بخشی از مقاله
امروزه شا هد روشد و تحول در جهان ورزش هستيم از جمله جا به جا شدن ركورد ها در رشته ها ي مختلف ورزشي خود شا هد ي بر اين امر است و با گسترش حرفه أي گري در ورزش برنامه ريزان و دست اندركاران د نياي ورزش به دنبال آن هستند
تا از آخرين دست آورد هاي علمي و عملي بهره گيرند . سالهاي زيادي است كه ورزش از حالت سنتي خود خارج شده است و اگر مللي در اين مبارزه علمي از قا فله عقب بما ند در جهان ورزش حرفي برا ي گفتن نخوا هد داشت بديهي ا ست كه تما مي اعما ل بشر ي از دو جنبه فيزيو لو ژيكي و روا ني قا بل بررسي مي باشد و با عنايت به نقشي كه جنبه هاي روا ني در اعما ل و ر فتار بشر دارند تو جه به رشته روا نشناسي ورزش از جايگاه و اهميت خا صي برخوردار است .
روانشناسی ورزش
تئو ريها ها و پژوهشهاي جد يد اساسا در حوزه هاي شخصيت نگرش هاي نسبت به ورزش پرخاشگري در ورزش اظطرا ب و استرس نفوذ هاي اجتماعي ا نگيزش و كسب مهارت مي باشد همچنين نمونه هاي متنوعي از رشته ها ي ورزش از جمله فوتبال وزنه برداري و …… را شامل مي شود .
به دليل وجود شيوه هاي مختلف در جهت بكارگيري روانشناسي در حوزه ورزش و وجود فعاليتهاي متنوع در فرهنگهاي مختلف تحت عنوان فعاليت هاي ورزش لازم است تا تعريف كاملا گسترده أي از روانشناسي ورزش را از انجمن روانشناسي ورزش اروپا ( FEPSAC ) با كمي اختصار ارائه دهيم .روانشناسي ورزش به بررسي فرايندهاي بنيادين روانشناسي و تأثير ات أن بر ورزش مي پردازد .
تعريف ورزش :
شامل كليه فعاليتهاي جسماني است كه به منظور رقابت ,تفريح , تربيت و سلامتي انجام مي پذيرد .
روانشناسي :
علم ذهن و رفتا ر (گروس )
به دليل اينكه روانشناسي ورزشي رشته أي جديد و گسترده است و رشته هاي تخصصي بسيار زيادي وجود دارد به يك رشته مربوط به انين مقاله مي پردازيم .
انگيزش و ورز ش :
1-انگيزش دروني و بيروني
2-چشم اندازهاي انساني بر انگيزش
3-انگيزه –پيشرفت
4-رويكردهاي شناختي نسبت به انگيزش
انگيزش دروني و بيروني
تمايزمهم درانواع انگيزه هاي نوع بشر انگيزش دروني و بيروني است انگيزش بيروني از پاداشهاي بيروني ناشي مي شودانگيزش دروني ازدرون شخص سرچشمه ميگيردهم انگيزه دروني وهم بيروني هر دو در ورزش مهم هستند
وروانشناسان ورزشي مي توانندهم هم انگيزه هاي دروني وهم بيروني را براي بهبود عملكرد اشخاص به كارگيرندانگيزه هاي دروني براي شركت در ورزش شامل تهيج-تفريح-علاقه به عمل وفرصت براي ثابت كردن تواناييهاي خود-بهبود مهارتها وخلاصه به دليل لذت بردن از ورزش است .
انگيزه هاي بيروني مي تواند بشكل جايزه و انعام و پاداشهاي كمتر ملموس مثل ستايش يا كسب موقعيت مورد استفاده قرار مي گيرد .
به عنوان مثال براي ترغيب و انگيزاندن مددجويان به ورزش از هر دو روش انگيزش يعني دروني و بيروني بايد استفاده نمود. به اين صورت كه ضمن اطلاع رساني و فرهنگ سازي در خصوص فوايد ورزش كه انگيزشهاي دروني مثل تهيج – تفريح و لذت بردن از ورز ش و سلامتي و از انگيزش هاي بيروني مثل اعطاي تلفن – مرخصي – ا ستفاده ازآزادي مشروط و تخفيف مجازات به ورزش كردن مي انگيزانيم و ورزش باعث مي شود كه بسياري از مشكلات روحي ورواني و حتي در ترك اعتياد و مؤثر واقع گردد.
ديدگاه هاي انساني به انگيزش:
در ديدگاه هاي انساني به دو تئوري از مازلو و (ملك كلند و اتكينسون )بنام تئوريهاي
1-تئوري نياز (مازلو)
2-تئوري انگيزه و پيشرفت ملك كلند واتكينسون
اشاره و توضيحاتي در اين خصوص ارائه خواهد شد.
مازلو تئوري انگيزش بشري را به منظور تبيين تمامي انواع نيازهاي بشري مطرح ساخت و آنها را بر اساس اولويت بشكل هرم زير طبقه بندي نمود.
نياز
خودشكوفايي
نياز زيبا شناسي
نيازهاي ذهني
نيازبه احترام
نيازهاي اجتماعي
نيازهاي ايمني
نيازهاي فيزيولوزيكي
هرم نيازهاي مازلو كه با ارضاء هر انگيزه از پايين هرم به بالا حركت مي كنيم ارضاء نيازهاي فيزيولوژيكي ما مثل غذا وگرما در اولويت اول قرار دارند زيرا بدون ارضاء اين نياز زنده نيستيم در مرحله بعدي ما نياز به ايمني را جستجو مي كنيم .وقتي نياز ايمني ارضاء شد به دنبال نيازهاي اجتماعي يعني تعلق داشتن به گروه و ارتباط داشتن با ديگران مطرح خواهد شد
.بعد از اين مرحله نياز به احترام ارجحيت پيدا مي كند . زماني نيازهاي احترام به خود ارضاءشود كه به شايستگي و آ نچنان كه لايق آن هستيم شناخته شويم وقتي به اين نياز دست پيدا كرديم نيازهاي ذهني كه شامل بدست آوردن درك و دانش است پديدار خواهد شد
. پس در هرم نيازهاي مازلو نيازهاي زيباشناختي يعني نياز به زيبايي نظم و تعادل مطرح مي گردد . نياز نهايي بشري از نظر اين تئوري خود شكوفايي يعني كامل شدن شخص و رسيدن به انرژي بالقوه است .
اما مقدار كمي به مرحله خود شكوفايي مي رسد به هرحال ورزش احتمالا”راهي است براي رسيدن به مرحله خودشكوفايي مي توان گفت ورزشكاران را كه در رشته ورزششان به نقطه اوج مي رسند و داراي ركورد جهاني و عناوين قهرماني مي شوند به مرحله خود شكوفايي نزديك مي شوند . و از طرف ديگر ما نبايد خودشكوفايي را دقيقا’’با موفقيت مساوي فرض كنيم زيرا افراد بسياري در ورزش به نقطه اوج و پيشرفت رسيدند اما شخص كاملي نشدند و بالعكس ((وضعيت مختلي پيدا نكردند.))
ارزيابي تئوري مازلو:
با توجه به اينكه تئوري مازلو از نفوذ بسيار بالايي برخوردار است و اين تئوري چشمان ما را به دامنه أي از نيازهاي انساني مي گشايد ولي در بعضي مواقع تئوري نيازهاي مازلو درست از آب در نيامد ه و كاملا’’برعكس أن اتفاق افتاده است بر فرض مثال با توجه به اينكه اكثر سارقين بعلت نيازهاي فيزيولوژيك دست به انجام اين جرم و عمل خلاف مي زنند و ليكن عده أي نيز هستند كه به علت هاي مختلف كه ريشه مالي و فيزيولوژيكي نداشته اين جرم را انجام مي دهند و يا كساني كه قاچاق مواد مخدر انجام مي دهند هدف مالي نداشته بلكه از بين بردن جوانان و ضربه به اجتماع و افراد جامعه را مد نظر دارند انجام مي دهند .
تئوري انگيزه وپيشرفت (مك كلند و اتكينسون ):
هدف از اين تئوري براي تبيين اين موضوع است كه چرابرخي از اشخاص نسبت به ديگران بيشتر برانگيخته مي شودانگيزش دروني ورزشكاران به عنوان انگيزه پيشرفت تصور مي شود اما انگيزه مخالف اين انگيزه دروني- انگيزه اجتناب از شكست است وقتي با ورزش سرو كار داريم با يك تعارض گرايشي –اجتماعي مواجه هستيم به وسيله اشتياق به كاميابي براي وارد شدن و شركت كردن در ورزش برانگيخته مي شوداما همچنين به وسيله اشتياقما ن برا ي اجتناب از شكست برانگيخته مي شويم تا از شركت كردن در ورزش اجتناب كنيم اين موضوع مي تواند به صورت يك معادله بشكل زير نشان داده شود.
انگيزه پيشرفت = اشتياق به موفقيت – ترس از شكست
براي مك كلند و اتكينسون انگيزه پيشرفت يك خصلت شخصي است براي برخي اشتياق به موفقيت بسيار مهمتر ترس از شكست است و در اين صورت انگيزه پيشرفت بالاتر از ترس از شكست خواهد بود و بالعكس اين موضوع نيز صادق است اين خصلت شخصيتي تنها عاملي نيست كه برانگيزش موثر است موقعيت نيزمهم است خصوصا”احتمال موفقيت و مشوق براي موفقيت . بدين ترتيب حتي اگر ورزشكاري داراي اگيزه پيشرفت پاييني باشد اما اگراحتمال موفقيت بالاو پاداشهابراي موفقيت زياد باشد احتمالا برانگيختگي افزايش خواهد يافت .
ارزيابي تئوري پيشرفت :
گيل (1976)پژوهشهاي انجام شده در خصوص دشواري تكليف را مرور كرد و نتيجه گرفت كه حمايتهاي زيادي بر اين تئوري وجود دارد ((كساني كه داراي انگيزه پيشرفت بالا هستند تكاليف دشوار را جستجو مي كنند و كساني كه داراي انگيزه پيشرفت پايين هستند
تكاليف آسانتر را تر جيح مي دهند و پيكرهرنر دريافت كه تفاوتهاي جنسيت در انگيزه پيشرفت مي تواند به وسيله انگيزه سوم بغير از انگيزه موفقيت و انگيزه اجتناب از شكست تئوري مك كلند را تكميل مي كند تبيين دشوار اين انگيزه سوم ترس از موفقيت (FOS ) ناميده مي شود اين انگيزه بر خلاف اشتياق به موفقيت و اشتياق اجتناب از شكست عمل مي كند هرنر اظهار كرد كه زنان داراي اشتياق برابر با مردان براي پيشرفت و اشتياق براي اجتناب از شكست هستند اما أنها به دليل داشتن ترس از موفقيت بيشتر در انگيزه پيشرفت به مردان متفاوت مي باشند .
رويكردهاي شناختي نسبت به انگيزش :
نظر به اينكه رويكرد انساني نسبت به انگيزش كل نگر است يعني أن تلاشهاي برا ي تبيين تجربه انساني بطور كل است رويكرد شناختي به ويژه روي جنبه تجربه انساني كه چطور فكر مي كنيم تمركز دارندروانشناسان ورزش اين مورد به دو جنبه ِِاسناد و خودباوري علاقمند شده اند .
اِسناد :
به دليل اينكه بشر مشتاق درك جهان پيرامون خودش است گرايشهاي براي ساختن اسنادهايي راجع به دلايل رويداد و رفتارها دارند بدين معنا ست كه ما راجع به اين كه چرا كمي به شيوه خاصي رفتار يا عمل كرد نتيجه گيري مي كنيم .ما خواه اسنادي براي رسيدن به نتايج صحيح داشته باشيم يا نداشته باشيم راجع به رفتارخودمان و رفتار آنهايي كه در پيرامون ما هستند اسنادهايي مي سازيم بنام اسنادهاي دروني وبيروني :
اسنادهاي دروني مسئوليت رفتار يا عملكرد را به شخص نسبت مي دهند .اسنادهاي بيروني دلايل را به موفقيت نسبت مي دهند .
در شكست بازيكنان تيم درمقابل حريف بازيكناني كه اسنادهاي دروني رامي پذيرندخودتان را مقصر مي دانند اما آنهايي كه اسنادهاي بيروني را مي پذيرند موفقيت ديگران را مقصر مي دانند .اين كه اسناد ما دروني يا بيروني باشد به نظر مي رسد به عزت نفس ما مربوط شود و از اين رو مي تواند بر عملكرد ما مؤثر باشد تأثير بگزارد.
