بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی و مقایسه وضعیت سلامت روانی دختران دبیرستانی ورزشکار شرکت کننده در المپیاد ورزشی درون مدرسه اي و دانش آموزان غیرورزشکار شهر تهران بود.
مطالعه میدانی از نوع نیمه تجربی بود. جامعه آماري این تحقق، شامل کلیه دانشآموزان دختر مقطع متوسطه شهر تهران به تعداد 125112 نفر بود. روش نمونه گیري خوشهاي و تعداد 460 نفر از دانشآموزان مدارس شهر تهران 230 - نفر دانشآموز ورزشکار و 230 نفر دانشآموز غیر ورزشکار - نمونه گیري شد. ابزارجمعآوري اطلاعات پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و بود. به منظورتعیین روایی، از روش اعتبار محتوایی استفاده شد، براي محاسبه پایایی پرسشنامه در - GHQهیلر -28 - بین50 نفر از دانشآموزان توزیع و با استفاده از روش آلفاي کرانباخ ضریب پایایی آزمون سلامت روانی در کل 0/94 بدست آمد.
نتایج آزمون تی مستقل نشان داد که بین سلامت روانی و زیر مجموعه هاي آن در دو گروه ورزشکار و غیرورزشکار تفاوت معنیداري وجود دارد
در کل می توان نتیجه گرفت که دانش آموزان دختر ورزشکار نسبت به دانش آموزان دختر غیرورزشکار از سلامت روانی بالاتر و شکایات جسمانی،اضطراب،حساسیت بین فردي و افسردگی کمتري بر خوردارند ،که این نتایج با نتایج اکثر مطالعات همسوست.
مقدمه:
آموزش و پرورش زیربناي توسعه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر جامعه است. بررسی عوامل مؤثر بر پیشرفت و ترقی جوامع پیشرفته نشان میدهد که همه این کشورها از آموزش و پرورشی توانمند برخوردار بودهاند.
این نهاد از یک سو با کودکان، نوجوانان و جوانان خلاق، مبتکر و مستعد و از طرف دیگر با طیف گستردهاي از مردم به عنوان خانوادهها یا اولیاي دانشآموزان در ارتباط است و تعلیمات و آموزشهاي خود را چه مثبت و چه منفی بر پیکره جامعه تزریق میکند. بنابراین تعلیم و تربیت، مهمترین عامل پیشرفت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادي و سیاسی جامعه است که اثرهاي آن متوجه جامعه و خانواده خواهد شد. یکی از آفتهاي بزرگ آموزش و پرورش که همه ساله به میزان زیادي امکانات، منابع و استعددهاي بالقوه انسانی و اقتصادي را تلف میکند و تأثیرات غیرقابل جبرانی در ابعاد فردي و اجتماعی به جاي می-گذارد پدیده عملکرد نامناسب تحصیلی ومتعاقب آن افت تحصیلی است
از طرفی دانش آموزان به ویزه دانشآموزان مقطع متوسطه که دوره حساس نوجوانی را سپري میکنند، در این دوران ممکن است بنا به دلایل مختلفی از جمله تکامل جسمی و جنسی، احساسات افراطی، جستجوي هویت، ترس از مسئولیتپذیري، دلهره کنکور و ورود به دانشگاه و ادامه تحصیل و برخی مسائل دیگر تحت فشارهاي روانی زیادي قرار گیرند و شدیداً در معرض آسیب روانی باشند.
همچنین نتایج بسیاري از پژوهش ها مؤید این مطلب است که مشکلات روانی میتواند عملکرد تحصیلی این قشر مهم از جامعه راتحت شعاع قرار داده و منجر به رکود آن شود - امینی، 1385؛ سرداري، 1385؛ کارت رایت – هاتن و ولز1، . - 2004 لذا چنانچه به وضعیت سلامت روانی این آیندهسازان کشورومادران آینده که پرورش دهنده نسل فرداي جامعه ما هستند توجه نشود، ممکن است آسیبهاي جبران ناپذیري به پیکر اجتماع وارد شود.
در دنیاي امروز که پیشرفت تکنولوژي و زندگی ماشینی، حرکت انسان را محدود کرده است فعالیتهاي بدنی و ورزشی به عنوان یک ابزار قوي در ایجاد تحرك و سلامتی مطرح است، اما متأسفانه میزان فعالیت بدنی و تحرك بسیار کم شده و آنچه بسیار چشمگیرتر است، وجود بیش از پیش اختلالات روانی، با انواع مختلف و شدتهاي متفاوت است و فردي که از نظر بهداشت روانی مشکلاتی دارد از لذتهاي معمول زندگی محروم و به علت بیعلاقگی و ناامیدي در فعالیتهاي روزمره که شاید تحصیل مهترین آنها باشد دچار رکود میشود .
همچنین یکی از ناشناختههاي زندگی بشري اثرات ورزش و تربیت بدنی بر جسم و جان بوده که این نقیصه با پیشرفت علوم و انجام تحقیقات اندیشمندان، محققین و متخصصان تربیت بدنی تا حدودي رفع گردیده است و نقش فعالیتهاي بدنی در بهداشت و سلامت جسمانی و روانی بشر باز شناخته شده است و هیچ تردیدي در تأثیر ورزش در پیشگیري و درمان بسیاري از بیماريها وجود ندارد.
با گسترده شدن نقش فعالیتهاي بدنی و ورزش در زندگی انسان، کارشناسان و پژوهشگران تربیت بدنی در دنیا در پی یافتن نقش ورزش و فعالیتهاي جسمانی و حرکتی در شکلگیري عملکرد ذهنی و دماغی بشر میباشند، تا از طریق تحقیقات ارتباط بین فعالیتهاي ذهنی و بدنی را در رشته تربیت بدنی نیز کوششهاي فراوانی از طریق تحقیقات جهت شناسایی متقابل عملکرد ذهنی و فعالیت-.کشف نمایند هاي بدنی و ارتباط این دو متغیر انجام شده و به نتایجی نیز رسیدهاند. انجام تحقیقات مشابه میتواند به عنوان تلاش جسمانی فراهم آورد. لذاهدف اصلی این تکمیلی در جهت رفع ابهامات موجود موقعیت مناسبتري را براي فعالیتهاي پژوهش بررسی و مقایسه وضعیت سلامت روانی وعملکرد تحصیلی دختران دبیرستانی ورزشکار و غیرورزشکار شهر تهران بود.
پیشینه تحقیق
در حوزه سلامت روان
فرهنگ بزرگ روانشناسی لاروس، سلامت روانی را چنین تعریف میکند:
»استعداد روان براي هماهنگ، خوشایند و مؤثر کار کردن، براي موقعیتهاي دشوار انعطافپذیر بودن و براي بازیابی تعادل خود، توانایی داشتن
سلامت روانی به صورت الگوهاي رفتار یا صفات شخصیتی تعریف شده است که درحالت عادي دیده میشوند و با برخی معیارهاي زندگی و رفتار قابل قبول و صحیح مطابقت دارد
طبق تعریف کارشناسان سازمان جهانی بهداشت، سلامتی عبارت است از: حالت رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی نه فقط فقدان بیماري یا ناتوانی و با تأکید بر این نکته که هیچ یک از این ابعاد بر دیگري اولویت ندارد
می - GHQ - در این پژوهش سلامت روانی عبارت است از نمره اي که دانش آموزان از پر کردن پرسشنامه سلامت عمومی گیرند.
پژوهش هاي متعددي در زمینه سلامت روانی و عملکرد تحصیلی و ارتباط این دو با هم انجام گرفته است که به برخی از آنها اشاره می شود.
سرداري - 1385 - طی پژوهشی با عنوان »بررسی رابطه بین عزت نفس و بهداشت روانی با عملکرد تحصیلی در دانشآموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران در سال «84-85 به نتایج زیر دست یافت: بین بعد افسردگی متغیر بهداشت روان با عملکرد تحصیلی رابطه معنیداري وجود دارد اما بین ابعاد جسمانی، اضطراب و عملکرد اجتماعی بهداشت روان رابطه معنیداري وجود ندارد.
امینی - 1385 - پس از انجام کار تحقیقی در زمینه »بررسی رابطه باورهاي فراشناختی با سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان پسر شهرستان اشنویه« به این نتیجه رسید که بین سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی همبستگی مثبت و معنی-داري وجود دارد.
بساطی و همکاران - 1388 - طی انجام پژوهشی با عنوان »معناداري زندگی و سلامت روانی در نوجوانان و جوانان ورزشکار و غیرورزشکار« دریافتند که فعالیت ورزشی منظم سلامت روانی گروههاي سنی نوجوان و جوان را افزایش میدهد. شهبازي - - 1388 در تحقیق خود با عنوان »تأثیر نوع فعالیت بدنی بر میزان افسردگی و عملکرد تحصیلی دانشآموزان پسر مدارس متوسطه کرمانشاه« به نتایج زیر دست یافت: فعالیتهاي بدنی موجب کاهش میزان افسردگی و بهبود عملکرد تحصیلی میشود.
در تحقیق دیگري تحت عنوان »دانشآموزان دبیرستانی و فعالیت جسمانی« رابطه بین سطح - 2003 - پیل و همکارانش1 فعالیت جسمانی و سلامت جسمانی و روانی را مورد اندازهگیري قرار دادند. نتایج نشان داد که دانشآموزانی که در ورزشهایی شرکت میکردند که احتیاج به سطح فعالیت جسمانی بالاتري داشت، مشکلات روانی کمتر و سلامت جسمانی بالاتري نسبت به افراد گروهی داشتند که سطح فعالیت جسمانی کمتري داشتند.
رابطه بین سلامت روانی و موفقیت تحصیلی را مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق بازنگري به - 2004 - دسوسیو و هاتمن2 این نتیجه رسید که کودکانی که از نظر سلامت روانی در وضعیت بهتري قرار دارند در عملکرد آموزشی از موفقیت بیشتري برخوردارند.
تأثیر فعالیت جسمانی را بر روي اضطراب، افسردگی و خلق و خو مورد بررسی قرار داد. در متاآنالیزي که - 2004 - گاشکوزکا3 وي انجام داد به این نتیجه رسید که انجام فعالیت جسمانی سبک 3 - بار در هفته هر بار 15 تا 30 دقیقه در طول 10 هفته - باعث کاهش اضطراب، افسردگی و بهبود خلق و خو در افراد میگردد.
تأثیر فعالیت جسمانی منظم را بر روي سلامت جسمانی و روانی مورد بررسی قرار داده و دریافتند، - 2005 - کورنریچ و دینوت4 فعالیت جسمانی منظم باعث کاهش استرس، اضطراب و ناامیدي در افراد میگردد
