بخشی از مقاله
چکیده
دوران کودکی، دوران سرنوشتساز و حساسی در زندگی است و مشکل است که شخصـیت کـودك را در خـارج از موقعیـت خانواده در نظر بگیریم. بنابراین با توجه به نقش حساس فضاي تعاملی اعضاي خـانواده در حرمـتخـود فرزنـدان، پـژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه انسجام خانواده با حرمت خود فرزندان صورت گرفته است. روش این پژوهش توصیفی- مقطعـی و از نوع همبستگی است. جامعه آماري شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه پنجم مشغول به تحصیل در دبستان هاي دولتـی شهر ساري در سال تحصیلی 93-94 است، که تعداد 254 نفر با استفاده از روش نمونـهگیـري تصـادفی خوشـهاي انتخـاب شدهاند. براي جمع آوري داده ها از پرسشنامه انسجام خانواده سامانی (1381) و پرسشنامه حرمتخود (پوپ و مـک هیـل، (1988 استفاده شد. یافتههاي پژوهش حاضر نشان داد که بین انسجام خانواده بـا ابعـاد حرمـت خـود عمـومی (r = 0/38)، حرمتخود تحصیلی (r = 0/31)، حرمتخود جسمی (r = 0/28)، حرمتخود خانوادگی (r = 0/43)، حرمتخـود اجتمـاعی (r = 0/28) و حرمتخود کلـی (r = 0/44) در سـطح معنـاداري ( p=0/001) همبسـتگی مثبـت و معنـاداري وجـود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که حدود 20 درصد از واریانس متغیر حرمتخود توسط متغیـر انسـجام خـانواده قابل پیشبینی است. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که انسجام خانواده به طور معناداري با حرمتخود فرزندان رابطـه داشته و می تواند تا حدي آن را پیشبینی کند.
کلیدواژهها: انسجام خانواده، حرمتخود، فرزندان
National Conference
٢٠١٥/ ٨/٢٧ Kome elmavaran danesh R.S. Institute
٣٢١٧ Article Code:
١
.1 مقدمه
از آنجایی که، کودکان قشر عمدهاي از جمعیت هر جامعهاي را تشکیل میدهند، در هر جامعه، سلامت کودکان و نوجوانـان
æ بهداشت روانی آنان از اهمیت ویژهاي برخوردار میباشد تا از نظر روانی و جسمی سالم بوده و بتوانند نقش اجتماعی خـود را بهتر ایفا کنند. حرمتخود یا احساس خود ارزشمندي در فرزنـدان از اساسـیتـرین عوامـل در رشـد مطلـوب شخصـیت کودکان و از مهم ترین کارکردهاي خانواده براي پرورش نسلی سالم به حسـاب مـیآیـد. زیـرا درك کودکـان از خودشـان و احساس خودارزشمندي در حال شکلگیري کودکان بر مبناي ارزیابی و نگرشهاي اعضاي خانواده، همسالان و دیگـر افـراد مهم اطراف وي بهخصوص پدر و مادر میباشد. و بر اساس آن براي خصوصیات خود، ارزش منفی یا مثبت قائل میشوند.
حرمتخود عقیدهاي است که فرد درباره مجموعـه توانـاییهـا، ویژگـیهـا و شایسـتگیهـاي خـود دارد، همچنـین، حرمتخود درجه تصویب، تأیید، پذیرش و ارزشمندي است که شخص نسبت بـه خـود احسـاس مـیکنـد (دبیـري، دلاور، صرامی و فلسفی نژاد، .(1391 حرمتخود مفهومیدر ارتباط با مفاهیم خودانگاره و وجدان فرد است. روشی است کـه در آن هر فردي خودش را در رابطه با گروهی که به آن تعلق دارد، مقدار ارزشی که براي او قائل هستند و نگرش مثبت یـا منفـی شخص بر اساس سـطح رضـایتی کـه نسـبت بـه خـودش دارد، مـیسـنجد (موگونـا و موگونـب1، .(2014 جیمـز (1890) حرمتخود را به عنوان فرایند ارزیابی فرد تلقی می کند. وي بیان میکند که حرمتخـود در سـادهتـرین شـکل آن، نسـبت موفقیت شخص به شایستگی ها و تظاهراتش2 است. تظاهر که بخش آسیب پذیر حرمتخود مـیباشـد، بـه عنـوان اهـداف و مقاصد فرد در نظر گرفته شده است. در حالیکه موفقیت عبارت از ادراك دستیابی فرد بـه ایـن اهـداف اسـت. هرگـاه فـرد بیشتر از آنچه که شایستگی داشته باشد، موفقیت کسب کند، به همان نسبت حرمتخود وي رشد میکند و اگـر برداشـت
æ ادراك فرد از دستیابی به اهدافش پایین باشد، در مقایسه با دیگران در همان عرصه حرمتخود وي کاهش مییابد (پـوپ، 1988؛ ترجمه تجلی، .(1391 پوپ (1988) حرمتخود را یکی از ارزشهاي اساسی انسان می داند و آن را به عنوان ارزیابی هر فرد از خود تعریف می کند. پوپ تاکید میکند که حرمتخود به عنوان تفاوت خود واقعی و خـود ایـدهآل ارزیـابی شـده است. خودواقعی بر اساس اطلاعات درك شده در مورد خود است. خود ایدهآل یک تصویر شخصی اسـت کـه فـرد بخواهـد باشد. حرمتخود زمانی بالا است که خود واقعی و خود ایدهآل در توافق هم هستند و زمانی پایین اسـت کـه آنهـا متنـاقض باشند هوسوگی،( اُکادا، فوجی، نوگوچی و واتاناب3، .(2012
در شکلگیري حرمتخود، تجربههاي کودك در دوران کودکی، کنار والدین و اعضاي خانواده، با توجه به نوع نگرش
æ رفتاري که نسبت به او دارند و همچنین انسجام و نحوه تعامل اعضاي خانواده با یکدیگر نقش قابلتوجهی ایفا میکنـد. در خانوادههاي منسجم، پشتیبانی و درك متقابل بین اعضاي خانواده وجود دارد (لیان و یوسـوف4، (2009، روابـط والـدین بـا یکدیگر بهصورت حسنه می باشد، اعضاي خانواده نیازها و نگرانیهاي خود را آزادانه بیان می کنند، حاضـر بـه مـذاکره بـراي حل مشکلات همدیگر هستند، نسبت به مسائل همدیگر نگران هستند و درگیري کمتري بین اعضـا رخ مـی دهـد (هـیمن، زینک و هیس5، .(2008 خانوادههاي منسجم و انعطافپذیر که حمایتکننـده و سـازگار در رفتـار خـود هسـتند، احسـاس امنیت را در کودکان ایجاد می کنند. همچنین حرمتخود و حـس کنتـرل آنهـا بـر رفتارشـان را تقویـت مـیکننـد. چنـین 6خانوادههایی با استفاده از کاهش اثرات منفی عوامل خطرساز دوران بلوغ نقش حفاظتی دارند و بهتر نیازهاي روانـی اولیـه
