بخشی از مقاله
چکیده
معماری اسلامی دارای مولفه های خاصی است که به آن حقیقتاً »استواری» «زیبایی« و »سودمندی« بخشیده که به نوعی معماری ما را منحصر به فرد می نماید از آن جمله می توان به کارگیری اعداد خاص در بناهای مساجد و مدارس نام برد.
همه اعداد به نوعی مقدس هستند که در معماری اسلامی به برخی اعداد عنایت و توجه خاص شده است که می توان به اعداد 3، 7، 70، 40 و.... اشاره کرد کاربرد هریک از این اعداد حکمتی دارد و در معماری اسلامی نقشی خاص دارند.
اعداد یکی از جلوه های نماد است که دارای پیچیدگی های معنایی ویژه ای می باشد نماد یک مفهوم و تصویر است که به صورت ناخودآگاه درک می شود و سرشار از تاثیرگذاری است.
ایرانی ها و بسیاری دیگر از اقوام و ادیان کهن با اعداد برخوردی نمادین داشته اند لذا ضروری است با بهره گیری از منابع عرفانی به بررسی معانی باطنی اعداد به کار رفته در ظرف مفهومی سنت که با هدف فهم معانی از نگاه یک عارف یا صوفی می باشد پرداخت. در این مقاله سعی شده است به تحلیل اعداد مقدس در معماری اسلامی پرداخته و تحقیق را براساس روابط متقابل متغیرهای مستقل در عرصه های مختلف معماری اسلامی انجام داد.
کلید واژه: معماری اسلامی ، اعداد ، نماد
مقدمه
تقدس اعداد ریشه تاریخی عمیق دارد، ولی خباثت آن ریشه تاریخی ندارد و صرفاً در برخی فرهنگ ها و جوامع آفریده ی ذهن و ذوق بشر است اما از دیرباز آدمی مجذوب تقدس و راز و رمز نهفته در اعداد بوده است. در ادیان بسیار قدیمی، آمیزه هایی الهی در اعداد مشاهده گردیده است. هم در آثار اسلامی و هم در آثار یهودی، نیز در یونان قدیم، معادل یابی برای حروف و اعداد در جهت تفسیر و تبیین منطقی - عرفانی متون مذهبی از جایگاه والایی برخوردار بوده است (آشتیانی، 1382، .(2 اعداد به نوعی مقدس هستند اما نه تقدیس ذاتی بلکه تقدیس معنایی. مفهوم عدد در اسلام مشابه است
International Conference on Civil Engineering Architecture & Urban Sustainable Development 18&19 December 2013, Tabriz , Iran
با نظام فیثاغورثی که در آن اعداد که هم کمی هستند و هم کیفی، صرفاً با جمع، تفریق، ضرب و تقسیم تعریف نمی شوند. علم اعداد به صورت راهی برای درک و دریافت وحدت بر طبیعت ناظر است. اعداد اصل موجودات و ریشه تمام علوم هستند (نخستین تجلی روح بر جان)، که این تجلی در معماری اسلامی با وجود به کارگیری اعداد مقدس نمایان است. (اردلان؛بختیار، 1390، (55
در این پژوهش سعی بر این است که جایگاه اعداد مقدس در معماری ایرانی- اسلامی را بیابیم. با این فرضیه که در معماری ایرانی - اسلامی اعدادمقدس به کار گرفته شده اند و این معماری دارای مبنای ریاضیاتی بااستفاده از اعداد مقدس می باشد می توان گفت که استفاده از اعداد در معماری ایرانی- اسلامی آگاهانه و باتوجه به تقدس اعداد در نزد ایرانیان مسلمان صورت گرفته است.
روش تحقیق
این پژوهش به شیوه کتابخانه ای انجام شده و برای اینکار در ابتدا سایت ها و بانکهای اطلاعاتی معتبر با استفاده از کلمات کلیدی مورد جستجو قرار گرفته و پس از بررسی اطلاعات دریافتی مقالات مرتبط یافته شده ار نتایج جدا گردید، سپس کتب و نشریات مرتبط با موضوع بر اساس میزان هم پوشانی با موضوع مورد بررسی و منابع وابسته گزینش گردید.
