بخشی از مقاله
مقایسه ویژگی های شخصیتی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و افراد عادی
-1 چکیده
-2 هدف از پژوهش حاضر مقایسه ویژگی های شخصیتی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و افراد عادی بود. روش مطالعه از نوع علی-مقایسه ای بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه افراد مبتلا به دیابت نوع 2 شهرستان ساری و جامعه افراد عادی را تمامی افراد غیر مبتلا به دیابت نوع 2 شهرستان ساری تشکیل می داد. نمونه پژوهش برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 افرادی بودند که از تاریخ 1391/12/01 تا 1392/05/01 به درمانگاه های دیابت شهرستان ساری مراجعه کردند. نمونه افراد عادی را وابستگان و خویشاوندان بیمار تشکیل می دادند که در پرونده پزشکی خود تشخیص دیابت نداشتند و به لحاظ سن، جنس و طبقه اجتماعی با گروه افراد مبتلا به دیابت نوع 2 همتا بودند. اطلاعات مورد نیاز از طریق مقیاس ویژگی های شخصیتی به دست آمد. و برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج به دست آمده در خصوص تفاوت ویژگی های شخصیتی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و افراد عادی نشان داد که در سطح P<0/01 معنادار می باشد. به این معنا که میانگین نمرات افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در گشودگی به تجربه پایین تر از افراد عادی و نمره روان رنجورخوئی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بالاتر از افراد عادی بود.
-3 کلمات کلیدی: ویژگی های شخصیتی، دیابت نوع 2
-4 مقدمه
تا چند سال پیش، بیماریهای واگیر به عنوان بزرگترین معضل بهداشتی کشورهای جهان سوم به شمار میرفت. در حالیکه امروزه بیماریهای مزمن از جمله دیابت تهدیدی جدی برای کشورهای در حال توسعه میباشد .(1) دیابت بیماری مزمنی است که به علت نقص ارثی یا اکتسابی در تولید انسولین یا تأثیر نامناسب انسولین تولید شده، به وجود میآید. این نارسایی باعث افزایش غلظت قندخون شده و آسیبهای زیادی به قسمتهای مختلف بدن میرساند .(2) این آسیبها شامل عوارض بلندمدت از قبیل عوارض قلبی، عوارض مغزی، آسیب عروق محیطی، آسیب شبکیه چشم، آسیب کلیوی، قطع عضو و افسردگی میباشد .(3) عوارض و مشکلات دیابت، تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد و خانواده گذاشته (4) و هزینههای زیادی را بر فرد و جامعه تحمیل میکند .(5) دیابت ششمین عامل مرگومیر در دنیا به حساب میآید (6) و عامل 18 درصد مرگ در افراد بالای 35 سال محسوب میشود .( 7) طبق گزارش انجمن دیابت آمریکا، این بیماری مزمن - دیابت - سبب مشکلات جسمی و روانی در افراد میشود( (8 و به دلیل اینکه عملکرد روانی و اجتماعی بیمار را تحت تأثیر قرار میدهد به عنوان چالش بزرگی برای متخصصان مراقبتهای بهداشتی درآمده است، به طوریکه بخش عظیمی از منابع بهداشتی-درمانی را به خود اختصاص داده است .(9)
برخی شواهد گویای این است که برخی ابعاد شخصیت نقش مؤثری در پیروی از برنامههای مراقبتی و کنترل دیابت دارد. لین و مک کاسیل (2000)، سطح پایین کنترل قندخون را به عنوان شاخص عدم موفقیت فرد در برنامههای مراقبت بیماری دیابت، مورد توجه قرار دارند و به این نتیجه رسیدند که کنترل ضعیف قندخون با سطوح بالای روان رنجور خویی و سطوح بالای نوع دوستی رابطه دارد. هم نظریههای شخصیت و هم تحقیقات بیان میکنند که شخصیت میتواند در برخی از بیماریها نقش اساسی داشته باشد(.(10 بیتردید میتوان گفت، یکی از رایجترین مفاهیم روانشناسی در میان همگان شخصیت است. چنانکه با اندکی توجه در صحبتهای روزمره متوجه فراوانی کاربرد این مفهوم میشویم. کاربردهایی که بر اساس معانی و تعابیر مختلف قرار دارد، گاه دلالت بر صفات و ویژگیهای بارز افراد میکند و گاه نشاندهنده مقام و مهارتهای اجتماعی است .(10) طبق نظریه 5 عاملی شخصیت، پنج عامل اصلی یا بزرگ شخصیت عبارتند از: روان رنجورخویی1، برونگرایی2، تجربه پذیری3، توافق پذیری1 و وظیفهشناسی.( 12) 2 ویژگی شخصیتی وظیفهشناسی با رفتارهای بهداشتی مرتبط است. افرادی که در این بعد نمره بالایی میگیرند در مقایسه با دارندگان نمره پایین، بیشتر احتمال دارد طبق دستور، داروهای تجویز شده را مصرف کنند. رابطه میان شخصیت و بیماری، خیابانی یکطرفه نیست و هر دو بر یکدیگر اثر میگذارد .(13)
دیابت هماکنون به عنوان یکی از نگرانیهای سلامت عمومی در قرن 21 میباشد و برآورد میشود که شیوع عالمگیر آن از %2/4 در سال 2000 به %4/4 در سال 2030 برسد. شیوع دیابت نوع 2 رو به گسترش است به نحوی که شیوع آن در سال 2000، %2/8 در جهان بوده و پیشبینی میشود این میزان در سال 2030 به %4/4 افزایش یابد .(14)بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2011، میزان شیوع دیابت در جمعیت بالغ ایران برابر با %10/3 میباشد .(15)
حال با توجه به شیوع بالای دیابت و عوارض جانبی آن و تاثیر گذاری ویژگی های شخصیتی افراد بر شروع، سیر و کنترل بیماری و نقش امید به زندگی در درمان (شروع, ادامه و پیگیری) در این پژوهش به بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 خواهیم پرداخت.
-5 روش پژوهش:
پژوهش حاضر توصیفی از نوع علی- مقایسه ای بود که ویژگی های شخصیتی افراد مبتلا به دیابت نوع دو و افراد عادی را مقایسه می کند. جامعه افراد دیابتی را کلیه بیماران مبتلا به دیابت شهرستان ساری که به درمانگاه های دیابت شهرستان ساری مراجعه کرده اند و به تشخیص پزشک، مبتلا به دیابت نوع 2 هستند تشکیل می دهند و جامعه افراد عادی را افراد سالم غیر مبتلا به دیابت شهرستان ساری تشکیل می دهند. روش نمونه گیری با توجه به جامعه پژوهش به شیوه نمونه گیری خوشه ای، به این صورت که از بین 5 درمانگاه شهر ساری ( درمانگاه طوبی، درمانگاه حضرت ابوالفضل، درمانگاه مصطفویان، درمانگاه پیام، درمانگاه امام رضا) 3 درمانگاه انتخاب شده (درمانگاه طوبی، درمانگاه حضرت ابوالفضل، درمانگاه مصطفویان)و سپس بیمارانی که در فاصله زمانی91/12/01 تا تاریخ 92/5/01 به این درمانگاه ها مراجعه و تشخیص دیابت نوع 2 دارند، انتخاب شده اند. انتخاب افراد نمونه عادی به این صورت است که از بین همراهان و وابستگان بیمار فردی که به لحاظ سنی، جنسی، پایگاه اجتماعی و شبیه بیمار بوده و در پرونده خود تشخیص دیابت را ندارد؛ انتخاب شده اند.
-6 ابزار گردآوری داده ها
-1-3 آزمون شخصیت نئو
این پرسشنامه یک آزمون شخصیتی است و مبتنی بر یک مدل شخصیتی به نام مدل پنج عاملی شخصیت است که پنج عامل اصلی شخصیت را مورد ارزیابی قرار می دهد که عبارتند از: روان رنجور خوئی، مسئولیت پذیری، گشودگی به تجربه، سازگاری و برون گرایی. این پرسشنامه از 60 آیتم تشکیل شده است و برای هر عامل 12 آیتم وجود دارد که این آیتم ها با توجه به دارا بودن بیشترین بار عاملی در ارتباط با صفت مورد نظر، انتخاب شده اند. پاسخ دهی به این آیتم ها در غالب مقیاس لیکرت 5درجه ای(کاملاً مخالفم، مخالفم، نظری ندارم، موافقم، کاملاً موافقم) امکان پذیر است. هر آیتم از صفر تا نمره چهار نمره گذاری می شود. مجموع نمره های هر عامل، نمره آن عامل را مشخص می کند. حداکثر نمره هر عامل شخصیت 48 و حداقل آن صفر است. این آزمون برای افراد بالای 17 سال مناسب است. مدت زمان پاسخ گویی 10 تا 15 دقیقه است و پرسشنامه به صورت خود سنجی مورد استفاده قرار می گیرد.
-7 یافته ها:
جدول زیر فراوانی و درصد سن آزمودنی ها را نشان می دهد.
نتایج جدول فوق نشان می دهد که میانگین سن افراد دیابتی 47,58 سال و میانگین سن افراد عادی 45,14 سال می باشد.
جدول زیر فراوانی و درصد جنسیت آزمودنی ها را نشان می دهد.
همانطور که در جدول دیده میشود در گروه افراد دیابتی 64 درصد زن و 36 درصد مرد وجود دارد. همچنین در گروه افراد عادی 60 درصد زن و 40 درصد مرد می باشند
جدول زیر میانگین و انحراف استاندارد متغیر های پژوهش را نشان می دهد .
نتایج جدول فوق حاکی از تفاوت هایی بین دو گروه سالم و دیابتی می باشد که بررسی معنی داری تفاوت ها در آمار استنباطی پیگیری می شود.
جدول زیر نتایج آزمون تحلیل واریانس چند متغیره به منظور بررسی تفاوت ویژگی های شخصیتی شامل روان رنجورخویی، برونگرایی، گشودگی به تجربه، سازگاری و مسئولیت پذیری در دو گروه بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 و افراد عادی را نشان می دهد.
