مقاله لزوم ارتباط فرآیند آموزش حسابداری با تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات

بخشی از مقاله

لزوم ارتباط فرآیند آموزش حسابداري با تکنولوژي اطلاعات و ارتباطات

چکیده

امروزه تربیت حسابداران از نیازهاي اساسی سازمان ها می باشد. دانشگاه ها به عنوان هسته اصلی پرورش منابع انسانی نقش مهمی در تربیت حسابداران قابل اعتماد و کارا جهت ورود به بازار کار دارند. عصر، عصر فناوري اطلاعات در فضاي مجازي است. جهان مجازي هویت و مراتب، فراگیري را در کلیه رشته ها از جمله رشته حسابداري به شدت دچار تغییر ساخته و وظایف و نقش هاي جدیدي را براي آنها پدید آورده است. افزایش منابع اطلاعاتی و رشد سریع دانش در زمینه علوم و فناوري باعث افزایش شیوهاي آموزشی نوین و طراحی مجدد برنامه آموزشی می شود. بنابراین حسابداري به منظور تهیه اطلاعات مفید باید با همان سرعتی که فناوري تغییر می کند، تغییر نماید. در این مقاله تاثیر فناوري هاي جدید را بر حسابداري و آموزش آن و بر محتواي دروس براي ایجاد هماهنگی با اطلاعات و تکنولوژي ارتباطات به همراه برخی تحقیقات انجام شده، مورد بررسی قرار می دهیم.

واژه هاي کلیدي : فناوري اطلاعات و ارتباطات، آموزش حسابداري، روش هاي نوین آموزشی

Necessary connection process Accounting training with the Information and communications technology

Abstract

Today, organizations are trained accountants of basic needs . Universities as the core of human resource development plays an important role in the education of accountants reliable and efficient to enter the labor market . Time now is a age of virtual IT Virtual world Identity and Much Learning In all fields Including accounting strongly affected by responsibilities and new roles created for them . Increasing sources of information and the rapid growth of knowledge In the field of Science and Technology Increase new teaching method and redesign The educational program. So Accounting In order to prepare useful information should be as fast as Technology changing, Change . In this article the impact of new technologies on accounting and training and the course content to coordinate Information and communication technology with some research, we examined.

Keywords: Information and Communication Technology, Accounting Education , New methods of training

٢

مقدمه

عصر انقلاب اطلاعات و ارتباطات، مفاهیم تازه اي را با خود بههمراه آورده است که تاثیرهاي بسیاري در زمینههاي اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی براي اداره شهرها و شهروندان در پی خواهد داشت. در زمینههاي اقتصادي، گسترش تجارت الکترونیک، بانکداري الکترونیکی، افزایش استفاده از کارتهاي اعتباري و کاهش هزینه ارائه خدمات، از جمله تاثیرهاي این فناوري نوین است (جلالی، اکبر، .(1382 تحولات اخیر باعث تاثیرات متقابل آموزش و فناوري بر یکدیگر شده است؛ که یکی از تاثیرات فناوريهاي نوین بر امر آموزش، تحول در ابزارهاي آموزشی، ایجاد و گسترش وسایل کمک آموزشی جدید بوده است. این در حالی است، که آموزش و برنامهریزي آموزشی نیز باید پاسخگوي نیازهاي چنین عصري باشد.

چرا اطلاعات حسابداري در جامعه ما تقاضا ندارد؟ چرا مطالب آموزشی در صحنه عمل ما کاربرد ندارد؟ چرا اطلاعات حسابداري در خدمت مدیریت و اقتصاد نیست؟ (نوروش ، ایرج ، .(1381 امروزه متقاضیان حرفه حسابداري از حسابداران حرفه اي انتظار ارائه خدمات با ارزش افزوده را دارند. به عبارت دیگر انتظار می رود که حسابداران قادر به ارزیابی اطلاعات و سیستم هاي پیچیده ، پیش بینی و ارائه مشاوره باشند و لازمه این امر آموزش شیوه ها و تفکر در سطوح بالا، توسعه مهارت هاي یادگیري بلند مدت براي تفکر نقادانه و به کارگیري این اصول و مفاهیم در شرایط و زمینه هاي متفاوت است (حجازي و همکاران .(1391 از این رو دانشگاه ها نقش عمده اي را در فرایند یادگیري و آموزش دانشجویان ایفا می کنند، به همین منظور با بهره گیري از الگوها و روش هاي نوین آموزشی هم جهت با تغییرات در محیط می بایست تفکرات و باورها نیز تغییر یابند. ایجاد یک سیستم آموزشی مناسب که مبتنی بر تقاضا و نیازهاي جامعه و منطبق بر اهداف، سیستم ها و نگرش هاي جامعه باشد، از پدیده هاي این تغییرات یاد شده است (نوروش و همکاران ، .(1381 یکی از شاخص هاي مهم در توسعه اطلاعاتی جوامع و گرایش آنها به الگوي توسعه دانایی محور، مساله آموزش لایه هاي مختلف جوامع است، که می توان آنرا از جنبه هاي مختلف هم چون آموزش فناوري، آموزش مبتنی بر فناوري و فناوري آموزشی مورد بررسی قرار داد.

-1 فناوري اطلاعات

فناوري اطلاعات عبارتند از مجموعه توانایی هاي انسان در قالب روش ها، تخصص ها، نرم افزار ها و سخت افزار ها در قلمرو رایانه و ارتباطات. از این مجموعه می توان در امر آموزش بهره گرفت و در نتیجه ي آن، آموزش هم در محتوا و هم در شکل دگرگون می گردد. فناوري اطلاعات می تواند هر دو بعد را متحول کند و بدون تحمل هیچ گونه سختی ما را از مسیر میان بر به هدف مان برساند (نوروش و همکاران .(1381 توسعه روزافزون این فناوري و سرعت فراوان تطبیق آن با نیازمندي هاي انسان، موجب شده تا شکل جدیدي از محیط یادگیري و تعاملی خلاق، فعال و فراگیر ایجاد شود.

٣

افزایش منابع اطلاعاتی (روزنامه، رادیو، تلویزیون، اینترنت، سی دي و مواد چندرسانه اي دیگر) و رشد سریع دانش به خصوص در زمینه علوم و فناوري نه تنها نیاز به روزآمد کردن مطالب درسی را افزایش داده است، بلکه نیاز به بازبینی مجدد طراحی برنامه درسی و تدریس دروس به شکل میان رشته اي را نیز آشکار می کند. فناوري اطلاعات و ارتباطات تسهیل کننده یادگیري مسئله محور است (بررسی نقاط قوت و ضعف آموزش الکترونیک .(1383

1- 1 استفاده موثر از فناوري

فناوري هایی که از تدریس حمایت می کنند باعث ایجاد یادگیري معنی دار و هدفمند می شوند، هم چنین باعث تغییر روش هاي سنتی و استاد محور به تدریس و یادگیري فراگیر محور می شوند.

نتایج مطالعات نشان می دهد که اساتید ماهر در کاربرد فناوري اطلاعات بهتر می توانند دانشجویان را در یادگیري هدایت کنند. حل مسئله و مهارت هاي سطح بالاي تفکر، تفسیر و تحلیل اطلاعات، مدیریت زمان و توانایی اولویت بندي مهارت ها در فضاي اطلاعاتی و جامعه جهانی مبتنی بر اطلاعات توسعه می یابد و این منوط به این است، که اساتید و دانشجویان بتوانند به نحو موثر و اصولی از فناوري استفاده کنند.

استفاده از تکنولوژي بیش از یک دهه است، که رونق یافته است به طوري که در ایالات متحده امریکا بیش از 13 میلیارد دلار از بودجه ي کشور به این امر اختصاص می یابد. بر اساس تحقیقی در امریکا که در بین 990 شرکت و دانشگاه صورت گرفته به نتایج زیر دست یافتند .(Radovic, Markovic, Mirjana.(2010)

- تنها % 2/8 از شرکت ها و دانشگاه ها از روش هاي الکترونیکی استفاده نمی کنند.

- بیش از %90 از دانشجویان از تحصیل در دانشگاه هایی که به صورت الکترونیکی درس را ارائه می نمایند رضایت دارند.

- مؤسسات آموزشی در استفاده از منابع انسانی صرفه جویی کرده و سود را افزایش داده اند.

- با استفاده از روش هاي الکترونیکی تعداد دانشجویان متقاضی این دانشگاه ها افزایش یافته است و بهره وري این دانشگاه ها بالا رفته است. امروزه در اکثر فعالیت هایی که به صورت دستی انجام می شوند، استفاده از فناوري اطلاعات هر روز در حال افزایش است.

-2 فناوري اطلاعات و آموزش

٤

جهانی شدن یکی از چالش هاي اصلی آموزش عالی در بسیاري از کشورها است. جهانی شدن ابعاد مختلفی دارد که فناوري هاي جدید، همراه تحولات جدي درحوزه هاي نهادي و همکاري هاي بین المللی آن را تعمیق می بخشد. در این میان، انقلاب فناوري اطلاعات و ارتباطات و سازمان تجارت جهانی تاثیر بسزایی بر فعالیت هاي آموزش عالی جوامع بر جاي می گذارد. کاربرد فناوري اطلاعات در آموزش از چهار جنبه قابل بررسی است:

-1 آموزش آکادمیک

-2 آموزش غیر آکادمیک

-3 آموزش مجازي

-4 آموزش عمومی (نادري، .(1384

بالاترین میزان موفقیت در امر استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در یادگیري زمانی حاصل می شود که از سردرگمی و بهت زدگی در مورد فناوري اطلاعات و ارتباطات خارج شویم و ذهن و احساسات خود را با شگفتی هاي یادگیري متمرکز کنیم.

تبیین سیاست گذاري آموزشی صحیح، شفافیت و جامعیت در سیاست ها و هدفمندي سیاست گذاري هاي اجرایی است که فضاي مناسب براي استفاده قابلیت هاي فناوري را فراهم می کند. قانون ها و الزاماتی که استفاده از فناوري ها را براي مقاصد مفروض، تسهیل یا سخت می نماید، اهمیت دارد.

مسئله اي که وجود دارد آن است، که هنوز در بسیاري از دانشگاه ها اساتید و دانشجویان استفاده از کامپیوتر را در یک حالت نمایشی دنبال می کنند، در صورتی که استفاده از فناوري اطلاعت و ارتباطات در عرصه محتواي عمومی برنامه درسی مورد غفلت واقع شده است یا به اندازه کافی استفاده نشده است.

با توجه به تجربیات بسیاري از کشورها تدریس فناوري اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک رشته انتزاعی و مجرد راه موثري براي تشویق کاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در یادگیري نیست.

مسلما این اساتید هستند، که کلید کاربرد اثربخش فناوري در جهت بهبود یادگیري و استفاده از نرم افزارهاي طراحی شده مربوط به حسابداري را در دست دارند، اما اگر اساتید کاملا درك نکنند که چگونه به طور موثري فناوري اطلاعات و ارتباطات را براي پیشبرد یادگیري دانشجویان به کاربرند، سرمایه گذاري هاي کلانی که در نوآوري هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات صورت گرفته به آسانی هدر خواهد رفت.

کاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات این را می طلبد، که اساتید حتی در محتواي موضوع هایی که تدریس می کنند و طریقه هایی که به وسیله آن محتوا می تواند یاد داده و یاد گرفته شود، بهتر آماده شوند. اساتید نیاز به نگرشی بدون هیچ گونه ترس

٥

در کاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات دارند تا آنها را تشویق کند، که خودشان خطرات را بپذیرند و آنها را وادارد که یادگیرندگانی مادام العمر باشند. کامپیوترها از زمانی که اولین اپل3 ها در دهه 1970 معرفی شدند در مدارس به کار گرفته شدند. در آن زمان به علت کافی نبودن تعداد کامپیوتر ها و ضعیف بودن برنامه هاي آموزشی، کامپیوترها تاثیر چندانی در آموزش نداشتند. با پیشرفت تکنولوژي نرم افزارهاي آموزشی نیز تغییر یافت و بدین ترتیب به عنوان عوامل عمده اي در همه سطوح آموزشی، از دوره ابتدایی تا دانشگاه محسوب شدند. ارتباط کامپیوترها با دانش آموزان و دانشجویان از طریق شبکه هاي اینترنتی فرصت هاي خارق العاده اي را در آموزش به وجود آورد. در دانشگاه ها کامپیوترها به طور فزاینده به جریان آموزش سرعت بخشیدند. هم چنین کامپیوتر ها براي استفاده از برنامه هاي آموزشی چند منظوره و جستجو در وب سایت 4ها بکار گرفته می شوند، تا جایی که هر دانشجو با نیازهاي خاص می تواند استفاده هاي خاصی از کامپیوتر داشته باشند. در صورتی که در گذشته از چنین چیزي محروم بوده است. برنامه هاي آموزشی در واحدهاي تجاري و سازمان هاي گوناگون بسیار هزینه بر هستند، براي کاهش هزینه و توسعه عملکرد، امروزه واحدهاي تجاري از آموزش به کمک کامپیوتر(5(CBT،

براي آموزش راهکارها و تکنیک ها استفاده می کنند . (Dennis P.Curtin & et al, 1998 )

آموزش به کمک کامپیوتر((CBTاستفاده از کامپیوتر و برنامه هاي خاص آموزشی جهت آموزش افراد است. در این نرم افزارها از متن، تصویر، انیمیشن، فیلم و صوت استفاده می شود تا یک موضوع یا یک درس را به ساده ترین روش به افراد

آموزش دهند (موسوي و سبزعلی گل،.(1385

از این طریق راهکارها و تکنیک هاي مورد نیاز در هر شغل به افراد آموزش داده می شود. CBT انواع گوناگونی از نوع ساده تا ماشین هاي واقعی پیچیده دارد. CBT هاي پیچیده فرد را در شرایط واقعی قرار می دهند و آموزنده باید راه حل ها را

در هر شرایط بسنجد و بهترین راه را انتخاب کند. بنابراین فراگیر نه تنها آموزش می بیند، در حین آموزش مورد آزمون نیز قرار می گیرد، علاوه براین فراگیر می تواند تمرین ها را نیز پشت کامپیوتر انجام دهد (Dennis P.Curtin & et al, .1998)

کامپیوترها مانند ضبط صوت (تلویزیون، پرژکتور، اسلاید و رادیو) در اختیار اندام هاي حسی و حرکتی فراگیر قرار می گیرد تا با بهره گیري از آن درك و فهم یادگیرنده تسریع شود و او را قادر سازد، تا به حل مسئله و پیش بینی و تمرین و تکرار بپردازد و یادگیري خود را تقویت نماید (لطیفی، .(1380

٦

یکی از مشکلات مهم و اساسی در نظام آموزشخصوصاٌ در کشور ما، به کار نگرفتن روش هاي تدریس نوین در آموزش است.

به همین سبب کیفیت آموزشی از سطح مطلوب برخوردار نیست و دانشجویان علاقه زیادي به تحصیل نشان نمی دهند. یکـی از دلائل آن عدم آشنایی اساتید با روش هاي نوین تدریس است . در سیاست گذاري آموزش مسولان آموزشی بایـد الزامـات و مقتضیات زندگی امروزه را بشناسند تا بتوانند دانش و بینش لازم را در دانشجویان براي فعالیـت در جامعـه تکنولـوژي امـروز پرورش دهند (آقا خانی، ابراهیم ،.(1381

-3 لزوم تغییر در آموزش حسابداري

روش هاي سنتی تدریس حسابداري علیرغم آن که در بسیاري از دانشگاه ها استفاده می شود دیگر کارایی چندانی ندارد به همین دلیل چند روش تغییر یافته در آموزش مطرح می نماییم .

روش یادگیري مشارکتی : نوعی فعالیت گروهی کوچک و سازمان یافته که اعضاي آن در جهت دست یابی به هدفی مشترك

فعالیت می کنند . دانشجویان می خواهند که یادگیري خود و دیگر اعضاي گروه افزایش یابد ( عظیمی ، مجید ، .(1385

روش واحد پروژه : که در مفهوم کلاس ، از الهامات دانشجویان سرچشمه می گیرد و باعث افزایش علاقه او می شود و جنبه هاي تجربی این روش فراوان است ، چون در آن منطقی بودن ، تقسیمات ساختگی درس از بین می رود و موثر ترین روش

براي مواجه با مسله با تفاوت هاي فردي می باشد و باعث یادگیري عمیق و پایداري می گردد (خنیفر ، حسین . (1389

آموزش با تکنولوژي روز دنیا : بر اساس فناوري اطلاعات و نرم افزار هاي مفیدي مثل پاور پوینت می باشد (پنجه پور ، مجتبی ،.(1388

امروزه حسابداران حرفه اي در محیط هایی به فعالیت مشغول می باشند که علاوه بر پیچیدگیدائماٌ، در حال تغییر است.

سازمان ها و شرکتها با نگرانی و امید، روش هاي عملیاتی و ساختارهاي مدیریتی خود را تغییر می دهند تا نیازهاي روزافزون محیط به شدت رقابتی را برآورده کنند (عرب مازار یزدي و طایفی نصرآبادي ، .(1387 تغییرات محیط تجاري از جمله پیشرفت هاي سریع فناوري در محیط تجاري ایجاب می کند که دانش آموختگان رشته حسابداري از دانش و مهارت هاي مورد نیاز براي پاسخگویی به انتظارات در حال تغییر جامعه تجاري برخوردار باشند (مجتهدزاده و همکاران،.( 1389

در چند دهه گذشته مسئله آموزش حسابداري و برنامه درسی شاخه هاي حسابداري و این که چه مباحثی باید در برنامه درسی مطرح شود از زاویه هاي مختلف موردبررسی قرار گرفته است (خلیلی عراقی، .( 1381 تغییر شیوه هاي آموزش حسابداري را بررسی نمود. محقق در پژوهش خود با استفاده از راهکارهاي پیشنهادي کمیته تغییرات آموزش حسابداري

٧

نتیجه گیري می نماید که توجه به چرخه حسابداري و ارایه آن به صورت گرافیکی و صورت هاي مالی و عناصر آن می تواند به تفهیم اصول حسابداري کمک کند (نوروش ،.(1382 در بررسی فرایند تغییر برنامه درسی، برنامه درسی نوسازي شده براي دوره کارشناسی حسابداري را به عنوان عامل مهم در پیشرفت حسابداري کشور و متعاقب آن زیرساخت توسعه اقتصادي حائز اهمیت می داند (اعتمادي و فخاري .(1383 زمانی فارغ التحصیلان حسابداري می توانند کارایی مهارت هاي عملی خود را به اثبات برسانند که بواسطه ي تئوري هاي معتبري آموزش دیده باشند. واضح است که هم فعالیتهاي آموزشی در محیط هاي واقعی کار و هم شکل رسمی این فعالیتهاي آموزشی در آموزشگاه ها، در بهبود مهارتهاي تخصصی فارغ التحصیلان مفید هستند. اما بدبختانه به نظر می رسد که هیچ پل ارتباطی اي براي پر کردن شکاف بین شکل سنتی آموزش حسابداري در دانشگاه ها و حسابداري در دنیاي واقعی وجود ندارد. شواهد نشان می دهد که تفاوت زیادي بین دانش کسب شده در محیط کار و دانش ناشی از تجربیات آموزشی در دانشگاه ها وجود دارد Holcomb & Michaelsen, 1996,p.279) به نقل از

.(Stanly & Edwards 2005.

مشکلات پیش روي آموزش حسابداري را بطور خلاصه می توان در نمودار زیر نمایش داد:

این نمودار دو عامل را از دید اساتید و اهل حرفه حسابداري نشان می دهد که امروزه در حسابداري مورد ملاحظه قرار نمی گیرند:

-1 آموزش حسابداري به سرعت تغییر در دنیاي تجارت تغییر نمی کند.

-2 تغییرات دنیاي تجارت بطور فزاینده سریعتر از دانش، مهارت و قابلیت هایی است، که سبب می شوند حسابداران کارشان را منظم تر و با هزینه کمتر انجام دهند . (Albrecht and Sack , 2000 )

بسیاري از مباحث که در دانشگاه ها تدریس می شوند در محیط کار در زمینه هاي مربوطه قابل اعمال نیستند چون زمینه هاي حل مشکل در رویکردهاي سنتی آموزش، روابط خویشاوندي و شرایط را نادیده می گیرد. از دیدگاه کمی، پژوهندگان سه عامل مهم و اساسی را در ایجاد کاستی هاي آموزش حسابداري، مورد نقد و بررسی قرار داده اند:

(1 حجم زیاد بیانیه هاي رسمی منتشر شده از سوي هیئت هاي مختلف حسابداري،

(2 ساعت هاي مشخص و محدود آموزش،

(3 تاکید و باور به یاد دادن تمام جنبه هاي فنی حسابداري.

در نهایت، بررسی ها بیانگر این است که در حیطه آموزش دانش حسابداري، هر قدر برنامه هاي درسی به طور کمی گسترش پیدا می کند، این توسعه به بهاي از دست دادن توسعه عمقی (محتوایی) بوده و دوره هاي آموزشی به بمباران اطلاعاتی دانشجو تبدیل شده است.