بخشی از مقاله
مقدمه
مسایل شناختی مهم گزارش شده در بیماران مبتلا به صرع و MS شامل کندي روانی، اختلال در حافظه و نارسایی توجه است. البتّه به ویژه در بیماري صرع، شدت اختلالهاي شناختی تابعی از سنﱢ شروع بیماري، مدت زمان ابتلا و کانونهاي آسیب دیده در مغز است.
٤٥
آسیب حافظه کوتاه مدت در صرع کانونی1، نقص در یادگیري کلامی در صرع با منشأ نیمکرة چپ و نقص در یادگیري غیر کلامی در نیمکرة راست گزارش گردیده است (ریکرورسل2،
.(2006
بیماران دچار تشنّجهاي کانونی پیچیده3 یا تشنّجهاي منتشر ثانوي در مقایسه با تـشنّجهـاي کانونی ساده در آزمونهاي حافظه دراز مدت، عملکرد بسیار ضعیفتري دارند (مامنـسکین4 و
همکاران، .(2006 از دهه 1990 تاکنون پژوهشهاي بسیاري از طریق تفکیک حافظه به دو نوع ضمنی و آشکار در مورد تأثیر بیماريها، بد کارکرديهاي شناختی به ویـژه حافظـه، مطالعـاتی انجام دادهاند. منظور از حافظه آشکار یادآوري آگاهانه اطّلاعاتی است که اخیرًا یاد گرفته شـده است. آزمونهاي یادآوري آزاد و بازشناسی، به منظور ارزیابی حافظه آشکار مورد استفاده قرار گرفتهاند. حافظه ضمنی، یادآوري ناهشیار یا غیر آگاهانه موادي است که قـبلاً آموختـه شـده و به وسیله آزمون اثر ترجیحی رقابتی5 مثل تکمیل بن واژه و شناسایی ادراکی قابل ارزیابی است.
هرچند مطالعات بسیاري بر تمایز واضح ساختهـاي تـشریحی ایـن دو حافظـه (مـثلاً نقـش هیپوکامپ و قطعه گیجگاهیِ میانی در حافظه آشکار و نقش نواحی مغزي قشر مغزدر حافظـه ضمنی) تأکید داشتنداما دیدگاه هاي فعلی تردیدهایی را مطرح کردهاند (لرتیز، گرند و بـوئر6 ،
.(2006
در انواع صرع مثلاً صرع با منشأ آسیب قطعه گیجگاهیِ میانی، پـژوهشهـا بـر اخـتلال در حافظه آشکار در برابر سلامتی حافظه ضمنی اشاره میکنند و به ویژه این یافته را در هـر نـوع آسیب مغزي درست میانگارند. اما لرتیز و همکاران الگویی را طـی یـک پیوسـتار مـرتبط بـا
هیپوکامپ مطرح می کنند که از حافظه آشکار به سوي حافظه ضمنی در جریان است. معنی این تمایز بین دو حافظه آشکار و ضمنی بیشتر متّأثر از نوع تکلیف است تا این که محلّ بازنمـایی
1- focal
2- Rijcker vorsel , K. V. 3- complex partial seizures
4- Mameniskiene , R. 5- repetition priming
6- Lertiz, E., Grande , L. J. & Bauer, R. M.
٤٦
آنها متفاوت باشد. جو1 و همکاران (2005) به این نتیجه رسیدند که در بیمـاران دچـار صـرع قطعه گیجگاهی چپ، کـاهش حافظـه کلامـی پـس از جراحـی شـکنج قاعـدهاي یـا پـایینی گیجگاهی، افت محسوسی مییابد که با حافظه آشکار ارتبـاط بیـشتري دارد. هـم در بیمـاري صرع و هم در بیماري MS اختلال در حافظه گزارش شده است. اختلال در حافظه معنایی در صرع (جیواگنولی2 و همکاران، (2005 و اختلال در حافظه فوري و تـأخیري مـواد کلامـی در بیماران دچار صرع با منشأ صرع گیجگاهی از جمله کاستیهاي گزارش شده اسـت. ویکـاري، بلوسی و کارلسیمو(2000) 3 به این باور رسیدهاند که در همه آسیبهاي مغـزي، ایـن حافظـه
روشن است که آسیب میبیند و حافظه ضمنی دست نخورده باقی میماند.
به هرحال تعیین وضعیت حافظه ضمنی و آشکار در بیماران مبتلا به صرع و MS از جملـه مسایلی است که به منظور توصیف و تبیین علایم حاصل از این دو بیمـاري اهمیـت دارد و از هدفهاي اصلی این مطالعه است.
