بخشی از مقاله
چکیده
بهداشت و سلامت روان کودکان ودانش آموزان ، موضوعی است که به توجه جدی نیاز دارد. امروزه با استفاده از برنامه های مختلف، مانند آموزش مهارت های زندگی، آموزش بهداشت روانی، مداخلات بهداشتی مبتنی بر مدرسه و نیز درمان های تخصصی می توان به کودکان ودانش آموزان کمک کرد تا زندگی مفید تر و رضایتمندانه تری داشته باشند. همه ی کودکان در زندگی خود با استرس های شدید رو به رو می شوند که بخشی از آن ها ناشی از تغییرات رشد بهنجار کودکان است، مانند رشد و تغییرات هورمونی در کشور ما نیز با توجه به خیل عظیم دانش آموزان و نیز اهمیت سلامت روان و پرورش کودکان و نوجوانان، توجه بیشتر به نقش پرورشی مدارس ضرورت تام دارد. حال، زمان آن است که با ایجاد زمینه های مناسب، به ارتقای بهداشت روانی و سطح سلامت در مدارس پرداخته، شرایطی فراهم شود تا مسئولان مدارس، برنامــه ریزان و مشاوران، روان شناسان و دیگر دست اندرکاران آموزش و پرورش از طریق آشنایی با موضوعات بهداشت روانی، نونهالان این آب و خاک را برای دست یابی به روان سالم یاری دهنددراین مقالـه به نقش عوامل مختلف خانه ومدرسه بربهداشت وروان کودکان بویژه دانش آموزان پرداخته و درادامه پیشنـهاداتی به منظورکاهش مشکلات روانی آنان ارائه می گردد .
×
کلمات کلیدی: بهداشت وروان،دانش آموزان،مدرسه،خانواده،مشاور،معلم
مقدمه
در حال حاضر در بسیاری از کشور ها، فعالیت های پرورشی و بهداشتی وسیعی بر عهده ی مدارس گذاشـته شـده اسـت کـه مطالعات، حکایت از نتایج و پیامدهای مثبت آن می کند. در کشور ما نیز با توجه به خیل عظیم دانش آموزان و نیـزاهمّیـت سلامت روان و پرورش کودکان و نوجوانان، توجه بیشتر به نقش پرورشی مدارس ضرورت تام دارد. حال، زمان آن اسـت کـه با ایجاد زمینه های مناسب، به ارتقای بهداشت روانی و سطح سلامت در مدارس پرداخته، شرایطی فراهم شود تـا مسـئولان مدارس، برنامه ریزان و مشاوران، روان شناسان و دیگر دست اندرکاران آموزش و پـرورش از طریـق آشـنایی بـا موضـوعات بهداشت روانی، نونهالان این آب و خاک را برای دست یابی به روان سالم یاری دهند. بهداشت روانی صرفا در محـیط سـالم
1
فیزیکی به دست نمی آید، بلکه محیط سالم روانی نیز یک اصل مهم است. چه بسا که محیط فیزیکی کودکان سـالم و آرام، اما محیط روانی آن ها نا امن پر اضطراب باشد.
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت،" بهداشت روانی عبارت است از توانایی کامل برای ایفای نقش های اجتماعی، روانـی و جسمی. این سازمان معتقد است؛ بهداشت روانی فقط نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست ، بنابراین کسی که احساس ناراحتی نکند، از نظر روانی سالم محسوب می شود." .>1@
اهمیت و ضرورت بهداشت روانی در مدارس
رسیدن به اهداف آموزشی که مدارس به عنوان اهداف اساسی خود به آن ها توجه دارند مستلزم تأمین بهداشت روانی دانـش آموزان است از آنجا که بسیاری از مشکلات تربیتی و اختلالات روانی را کودکان از محیط خانه و مدرسه کسب مـی کننـد و علت آن نیز الگو های رفتاری ناسالمی است که در اطراف خود مشاهده می کنند. اگر قصد ما ، داشتن مدارسـی بـا عملکـرد تحصیلی بالا و رضایت بخش است ، باید به سلامت جسم و روان دانش آموزان بـه طـور همزمـان توجـه کنـیم. بسـیاری از مشکلات روانی- اجتماعی کودکان و نوجوانان ، تأثیر مستقیم بر روند یادگیری و تحصیل آن ها می گذارد و موجب کاهش و ضعف استعدادها و توانایی های آنان در مدرسه و به دنبال آن بدرفتاری ها و شکست های تحصیلی می شود.
پژوهش های بیشماری نشان می دهد که از هر 5 دانش آموز ، یک نفر دچار مشکلات مربوط به سـلامت روانـی اسـت کـه متأسفانه به به دلیل عدم پیگیری و رسیدگی ، اینگونه اختلالات رفتاری تا اخذ مدارک تحصیلی بالاتر و حتی ورود به اجتماع در آنها پایدار و ماندگار می ماند . اختلالاتی مثل ، پرخاشگری ، کمبود توجه ، کاهش قـدرت تمرکـز ، عـدم رعایـت نظـم و مقررات ، کمرویی ، شکست های تحصیلی ، عدم پذیرش مسئولیت ، از جمله مشکلاتی است کـه بچـه هـا در طـول دوران مدرسه با آن مواجه می شوند . بنابر این ضروری به نظر می رسد جهت تأمین شرایط مناسب برای نیل به اهـداف آموزشـی ، تربیتی و تضمین سلامت افراد جامعه در سنین مختلف ، اعمال شیوه های مناسب جهت تأمین بهداشت روانی در مدارس مـد نظر قرار گیرد.
تعریف بهداشت روان
بهداشت روان ، علمی است برای بهتر زیستن و رفاه اجتماعی که تمام زوایای زندگی از اولین لحظات حیات جنینی تـا مـرگ اعم از زندگی داخل رحمی ، نوزادی ، کودکی تا نوجوانی و بزرگسالی و پیری را در بـر مـی گیـرد .بهداشـت روان ، دانـش و هنری است که به افراد کمک می کند تا با ایجاد روش هایی صحیح از لحاظ روانی و عاطفی بتوانند با محیط خود سـازگاری نموده و راه حل های مطلوب تری را برای مشکلاتشان انتخاب نمایند.
تعریف سازمان جهانی بهداشت
عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران ، تغییر و اصلاح محیط فـردی و اجتمـاعی و حـل تضـاد هـا و تمایلات شخصی به طور منطقی ، عادلانه و مناسب . نتیجه آنکه مفهوم بهداشت روانی عبارت خواهد بـود از تـأمین رشـد و سلامت روانی فردی و اجتماعی ، پیشگیری از ابتلاء به اختلال روانی ، درمان مناسب و بازتوانی آن.
در سال 1948 ، کمیسیون مقدماتی سومین کنگره جهانی بهداشت روانی ، برای بهداشت روانی ، یک تعریف دو قسمتی ارائه می دهد:
