بخشی از مقاله
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
به گفته دانشمندان تمام بیماری های موجود در انسان از جهانی با استرس در ارتباط است.
این بیماری ها شامل امراض روانی با بیماری های روان تنی نمی گردد بلکه در بر گیرنده تمام امراض جسمانی از قبیل سرطان، سل و مانند آن نیز هستند (زارع 1382) از سال ها قبل در آزمایشگاه، دانشمندان با وارد ساختن استرس بر روانیسمان با تحریک عصبی موش هایی که دچار سرطان بودند به وسیله شوک الکتریکی مشاهده کردند در موش هایی که در معرض تحریک عصبی بودند سرطان ب شدتر شد می کرد و رشد آن تسریع گردید (زارع 1382) هانس سیله روان پزشک اطریشی مقیم کانادا که پایه گذار پژوهش علمی در زمینه
استرس بود از اولین کسانی است که رابطه بین استرس و بیماری را دقیقاً توجیه کرده است وی استرس را در واکنش نامعین روانی، فیزیولوژیک که به وسیله تغییرات زندگی ایجاد می شود تعریف کرد (بیاضی 1375). به عبارت دیگر کنش متقابل میان یک نیرو و مقاومت ارگانیزمدر مقابل آن نیرو، تنیدگی نامیده می شود و به وسیله یک نشانگان آشکار می گردد که وی آن را نشانگان سازگاری عمومی نامید این نشانگان سه مرحله ای است:
1 ) مرحله واکنش هشدار دهنده ؛ 2 ) مرحله مقاومت ؛ 3 ) مرحله تحلیل رفتگی همانند سایر افراد دیگری مانند کلوربرنادر ، والترکانن ،فرد گورین ، جک.
بارگاس افرادی بودند که بر جنبه های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی استرس کار کردند در اوایل دهه 1950 میلادی، وان پزشکی به نام توماس هلمز در پژوهش هایش به این نتیجه رسید که در ایجاد هر نوع استرس ضرورت و اجبار تغییر تحولات مهم زندگی است این پژوهشگر مشاهده کرد که بیماران مبتلا به سل، شروع بیماری غالبا متعاقب یک سلسله تفاوت و مانند آن ها بوده است (بیاضی1375). اما لازاروس در حیطه استرس نظریه جدید تری داشت. وی گفت استرس زمانی معنا پیدا می کند که ذهنیت و ادراک مورد توجه قرار گیرد.
در واقع هیچ حادثه ای به خودی خود استرس محسوب نمی گردد. بسیاری از حوادث که برای بعضی، درجاتی از فشار را دار است برای دیگری ممکن است.
بی تفاوت یا حتی مطلوب باشد (بیاضی 1375) مدی و کوباسا 1 (1979) اولین کسانی بودند که از شخصیت سخت روی به عنوان عامل تعدیل کننده میان استرس و بیماری سخن به می کرد.
آوردند البته قبل از آنان سلیقه به تفاوت های افراد در مواجهه با استرس اشاره کرد. بود (جمهوری 1380) سخت رویی یکی از ویژگی های شخصیتی است که به عنوان عاملی برای ارتقاء سلامت تلقی می شود. کوباسا سخت رویی را ترکیبی از باورها در مورد خویشتن و جهان می داند که فرد را در برابر فشارهای بیرونی و درونی مصون می سازد در واقع این ویژگی توانایی پردازش مناسب محرک های درونی و بیرونی است مفهوم سخت رویی را نباید صرفاً در نیروهای خاص برای تحمل فراوان فشارهای روانی خلاصه کرد بلکه وجود این سازه فرد را در شرایط سخت پیش می برد و او یاری می کند که وقایع تهدید آمیز را با موفقیت بیشتری پشت سر گذارد .
سخت رویی توانایی درک شرایط پیرامون و قابلیت تصمیم گیری مطلوب در مورد خویشتن است (جمهوری 1380) باورهای خود کار آمدی عبارت است از باورهای افراد در مورد لیاقت هایشان جهت اعمال کنترل روی حوادث موثر در زندگی (مژدهی 1381) در چهار چوب نظریه خود کار آمدی بندورا، چنین عنوان می شود که افراد که دارای باورهای قوی بر تواناییهای خود هستند در انجام تکالیف کوشش و پافشاری نشان می دهند و در نتیجه، عملکرد آنها در انجام تکالیف بهتر است (مژدهی 1381).
خود کار آمدی روی یادگیری و پیشرفت، انتخاب فعالیت ها، تلاش صرف شده، استقامت و پایداری در انجام تکالیف و دستاوردهای تکلیف تاثیر می گذارد. همچنین خود کار آمدی جز عواملی است که در دسترس به پیشرفت های تحصیلی و شغلی بالا نقش دارد (مژدهی 1381).
طرح مسئله و چهار چوب نظری آن :
سخت رویی نوعی سبک شخصیتی است که از مجموعه ای از صفات روانی تشکیل شده است افرادی که از این سبک شخصیتی برخوردار دارند در مقایسه با کسانی که در مقابل مشکلات به زانو در می آیند و تسلیم می شوند در سه زمینه متفاوتند. در درجه اول آن ها نسبت به فعالیت هایی که در بر در گیرند احساس تعهد می نمایند. یعنی درگیری ها زندگی را عمدتا تجربه های مثبت و مفید قلمداد کرده و نسبت به آن نوعی احساس تعهد می کنند.
نکته دوم این است که برای افراد سخت رو حوادث و فعالیت های روزمره چالش بر انگیزند، آن ها تجربه های زندگی را سر شار از معنا می دانند و بر خورد با آنها را آموزنده تلقی می کنند این در حالی است که بسیاری از مدم رویایی با حوادث زندگی را خسته کننده، ملال آور و یا حتی تهدید آمیز تلقی می نمایند افراد چالش طلب گاهی رویدادهای مصیب بار را در زندگی به تجربیات ارزشمند تبدیل می کنند. بالاخره افراد سخت رو شناسی نسبت به رویدادهای زندگی احساس کنترل بیشتری می نمایند آنها معتقدند که شخص در پی آمدهای زندگی نقش تعیین کننده ی داشته و کم و بیش این پیامدها در قلمرو کنترل آنان قرار دارد.
(جمهوری 1380) برخودار ی از چنین نگرش هایی باعث می شود که افراد سخت رو رویدادهای محیط را به گونه ای معنا دار ارزیابی کنند در حالی که افراد غیر سخت رو نسبت به رویدادهای زندگی دچار احساس بیگانگی، ناتوانی و تهدید می گردند.
یقیناً چنین برداشتی در شیوه ارزشیابی شناختی آنان نقش عمده ای ایفا می کند.
(جمهوری 1380) سخت رویی چیزی فراتر از جمع سه مولفه تعهد، کنترل و چالش طلبی است کوباسا و همکارانش اظهار داشتند که انعطاف پذیری روان شناختی افراد سخت رو صرفاً از تاثیر انفرادی این مولفه ها سر چشمه نمی گیرد بلکه ناشی از شیوه مقابله خاصی است که با ترکیب پویایی این سه مولفه هم خوان است.
در واقع سخت رویی ساختار واحدی است که در عمل یک پارچه و هماهنگ این سه مولفه سر چشمه می گیرد (قربانی 1373).
باورهای شامل ارزیابی شامل ارزیابی ها و باورها افراد در مورد لیاقت ها و توانایی ها یشان می باشد باورهای افراد نسبت به توانایی هایشان روی رفتار به شیوه های مختلف از جمله روی انتخابشان تاثیر می گذارد و باعث می شود فرد جریان عمل را دنبال کرده یا قطع نماید.
(کندری 1381) افراد ه تکالیفی مشغول می شوند و احساس نمایند شایستگی اش را دارند و مطمئن هستند که می توانند آن را انجام دهند و از کارهایی که احساس نمایند نمی توانند انجام دهند یا در آن موقعیت مورد نظر را ندارند پرهیز می کنند. (عبدی نیا 1377) باورهای سخت رو به تعیین می کنند که اشخاص به چقدر تلاش و فعالیت برای هر یک امر نیاز دارند چه قدر ابتکار و استقامت در روبرو شد با موانع باید داشته باشند و چگونه در روبه رو شدن با حادثه از خود انعطاف نشان دهند.
چنین باورهای رویه گردی روی الگوهای تفکر شخص و واکنش عاطفی وی تاثیر می گذارد. در نتیجه این تاثیرات، باورهای خود باوری تعیین کننده و پیش بینی سطح عملکرد ند (عبدی نیا 1377).
در پژوهش حاضر سعی شده است به سوالات زیر پاسخ داده می شود:
1 ) میزان سخت در بین دانش جویان شروطی بیشتر از دانش جویان ممتاز است.
اهمیت و ضرورت پژوهش :
باورهای خود باوری با مولفه های سخت رویی دارای هم پوشی هستند. وقتی افراد نظر خوبی درباره ی تواناییهای خود برای رویارویی با مسائل مهم دارند تمایل بیشتری برای بهره وری از زندگی، قرار دادن اهداف پژوهش چالش انگیز در مقابل خود و تمایل به انجام کارهایی که دیگران تا حال آن را انجام نداده اند را دارند همچنین افراد دارای خود باوری بالا سعی می کنند امور می کنند را در کنترل خود داشته باشند و بر این باورند که قادرند آنچه در اطرافشان رخ می دهد را تحت تاثیر قرار دهند. ما در این پژوهش به دنبال تعیین میزن هم پوشی سخت رویی با باورهای خود باوری را سخت رویی می تواند پیش بینی کند و بر عکس چون هر دو متغیر این پژوهش می توانند به عنوان عوامل تعدیل کننده تاثیرات استرس محسوب شوند شاید بتوان با آموزش این صفات از میزان تاثیر گذاری استرس و عوامل استرس زا بر جسم و روان کاست. (مژدهی 1381) .
اهداف پژوهش :
هدف پژوهش حاضر بررسی موارد زیر است:
1 ) بررسی و شناسایی رابطه سخت رویی بین دانشجویان؛
2 ) مقایسه سخت رویی در بین دانش جویان ممتاز و مشروطی؛
فرضیه های پژوهش :
فرضیه های پژوهش عبارتند از:
1 ) میزان سخت رویی در بین دانش جویان مشرطی بیشتر از دانش جویان ممتاز است.
تعاریف نظری و عملیات متغیرها :
سخت رویی: الف ) تعریف نظری: سخت رویی ویژگی است شخصیتی که از ترکیب باورهای شخص در مورد خویشتن جهان تشکیل شده است و شامل 3 سفت کنترل، تعهد و چالش طلبی است. (زارع 1382)
ب ) تعریف عملیاتی : در این پژوهش منظور از سخت رویی نمره ای است که فرد از پرسش نامه ارزش های شخصیتی (p.v.q) ترسیون کسب می کند. (زارع 1382)
باورهای خود کار آمدی:
تعریف واژه ها :
سخت رویی: توانایی درک درست شرایط پیرامون و قابلیت تصمیم گیری مطلوب در مورد خویشتن است.
که از سه مولفه تعهد، کنترل و مبارزه جویی تشکیل شده است شخص که از تعهد بالایی (نقطه مقابل بیگانگی) بر خوردار است به اهمیت، ارزش و معنای اینکه چه کسی هست و چه فعالیت هایی انجام می دهد باور دارد بر همین مبنا قادر است در مورد آنچه که انجام می دهد معنایی بیاید و کنجاوی خود را بر انگیزد. افرادی که در مولفه ی کنترل (نقطه مقابل
ناتوانی) قوی هستند رویدادهای زندگی را قابل پیش بینی و کنترل می دانند و بر این باورند که قادرند با تلاش آن چه را در اطاق شان رخ می دهد تحت تاثیر قرار دهند. مبارزه جویی یا چالش طلبی (نقطه مقابل احساس خطر یا ترس) نیز باور بر این امر است که تغییر و نه ثبات و امنت نتیجه طبیعی زندگی است اشخاص که مبارزه جویی بالایی دارند موقعیت های مثبت و یا منفی را که به زگاری مجدد و نیاز دارند فرضی برای یادگیری در رشد بیشتری می دانند تا تهدید برای امنیت در آسایش خویش داشته باشند. (قربانی 1373).
فصل دوم:
ادبیات و پیشینه پژوهش:
مقدمه :
در این فصل ادبیات و پیشینه پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد که سخت رویی روان شناختی و ابعاد آن و پژوهش ها انجام شده در ایران و خارج ذکر شده است و بعد باورهای خودکار آمدی و عوامل آن پژوهش هایی که در این زمینه و خارج مورد بررسی قرار گرفته است.
سخت رویی :
تا اواخر دهه 13970 مطالبات زیادی انجام شد به نحوی که در آن ها حوادث استرس زای زندگی به عنوان عامل آشکار ساز ظهور بیماری های جسمش و روان شناختی در نظر گرفته شده بود احتمال یک رابطه علیتی بین استرس و بیماری ایده ای بود که بسیاری مورد توجه قرار گرفته بود در رابطه همبستگی ها بین استرس و بیماری از 20% تا 87% متغیر است و در برخی مطالبات پایین تر از این حدود نیز گزارش شده است یک تنین احتمالی این داده ها وجود افرادی است نمرات بالایی از استرس دارند اما بیماری نشده اند.
برای مطالعه این افراد باید عوامل مداخله گر که در ارتباط بین استرس و بیماری را تعدیل می کند مورد بررسی قرار داد (جمهور 1380)
کوباسا (1979) از اولین محققانی بود که در میان متغیرهای تعدیل کننده ارتباط بین استرس و بیماری ویژگی های شخصیتی را مورد توجه قرار داد.
وی در اولین مطالعه خود این فرضیه را بررسی کرد که اشخاص که در درجه ی بالایی از استرس را بدون بیماری تجربه می کنند. ساختار شخصیتی ای متفاوت از افرادی دارند که در شرایط استرس زا بیمار می شوند کوباسا در این مطالعه (1979) نشان داد که این تمایز شخصیتی در ساختاری به نام سخت رویی منعکس است (قربانی 1373). وی با استفاده از تئوری های اگزیستانسیالیستی در شخصیت، سخت رویی را ترکیبی از باورها در مورد خویشتن و جهان تعریف می کند که از سه مولفه تعهد، کنترل و مبارزه جویی تشکیل شده است.
شخصی که از تعهد بالایی (نقطه مقابل بیگانگی) برخودار است به اهمیت، ارزش و معنای اینکه چه کسی هست و چه فعالیت هایی انجام می دهد باور دارد بر همین مبنا قادر است در مورد هر آن چه انجام می دهد معنایی بیاید و کنجکاوی خود را بر انگیزد این اشخاص با بسیاری از جمبه های زندگی شان همچون : شغل، خانواده، روابط بین افراد کاملاً در آمیخته می شوند افرادی که در مولفه کنترل (نقطه مقابل ناتوانی) قوی هستند رویدادهای زندگی را قابل پیش بینی و کنترل می دانند و بر این باورند که قادرند با تلاش آنچه را که در اطرافشان رخ می دهد تحت تاثیر قرار دهند چنین اشخاصی برای حل مشکلات به مسئولیت خود بیش از اعمال و یا اشتباهات دیگران تاکید می کنند. مبارزه جویی یا چالش طلبی (نقطه مقابل احساس خطر یا ترس) نیز باور به این امر است که تغییر و نه ثبات و امنیت جنبه طبیعی زندگی است.
اشخاصی که مبارزه جویی بالای دارند موقعیت های مثبت و یا منفی را که به ساز گاری مجدد و نیاز دارند فرصتی برای یاد گیری و رشد بیشتری می دانند تا تهدیدی برای امنیت و آسایش خویش چنین باوری انعطاف پذیری شناختی و قدرت تحملرویداد ها و موقعیت های مبهم و ناراحت کننده زندگی را به همراه دارد (قربانی 1373) در اولین مطالعه ای کوباسا (1979) ، 300 آزمودنی که پست های مدیریت و سر پرستی داشتند پرسش نامه هایی را تکمیل کردند که در آن ها موارد زیر ارزیابی می شد :
1 ) رویدادهای استرس زا زندگی در طول چند سال گذشته
2 ) بیماری هایی که فرد به آن دچار شده است.
ویژگی سخت رویی نتایج این پژوهش نشان داد. در مقایسه با آن دسته از مدیرانی که در شرایط پر استرس به بیماری های مختلف دچار شده بودند (مدیران آسیب پذیر در برابر استرس) و آن دسته از مدیرانی که در شرایط پر استرس سالم باقی مانده بودند سخت رویی تفاوت معنا دار دارد. به عبارتی دیگر مدیرانی که در مولفه های تعهد، کنترل. مبارزه جویی قویتر بودند در شرایط پر استرس نیز بیمار نشدند (عسگری 1381) با توجه به این که مطالعه ای اخیر یک مطالعه گذشته نگر بود برای بررسی نقش علی سخت رویی در جلوگیری از بیماریها انجام پژوهش آینده نگر در این زمینه، کاملاً ضروری بود بر این اساس کوباسا، مدی و کاهن (1982) در یک مطالعه آینده نگر، همان 300 مدیر را به مدت 2 سال مورد پیگیری قرار دادند هدف آنها در این مطالعه بررسی پراش (نوسان) حاصل از سخت رویی و رویدادهای استرس و سلامتی مدیران در مطالعه ی قبلی داشتند صورت گرفت.با استفاده از تکنیک تحلیل کوواریانس اثر سخت رویی رویدادهای بر بیماری در حالی که اثر آنها در بیماری هایی که آزمودنی ها قبلاً داشتند کنترل می شد مورد مطالعه قرار گرفت.
نتایج نشان داد که حتی وقتی تاثیر سخت رویی و رویداد های استرس زا در بیماری های قبلی آزمودنی ها کنترل می شود سخت رویی در کاهش خطر ابتلا به بیماری و رویدادهای استری زا در در افزایش این خطر نقش دارند در این مطالعه مشخص شد مدیران سخت رو حتی با میزان بالایی از استرس کاملاً سالم باقی می مانند (عسگری 1381)
سخت رویی و دیگر منابع مقاومت در برابر استرس :
پس از مطالعات ذکر شده کوباسا و همکارانش به بررسی مقایسه ای سخت رویی و دیگر منابع مقاومت در برابر استرس (همچون زمینه سرشتی، حمایت اجتماعی، ورزش) پرداختند.
