بخشی از مقاله
چکیده
اطلاعات مربوط به واکنش علفهاي هرز به مقادیر حاصلخیزي خاك جهت بهبود راهبردهاي کوددهی به عنوان جزئی از برنامههاي مدیریت تلفیقی علفهاي هرز ضروري است. بدین منظور، آزمایشی کنترل شده جهت تعیین واکنش رشد تاج و ریشه سه علفهرز و دو گیاه زراعی به کود ازته در سطوح 0، 50، 100، 150 و 200 میلی گرم نیتروژن در کیلوگرم خاك انجام شد. گندم و کلزا به عنوان گونههاي شاهد انتخاب شدند. رشد تاج و ریشه تمام علفهاي هرز با افزایش مقدار نیتروژن زیاد شد، اما دامنه پاسخ در بین علفهاي هرز متفاوت بود. توأم با افزایش نیتروژن خاك، خردل وحشی از درصد افزایش بیشتري در زیست توده تاج و ریشه نسبت به گندم برخوردار بود. ولی درصد افزایش رشد و وزن خشک ریشه کلزا و خردل وحشی برخلاف گندم و خردل یکسان بود. تمام گونههاي گیاهی در مقادیر کم ازت خاك به طور متوسط 88 درصد نیتروژن در دسترس را جذب کردند. در بیشترین مقدار نیتروژن خاك، چچم از درصد جذب بیشتري نسبت به گندم و نیز چچم و خردل وحشی از درصد جذب نیتروژن بیشتري نسبت به کلزا برخوردار بودند. این یافته نشان از چگونگی تأثیر حاصلخیزي خاك بر رقابت گیاه زراعی و علفهرز دارد. واکش پذیري زیاد علفهاي هرز به نیتروژن به این طریق بر بهبود روشهاي مدیریت کوددهی تأکید می کند.
واژههاي کلیدي: کود، وزن خشک، علفهرز، جذب ازت توسط علفهرز.
مقدمه
افزایش قابلیت رقابت گیاهان زراعی با علفهاي هرز یکی از اجزاء مهم سیستم هاي مدیریت تلفیقی علفهاي هرزمی باشد ( 5 و .( 8 افزایش سطح آگاهی از تأثیر عوامل محیطی بر فرآیندهاي رشد گیاهان ، منجر به این نگرش شده که چگونه خصوصیات مربوط به خاك و دسترسی به منابعمی توانند بر رقابت گیاهان زراعی و علفهاي هرز تأثیر گذار باشند( .( 7 مطالعات متعدد حاکی از آن است که عملکرد محصولات زراعی بواسطه کاربرد عناصر غذایی بویژه ازت، پتاسیم و فسفر افزایشمی یابد ( .( 3 علی رغم آنکه ازت به عنوان مهم ترین
853 اکوفیزیولوژي علفهايهرز
عنصر غذایی در افزایش رشد محصولات زراعی شناخته شده است ( 9 و 10 )، اما مقادیر زیاد مواد غذایی خاك همیشه موجب چیرگی گیاهان زراعی بر علفهاي هرز نمی گردد . (7 ) توزیع مادة خشک بین ریشه و تاج بر قابلیت فتوسنتزي ، جذب مواد و متعاقباً سرعت رشد نسبی گیاه تأثیرمی گذارد ( . ( 6 هنگامی که ماده خشک بیشتري به تاج گیاه انتقال یابد، نسبت وزن برگ) 1 گرم برگ بر زیست توده کل ) افزایش یافته، این موضوع منجر به ازدیاد سطح برگ و نهایًتا ارتقاء سرعت رشد نسبی2می گردد.
علی رغم مطالعات صورت گرفته در مورد اهمیت میزان و روش کاربرد کود ازته برفرآیند رقابت گیاه زراعی و علفهرز، هنوز اطلاعات اندکی در این مورد وجود دارد که گونه هاي خاص علفهرز چگونه به افزایش مقدار ازت خاك واکنش نشانمی دهند. این اطلاعات جهت تصحیح استراتژیهاي کوددهی در شرایط آلودگی مزرعه به علفهاي هرز و توجیه اقتصادي سیستمهاي مدیریت مربوطه ، ضروري است.
مواد و روشها
بذر کلیه گونه هاي علفهاي هرز ( ( Avena fatua ,Sinapis arvensis, Cynodon dactylon از مناطق اطراف مزرعه دانشکدة کشاورزي دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر جمع آوري و حداقل به مدت یک سال قبل از شروع آزمایش در دماي 4 درجه سانتی گراد نگهداري شدند.
آزمایش به صورت فاکتوریل انجام شد. عامل اول شامل انواع گونههاي علفهاي هرز و گیاهان زراعی, ( Triticum aestivum Brassica napus ) که هر کدام از سطوح آن مقادیر مختلفی از نیتروژن ( عامل دوم ) را شامل 0 ، 50 ، 100 ، 150 و 200 میلی گرم در کیلوگرم خاك بود، دریافتمی کردند.
خاك مورد استفاده پس از عبور از غربال 5 میلی متري، کاملاً مخلوط شده و درون گلدان هایی به قطر 15 سانتی متر که سوراخی جهت زه کشی نداشته، و به صورت سطحی به گونه اي آبیاريمی شدند که همواره در وضعیت ظرفیت زراعی قرار گیرند، ریخته شد. تعداد ده تا پانزده بذر از هر گونه به طور متوسط در عمق یک سانتی متري از سطح خاك کاشته شده و یک هفته پس از سبز شدن به پنج گیاهچه در هر گلدان ( پس از تنک شدن ) تقلیل یافتند. بلافاصله پس از کاشت، محلول آبکی از اوره که شامل سطوح مورد نظر از فاکتور نیتروژن بود به طور یکنواخت در سطح هر گلدان پاشیده شد.
سایر عناصر پر و کم مصرف نیز به طریق مشابه به منظور اطمینان از عدم محدودیت آنها در سطح تمام گلدانها تزریق شدند. گلدانها در گلخانه اي گذاشته شده بودند که متوسط دماي روز و شب آن به ترتیب 13 و 4 درجه سانتی گراد و میانگین دورة نوري تجربه شده 12 ساعت بود.وزن خشک تاج و ریشه 5 بوته از هر گونه گیاهی ده هفته پس از سبز شدن طبق روش استاندارد تعیین گردید ( . ( 2 نمونه هاي تاج و ریشه گیاهی سپس خرد شده و به منظور تعیین مقادیر نیتروژن و کربن آلی با استفاده از دستگاه اندازه گیري نیتروژن3 و روش تیتراسیون فروآمونیوم (1) مورد استفاده قرار گرفتند.تجزیه واریانس نیز براي دادههاي بدست آمده از گونه ها، مقادیر نیتروژن و اثر متقابل آنها در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام و سپس گونههاي گیاهی توسط تجزیه کلاستر ( 4 ) و براساس پاسخ آنها به نیتروژن به گروههاي متمایزي تقسیم شدند.
