بخشی از مقاله
چکیده
در جهان امروز، نیروی انسانی بالنده و توانمند، اقتدار و جایگاه کشورها را مشخص میکند. بدین منظور آموزش و پرورش نیروی انسانی در هر جامعه از اولویتهای آن محسوب میشوند.پیش دبستانیها و مدارس در این میان نقش و جایگاه والایی ایفا میکنند. رویکر نوین مدارس محیط زیست به حیطه تعلیم از این قسم می باشد. با توجه به شرایط اقلیمی خاص ایران و همچنین فرسودگی مدارس و نیز عدم تناسب فضاهای آموزشی با استاندارهای موجود، به نظر میرسد تغیر ساختار مدارس فعلی به مدارس محیط زیست اسباب ارتقا کیفی و کمی محیط ها و جامعه آموزشی کشور را حاص کند. در این مقاله سعی بر آنست به ارایه راهکارهایی برای داشتن مدارس محیط زیستی ، به منظور حفظ منابع انرژی و افزایش یادگیری و بهره وری دانشآموزان بپردازیم.
مقدمه
یکی از چالشهای اساسی در امر آموزش و پرورش کودکان ایرانی، چگونگی طراحی و فضاسازی مدرسه میباشد. طبق سند چشم انداز اقتصادی - اجتماعی نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران، نخستین هدف آموزش در مقاطع ابتدایی، برقراری فضای مناسب آموزشی جهت پیشرفت اخلاقی و اعتقادی دانشآموزان می باشد. - سند چشم انداز اقتصادی- اجتماعی ایران، - 1380 معرفی مدرسه آرمانی و مطلوب که پاسخگوی تمام نیازهای جامعه باشد کار سادهای نیست زیرا مستلزم توجه به ابعاد متعددی از جمله آموزشی، علمی، تربیتی و سازمانی را است.
ایمانی - - 1386 معتقد است از ویژگیهای مدرسه مطلوب و موفق فضای مدرسه ایست که برای بچه ها دلپذیر و نشاط آور باشد و با کاشت گل و گیاه و درخت و اقدام برای زیباسازی میتوان چنین امری را محقق نمود. همچنین سر و صدا از جمله صدای تردد خودروها مخل یادگیری دانشآموزان است. طبق تحقیقات انجام شده درباره کیفیت فضای آموزش - بهداشت محیط و ایمنی - در کرمان، سرانه فضای سبز مورد نیاز به ازای هر دانشآموز 0/5متر مربع است که در 67/4 درصد مدارس رعایت نشده است.
80 درصد کلاسها از نور طبیعی بهره می برند. حداقل مساحت مورد نیاز در 86/4 درصد از دبیرستانها و هنرستانهای مورد مطالعه رعایت نشده است. - ملکوتیان؛ اکبری؛ نکویی مقدم؛ پاریزی؛ نکونام، . - 1386 طبق بررسی جعفری و طالب زاده - - 1389، عوامل فیزیکی، عاطفی اجتماعی، فردی و آموزشی در شادی و نشاط مدارس ابتدایی دخترانه تهران موثر است. که نتایج حاکی از کم توجهی به مولفه های فوق دارد. همچنین نتایج تحقیق انجام شده در مدارس بوشهر، بین مدارس نوساز و قدیمی به لحاظ امکانات بهداشتی تفاوت دیده می شود و همچنین مدارس شهری از وضعیت بهداشتی و ایمنی مناسب تری نسبت به مدارس روستایی برخوردار هستند.
- وکیل آبادی، . - 1390 همین بررسی درباره مدارس زابل - در سال - 1389 نشان میدهد، بیشترین مشکلات مشاهده شده بهداشت محیطی مربوط به وضعیت دستشوییها - با 68/2 - وضعیت نامطلوب و در مورد ایمنی بیشترین مشکلات مربوط به راه فرار اضطراری - با - 88/7 وضعیت نامطلوب بود. در مدارس ابتدایی و راهنمایی بر حسب متغیرهای ساختمان، تعداد دانشآموز به تعداد دستشویی، ایمنی راه پله ها، اتاق بهداشت و حفاظ پنجره ها بین وضع موجود و مطلوب اختلاف معنی داری وجود داشت.
نتایج تحقیقات نشان میدهد، فضا در یادگیری موثر است. همچنین باقری و عظمتی - - 1390، در بررسی طراحی محیط مدرسه به مثابه برنامه درسی، از مولفه طبیعت گرایی و منظره پردازی برای افزایش خلاقیت کودکان نام برده اند. امروزه، گرم شدن کره زمین و انتشار گازهای آلوده که رفاه بشریت و بقای آنرا تهدید میکند از دغدغه های جهانی محسوب می شود - وزارت آموزش و فرهنگ و ورزش و علوم و تکنولوژی1ایرلند، . - 2010 همچنین تحقیقات زیادی دال بر این مدعا است که رشد ذهنی و جسمانی کودک بستگی به تجارب او در طبیعت دارد - پارسونز2، ;2011 کهن و کلرت1، . - 2002 تجربه های بیرون از خانه اهمیت زیادی در شکل گیری ارتباط کودک و طبیعت دارد و محققان بسیاری بر این باورند که این تجربیات نخستین دریچه برای دیگر ابعاد رشدی کودک است.
بسیاری تحقیقات بیانگر آنست که ارتباط با طبیعت بر رشد روانی و شناختی مطلوب کودک اثر گذار است - ولز و لکیز2، . - 2006 کهن و کلرت در تحقیقات خود بدین نتیجه رسیدند که ارتباط کودک با طبیعت در شکل گیری زمینه های بلوغ3 او موثر است و نقش حیاتی در روند رشد جسمانی، عاطفی هیجانی و ذهنی او دارد. در دهه های اخیر، تجربه رشدی کودکان تفاوت چشمگیری با قبل داشته است. جابجایی از محیط طبیعت به شهر و از محیط های باز4 به محیط های بسته5 از آن جمله میباشد - لوو6، . - 2005
مدرسه محیط زیست:7
مدرسه محیط زیست، ساختمان یا امکانات مدرسهای است با محیطی سالم که منجر به یادگیری و حفظ انرژی، منابع و پول شود. این مدارس با دو هدف عمده تغییر طراحی و ساختار مدارس و همچنین ارتباط دانشآموزان و معلمان و کلیه کارکنان مدرسه با طبیعت شکل گرفته است. که در نتیجه میتواند منجر به کاهش تهدیدات زیست محیطی و آموزش و پرورش بهتر دانشآموزان شود - ای و گردون و هن8، . - 2010 مدارسی که از ساخت و ساز بهتری برخوردارند، سبب یادگیری بیشتری شدهاند.
همچنین نتایج آزمونهای استاندارد بر روی دانشآموزانی که در محیط و شرایط ضعیف تحصیل میکنند، 11 درصد پایین تر از همسالانشان در شرایط مطلوب بوده است - ای پی آ10، . - 2010 مدارس محیط زیست علاوه بر ایجاد محیطی برای تغییرات مثبت در محیط زیست، اثرات مطلوبی بر بهزیستی، رفتار، انگیزه و مهارتهای شناختی تمام مجموعه مدرسه دارند - اعم از دانشآموزان، معلمان و کارکنان - . در به روز کردن شرایط مدارس فعلی به مدارس محیط زیستی، ابتدا میبایست وضعیت و امکانات موجود و شرایط مجموعه و اعضا بررسی شده و پس از آن فرایند تفکر برای چگونه ساختن مدرسه محیط زیست بر اساس فلسفه بنیادین آن آغاز گردد.
