیق آسیب هایی افزایش یابد که فعالیت های تجاری آنها بر محیط زیست وارد می سازد و این امر موجب اجرای حسابرسی فعالیت های زیست محیطی گردیده است .
برای بیشتر شرکت های باهوش از نظر زیست محیطی یک حسابرسی زیست محیطی بسیار مهم است و این مفهوم ابتدا در ایالات متحده اعمال گردید و سپس در اروپا و هندوستان توسعه پیدا کرد.
گزارشگري زيست محيطي
حسابداري زيست محيطي، گزارشگري زيست محيطي را نيز دربردارد و عملكرد زيست محيطي از ديد استفاده كنندگان گزارشهاي مالي حائزاهميت می باشد، لذا افشاي هزينه هاي زيست محيطي در راستاي حفظ ثروت سهامداران موجبات افزايش ارزش بنگاه انتفاعي را فراهم مي سازد.
اگرچه منافع اينگونه هزينه ها قابل تقويم به ريال نيست، ولي درعين حال ايجاد تمايز در بنگاه انتفاعي به عنوان يك صنعت سبز را موجب مي گردد و از طـــريق ايجاد محبوبيت اجتماعي، آثار مفيد و مـــوثري بر قيمت سهام اينگونه بنگاهها در بازار بــورس اوراق بهادا

ر خواهد داشت، لذا گزارشگري زيست محيطي با نگــاه دقيق تري بايد موردتوجه مديران واحدهاي اقتصادي قرار گيرد، به ويـــژه واحدهايي كه در زمينه زيست محيطي متحمــل مخارج زيادي مي گردند.
سیر تحول حسابداری محیط زیست
بحث حسابداري محيط زيست با افزايش بدهي هاي زيست محيطي در

اواسط دهة هفتاد ميلادي و ناگزيری شركت ها به افشاي زيان هاي وارد به محيط زيست آغار گردید. اولين اقدام از سوي سازمان هاي تدوين كنندة استاندارد در سال ١٩٧٥ از طرف هيأت تدوين استانداردهاي حسابداري صورت پذیرفت كه اين سازمان نشريه شمارة پنج خود را تحت عنوان افشا و تعلق پذيري بدهي هاي احتمالي جهت كمك به شناسايي بدهيهاي¬ مربوط به محيط زيست منتشر نمود.
در جهت تكميل استاندارد فوق در سال 1976 ، تفسير شمارة 14 از طرف هيأت تدوين استانداردهاي حسابداري تحت عنوان « برآورد معقول از مبلغ يك زيان» منتشر شد.
در سال 1976 افزايش خسارت هاي زيست محيطي، كنگره آمريكا را برآن داشت در پاسخ به تقاضاي جامعه، قانون حفاظت و بازيافت منابع محيط زيست را به تصويب برساند و به دنبال آن نيز در سال1980قانون فدرال تحت عنوان قانون جامع مسؤوليت، غرامت و بدهي محيط زيست به تصويب رسيد.
در سال 1990 ميلادي، هيأت تدوين استانداردهاي حسابداري نشرية شمارة 8 را تحت عنوان سرمايه اي كردن هزينه هاي آلودگي محيط زيست را منتشر نمود.
در سال 1993سازمان بين‌المللي استاندارد يك كميته فني تحت عنوان مديريت زيست محيطي برای تدوين استانداردهاي مديريت زيست محيطي تشکیل داد و در نهایت در اگوست سال 1996 مجموعه‌اي مشتمل بر شش استاندارد از سري ايزو 14000 انتشار یافت.
در ایران نیز اصل پنجاهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران در ارتباط با مسائل زیست محیطی، حفاظت از محيط زيست را كه نسل امروز و نسل‌هاي بعدي بايد در آن حيات اجتماعي روبه رشدي داشته باشند، وظيفه عمومي تلقي می نماید. از اين رو فعاليتهاي اقتصادي و غير اقتصادی كه با آلودگي محيط زيست يا تخريب غير قابل جبران آن ملازمه پیدا كند را ممنوع نموده است.
در ادامه به نتایج برخی از تحقیقاتی که پیرامون حسابداری محیط زیست صورت پذیرفته اند، اشاره می گردد:
يكي از مهمترين مطالعات كاربردي در این زمينه توسط استیل و پاونل در سال 2002 صورت پذيرفته است و آنان توانستند مزایای حسابداری محیط زیست را در شرکتهای جنرال موتورز، شرکت کامن وات ادیسون و شرکت اندرسون به اثبات برسانند. همچنین کریستین جاش در سال 2002 در استراليا بیان نمود که سودمندي سيستم هاي اطلاعاتي در موفقيت عملياتي نمودن مدل هزينه يابي زيست موثر می باشد.

در سال 2005 سارومپت به این نتیجه رسید که عملکرد زیست محیطی ارتباط با اهميت و معناداري با عملکرد شرکت ها دارد. روژر ال بریت وچیکا ساکا نيز در همان سال در ژاپن ارتباط بین حسابداری مدیریت محیط زیست و مقیاس های اثر بخشی زیست محیطی را مورد مطالعه قرار داده و اذعان داشتند که اثر بخشی مقیاس ها با حسابداری مدیریت محیط زیست متفاوت می باشد.
پاتریک¬ دیبر و فرانسیس فرند در سال 2006 هزینه های محیط زیس

ت را به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم نمودند و نشان دادند که هزینه های داخلی و خارجی دارای اثرات متفاوتی هستند که در مجموع می توانند بالغ بر 12% از هزینه های یک واحد عملیاتی را به خود جذب نمایند.
ژانک و استرم در سال 2007 در آمریکا بيان نمودند كه دلایل عدم سازگاری و تنوع نتایج تحقیقات گذشته در مورد عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی شرکت ها، در واقع ناشی از تفاوت در انتخاب مقیاس ها بوده است. الکساندر مارلی و پاولا میولو در سال 2008 در ایتالیا اذعان داشته اند که افشاء و گزارشگری اطلاعات زیست محیطی تاثیرات مثبتی بر نحوه تصمیم گیری مدیران دارد.
دینا واهیونی و همكاران در سال 2010 چنین بیان نموده اند که استفاده از حسابداری زیست محیطی منجر به صرفه جویی هزینه ها، استفاده بهینه از منابع، کیفیت قیمت گذاری محصولات، افزایش خوشنامی و ارزش سهام می گردد.
در ايران مطالعات كاربردي اندكي در مورد حسابداي محيط زيست صورت پذيرفت

ه و غالبا به صورت تئوري به اين موضوع پرداخته شده است که در ذیل چند نمونه اشاره می گردد :
نادر كاظم زاده ارسي در سال 1380 به اين نتيجه رسيد كه هزينه يابي واحدهاي توليدي در حد متوسط و گزارشگري و افشا در حد ضعيف اهداف زيست محيطي را پوش

ش مي دهد.
دكتر محسن خوش طينت در سال 1381 به نحوه ي برخورد با هزينه هاي جاري و آتي محيط زيست در صور تهاي مالي پرداخته و بيان داشته است كه بدهي هاي زيست محيطي بايد در صورتهاي مالي منعكس شود و در غير اين صورت افشا لازم است.
در سال 1382 دکتر مهناز ملانظری در تحقیق خود بین جنبه های فیزیکی و پولی حسابداری محیط زیست تمایز روشنی برقرار نموده است و جنبه های آینده مدار یا گذشته مدار بودن اطلاعات حسابداری محیط زیست را نيز به این چار چوب اضافه نموده است.
اهميت پژوهش
هزينه هاي زيست محيطي يكي از مهمترين مخارجي است كه شركت ها براي توليد كالا و خدمات خود متحمل مي شوند، بسیاری از اين هزينه ها را می توان با استفاده از تصمیم گیری های تجاری بهتر، سرمایه گذاری در فناوری های سازگارتر با محیط زیست و طراحی دوباره فرآیندها و محصولات تولیدی به طور قابل ملاحظه ای کاهش داد و یا آنها را حذف نمود ، زیرا برخی از این هزینه ها ممکن است هیچ ارزش افزوده ای برای سیستم یا محصول ایجاد ننمايد.
مدیریت بهتر هزینه های زیست محیطی میتواند عملکرد زیست محیطی شرکت را نیز بهبود بخشیده و از طریق کاهش آلودگی و حفظ سلامت عمومی مزایای قابل ملاحظه ای را برای جامعه به همراه داشته باشد .
درک صحیح هزینه های زیست محیطی و اطلاع از عملکرد زیست محیطی فرآیندها و محصولات تولیدی می تواند بهایابی درست و صحیح و همچنین قیمت گذاری محصولا

ت را بهبود بخشیده و به شرکت ها در طراحی فرآیندها و محصولات سازگارتر با محیط زیست مدد نماید.
توجه به فرآیندها و محصولات تولیدی منطبق با شرایط زیست محیطی بهتر، مزایای بیشتری برای محصولات در میان مشتریان ایجاد خواهد گشت.
بسياري از مخارج عمده زيست محيطي در نتيجة تصميمات تجاري كاهش يافته و یا می تواند به وسیله کسب درآمد از فروش حذف شود.
مديريت بهتر مخارج زيست محيطي مي تواند مسبب توسعة عملكردمحیط زیست و مزاياي عمده اي جهت سلامت بشر و از سوي ديگر موفقيت واحد تجاري گردد، ه

مچنین می تواند از توسعة يك شركت و عمليات آن از جنبة سيستم مديريت محيط زيست حمايت نماید.
درك مخارج زيست محيطي و عملكرد فرآيند توليد محصول مي تواند موجب هزينه يابي دقيق و قيمت گذاري صحيح محصولات گردیده و به طراحي فرآيند تو ليد كالاها و خدمات با تأكيد هرچه بيشتر بر روي مسائل زيست محيطي کمک نماید.
هدف
صنعتی شدن در سراسر جهان سبب ایجاد مسئولیت های زیست محیطی مهمی گرديده که خواه ناخواه اثرات مالی خاص خود را به جاي می گذارد. حسابداري محيط زيست يكي از با اهميت ترين ابزارها براي اندازه گيري، راهنمايي و كنترل توسعه پايدار در تمام سطوح صنعتي مي باشد، به اصلاح شاخص هاي اقتصادي مي انجامد و استفاده كنندگان مختلف را قادر مي سازد تا تصميماتي بگيرند كه پشتوانه آن توسعه باشد.
همچنین این نوع حسابداري مي تواند پشتوانه حسابداري منابع طبيعي در سطح گسترده،حسابداري بوم شناسي در سطح ادارات محلي و حسابداري مالي،صنعتي و يا مديريت در سطوح كوچك باشد.
علیهذا با عنایت به اینکه منابع طبیعی به عنوان یکی از آسیب پذیرترین عوامل تولید در فعالیتهای صنعتی مطرح می باشند و در طی سالهای اخیر آلودگی در کشورمان روند افزایشی داشته و صنایع سهم بسزایی در آلاینده های مضر دارا می باشندبنابراین می

بایست صنایع نسبت به مسئولیت های اجتماعی و محیطی مرتبط با عملیات و محصولات خود آگاه شوند، زیرا حفاظت از محیط زیست یکی از مهمترین مسائل ج

هانی است که خط مشی جوامع در زمینه ی انرژی و نیز توسعه اقتصادی و بهره وری صحیح از منابع انرژی را شکل خواهد داد.
لذا با توجه به اینکه همیشه پیشگیری بهتر از درمان است بر آن شدیم تا با نشان دادن نقش حسابداری در جهت کمک به کاهش آلودگی از طریق تاثیر مخارج،افشای مالی و ارائه ی اطلاعات به مدیریت، گامی در این زمینه برداشته شود.
نتیجه گیری
به‌طور مشخص می‌توان نتایج را به‌شرح ذیل بیان نمود:
گامی اساسی وموثر در جهت مقابله با آلودگی محیط زیست و تعقیب و مجازات مرتكبین جرایم علیه محیط زیست، تدوین و تنظیم قوانین و مقررات در حوزه‌های مختلف محیط زیست می باشد. در ایران نیز با توجه به تحولات و رشد صنایع و دگرگونی و بروز آلودگیهای مختلف، ضروری است قوانین و مقررات زیست‌محیطی مختلفی در زمینه‌های گوناگون تدوین و تصویب گردد.
همچنین برخی از قوانین و مقررات صنایع آلاینده محیط زیست نیازمند بازبینی و اصلاح است. وضع و اصلاح قوانین، منجر به پیگیری و توجه بیشتر شركتها نسبت به جلوگیری از ایجاد آلاینده‌ها یا كاهش آنها و ارائه گزارش درباره وضعیت عملكردشان درمورد نحوه برخورد با آلاینده‌ها و روشهای به‌كار گرفته شده برای جلوگیری یا كاهش آلودگی خواهد بود.
آنچه امروزه موجب توسعه نیافتن این نوع حسابداری گردیده است، عدم التزام و اجبار صنایع و شرکتها در زمینه برخورد با مخارج زیست محیطی می باشد.
مراجع تدوین‌كننده رهنمود در زمینه حسابداری لازم است نسبت به ارائه ی رویه ها و دستورالعمل های مناسب جهت به ‌كارگیری سیستم حسابداری محیط زیس

ت و همچنین نحوه ی برخورد سازمانها با مخارج زیست‌محیطی اقدام لازم را معمول نمایند.
اساس استانداردهای سری ایزو 14000 تعهد و اعتقاد قلبی مدیریت ارشد به لزوم حفاظت از محیط زیست و مسئولیت در قبال نسل بعدی است و این امر

محقق نخواهد شد مگر از طریق آموزش مدیران در جهت آشنایی با آلودگیهای ناشی از صنایع، اثرات مخرب آنها بر محیط زیست، طرق كاهش آلودگی و قوانین و مقررات و استانداردها انجام می‌گیرد .
چنانچه مدیران به نظامهای جلوگیرنده آلودگی و حفاظت محیط زیست توجه نمایند خواهان انجام مخارجی برای جبران خسارات زیست‌محیطی می‌شوند و می‌كوشند نحوه برخورد خود را در حفاظت از محیط زیست برای جامعه افشا نمایند و این امر از طریق سیستم اطلاعات حسابداری به‌عنوان ابزاری مناسب برای كمك به مدیریت انجام می‌گیرد.
در نهایت می توان چنین بیان نمود که در طی سالهای اخیر، مساله آلودگی محیط زیست به عنوان یکی از معضلات جامعه بشری بالاخص سال جاری در ایران روند روبه رشدی داشته است. یکی از دلایل عمده این امر استفاده نادرست از منابع طبیعی که به عنوان آسیب پذیرترین منابع قلمداد می شود، می باشد. این موضوع سبب ایجاد ملاحظاتی در محیط زیس

ت گردیده و مفهوم توسعه ی ناپایدار را پدید آورده است، لذا توجه به حسابداری محیط زیست را بیش از پیش لازم و ضروری نموده است.
در دیگر کشورهای جهان مفاهیم حسابداری محیط زیست، هزینه یابی محیط زیست و گزارشگری مخارج زیست‌محیطی شركتها از چند دهه قبل آغاز شده و تحقیقات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است.
مع الاسف در ایران علاوه بر خسارات زیانبار وافری که برخ

ی از صنایع و شرکتها به محیط زیست وارد می آورند و آلودگی های گوناگونی را موجب می شوند، هنوز در این زمینه تحقیقات مناسب و مکفی انجام نگردیده و الزام و اجبار قوانین در این حوزه صورت نپذیرفته است.
منابع
خوش طينت ، محسن، 1373،حسابداري مسئوليت هاي اجتماعي، فصلنامه علمي پژوهشي بررسي هاي حسابداري، سال سوم،شماره هاي 10 و 11، زمستان،صفحات 18-34 .
خوش طينت، محسن و مير سميعي، مسعود،1381،حسابداري محيط زيست، مجله حسابرس،شماره 17، صفحات 16-21 .
سجادي، سيد حسين، حسابداري زيست محيطي، مجله حسابدار،شماره 186،صفحات 19-25.
سيد نژاد فهيم، سيد رضا، 1383، ضرورت حسابداري محيط زيست،مجله بورس،شماره 42،مرداد،صفحات 15-22 .
شاه ويسي، فرهاد،حسابداري محيط زيست،هزينه ها و كاربرد ها در تصميم گيري، مجله حسابدار، شماره 185، صفحه 31-42 .
قنبري، جواد،1389 حسابداري محيط زيست،قابل دسترسي در وبلاگ حسابداري http://accounting.blogfa.com
كاظم زاده ارسي،نادر،1382، حسابداري محيط زيست، مجله تدبير،شماره 135 .
كامراني، رضا و اسكافي، فردين،1384،استاندارد ايزو 14001 ويرايش 2004،انتشارات كيانقش تهران
ملانظري،مهناز،،حسابداري مديريت محيط زيست،1382پژوهشنامه علوم انساني و اجتماعي،سال سوم ،شماره هشتم،صفحات 141-159 .
ميرزايي، غلامرضا، حسابداري و حسابرسي محيط زيست،

مجله حسابدار،شماره 134، صفحه 76-84 .
نصير زاده، فرزانه، حسابداري زيست محيطي، مجله حسابدار، شماره 183، صفحه 24-32 .
یوما، راجر پرمن، جیمز مک گیل ری، ترجمه حمد ارباب ،کتاب اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی ، فصل چهاردهم

Halberg N, Verschuur G, Goodlass G., 2005, “From level environmental indicators; are they useful? An overview of green accounting systems for European farms”. Agriculture Ecosystems& Environment,pp. 195 – 212 .
Kevin A.Kitzman,2001, “Environmental Cost for Improved Environmental
Decision Making”, Pollution Engineering, December, PP20-29.
Lin Li,2002, Encouraging Environmental Accounting Worldwide: A Survey
of Government Policies and Instruments, Corporate Environmental
strategy, Vol. 8, Iss. 1, PP. 55-63.
Moors E, Dijkema G., 2005, “Embedded industrial production systems Lessons from wastemanagement in zinc production”. Technol Soc,pp. 1-16 .
Nelson. 1993. Accounting and Capital Budgeting for Pollution Prevention. Presentedat Engineering Foundation Conference, SanDiego, CA, January: 24-29.
Pluye, P., Potvin, L and Denis J.L., 2004, “Making public health programs last:conceptualizing sustainability”, Evaluation and Program Planning, (27),pp.121_133
A.J. Richardson, M.Welker, 2001, “Social Disclosure, Financial Disclosure and Cost of equity capital”

, Accounting Organizations and Society, NO26,PP 597-616.
S.B. Hungnes ET AL, 2001 "Corporate Environmental Disclosure: Are They Usefule in Determining Environmental P

erformance?”, Journal of Accounting and Public Policy,NO 20,PP 217-240.
Winsemius, P ., and W. Hahn. 1992.“Environmental option assessment.”
TheColumbia Journal of World Business. Fall and Winter: 249-266.
Environmental Protection Agency, 1995,“An IntroductionTo Environmental Accounting As a Business Management Tool”, Office Of Pollution Prevention And Toxics,JUNE