دانلود مقاله پروژه کارشناسی طراحی و پیاده سازی یک مدرسه مجازی

بخشی از مقاله

مقدمه
برنامه‌های توسعه منابع انسانی یكی از مهمترین چالش‌های دولت‌ها در استقرار نظام‌های جامع مبتنی بر فناوری ارتباطات و اطلاعات می‌باشند. همان گونه كه فناوری ارتباطات و اطلاعات مكمل بازآفرینی سازمان‌ها در بسیاری از فرآیندهای كاری روزمره خود بوده است كه نمونه‌های آن شامل بانكداری الكترونیكی، تجارت الكترونیكی، پست الكترونیكی، دولت الكترونیكی و ... می‌شود، حوزه یادگیری الكترونیكی یا آموزش الكترونیكی نوید بخش اجرائی شدن آرمان‌های به نظر دور از دسترس تا دو دهه قبل می‌باشد. حذف محدودیت زمان، مكان و سن آموزش‌گیرنده كه به عنوان آرمان‌های دوردست مطرح بوده است، امروزه دیگر محدودیت‌‌های بزرگی به نظر نمی‌رسند. از سوی دیگر نیازهای گسترده مهارتی جوامع دانائی محور و مبتنی برفناوری اطلاعات با ادامه استفاده از روش‌های سنتی نظام آموزشی قابل پاسخگویی نمی‌باشد. اگرچه نظام آموزش سنتی نیز دارای ویژگی‌هایی است كه نادیده انگاشتن آن ویژگی‌ه، اثربخشی یادگیری را كاسته و عامل بروز ناهنجاری‌های بسیاری می‌گردد.

فناوری‌های یادگیری مبتنی بر كامپیوتر، یادگیری مبتنی بر وب، دانشگاه مجازی، كلاس مجازی بر خط كه در سایه توسعه شبكه‌های گسترده جهانی ا مكان‌پذیر گشته‌اند، راه را بر ظهور شیوه‌های نوین آموزش هموار ساخته‌اند. امروزه روند رشد سرمایه‌گذاری جهانی در نظام‌های سنتی كاملاً رو به افول و در سال 2003 به مبلغ هفت میلیارد دلار رسیده، حال اینكه سرمایه‌گذاری در نظام‌های آموزش الكترونیكی دارای رشد روزافزون بوده و در سال 2003 به رقم 6 میلیارد رسیده است.

e-learning چیست؟

تعریف لغوی:
به مجموع فعالیت‌های آموزشی اطلاق می‌گردد كه با استفاده از ابزارهای الكترونیك اعم از صوتی، تصویری، رایانه‌ای شبكه‌ای، مجازی صورت می‌گیرد.

تعریف مفهومی:
یادگیری فعال و هوشمندی است كه ضمن تحول در فرآیند یاددهی و یادگیری و مدیریت دانایی، در گسترش، تعمیق و پایدار نمودن فرهنگی ICT نقش اساسی و محوری خواهد داشت.

سیر پیدایش و تحول آموزش مجازی
تاریخ تفكر آموزش از راه‌دور را باید در اواسط قرن بیستم جستجو كرد. ایده آموزش غیرحضوری كه پیشینه تاریخی آموزش اینترنتی یا دانشگاه مجازی قلمداد می ‌شود، به طرح دانشگاه آزاد (open university) كه از سوی كشور انگلیس مطرح گردید، مربوط می‌شود. براساس این طرح، متقاضیان با استفاده از برنامه‌های تلویزیونی، آموزش‌های علمی لازم را می‌گذراندند و سپس مدرك دریافت می‌كردند. همچنین با ابداع مفهوم ”كلینیك آزاد“ در ایالات متحده آمریكا (در دهه 1960) و با راه‌اندازی كارگاه مشورتی و كرسی‌های آموزشی در داخل این كشور، گام عملی بزرگتری در این زمینه برداشته شد. در دهه هفتاد میلادی با توجه به دسترسی گسترده و عمومی به كامپیوتر در آمریكا، تدریس غیرحضوری با استفاده از شیوه‌ای تحت عنوان «modem bulletin board» رایج شد و برای اولین بار، ارائه واحدهای درسی به صورت «on line» در اوایل دهه 1980 توسط یكی از بنیانگذاران دانشگاه مجازی در ایالات متحده آمریكا ابداع گردید.

در سال 1988 برای اولین بار یك برنامه نرم‌افزاری قدرتمند كه بیانگر تحول انقلابی در سیستم الكترونیكی بود، تحت عنوان «استاد دیجیتالی» (Digital-Prophessor) كه یكی از موارد استفاده اولیه از كامپیوتر تلفنی در امور آموزشی را پیشنهاد می‌كرد، در آمریكا مورد استفاده قرار گرفت. از آن زمان تاكنون، دانشگاه مجازی تحولات زیادی را پشت‌سر گذاشته است؛ از جمله در سال 1995 مراكز علمی ـ آموزشی آمریكا با ایجاد تغییراتی در این سیستم و تقویت آن، به امكان گسترش شیوه آموزش الكترونیكی به سراسر دنیا دست یافته‌اند. اگرچه در ابتدای كار، افكار عمومی، كمپ‌ها و وب‌سایت‌های جهانی، از جمله سایت‌های مربوط به آموزش مجازی را هوس زودگذر «‍Passimg fad» تلقی می‌كردند، اما امروزه شاهد ایجاد صدها سایت آموزشی با قابلیت ارائه بیش از پانصد عنوان درسی كم هزینه بر روی اینترنت جهانی هستیم كه موضوعات بسیار گسترده و متفاوت علمی را تحت پوشش خود قرار داده‌اند. طبق یك برآورد آماری، بیش از یك میلیارد نفر در سراسر دنیا به اینترنت دسترسی داشته و به آن ملحق شده‌اند و یك میلیون نفر از آنها به سیستم آموزشی الكترونیكی دانشگاه‌های معتبر دنیا پیوسته و از این طریق به ادامه تحصیل پرداخته‌اند. بنابراین می‌توان ادعا كرد كه در سطح بین‌المللی و با استفاده از تكنولوژی مدرن ارتباطات، یك مجمع جهانی یادگیری ایجاد شده است كه نه تنها مراكز مختلف علمی، بلكه استادان و حتی دانشجویان رشته‌های مختلف علمی را با یكدیگر آشنا می‌كند و توان علمی ـ آموزشی آنان را بدون محدودیت زمانی و مكانی مورد استفاده مشترك قرار می‌دهد. بی‌تردید، در آینده نزدیك، آموزش غیرحضوری بیشترین فضا را در اینترنت اشغال خواهد كرد.

آموزشگاه های مجازی
اگر تا دیروز آموزش تنها از معلمان و مربیان سود می برد و کتاب به عنوان اصلی ترین منبع اطلاعاتی در امر آموزش محسوب می گشت. امروزه آموزش با روش ها و ابزارها و محیط های جدید ارتباطی روبه رو شده است. پیشرفت های اخیر در صنعت رایانه و اطلاع رسانی؛ ورود و ظهور شبکه های اطلاع رسانی محلی، ملی، منطقه ای و بین المللی و به ویژه اینترنت چن رسانه ای ها؛ فن آوری های ارتباطی ، ابزارها و روش های جدید را پیش روی طراحان، برنامه ریزان و مدیران و مجریان برنامه های آموزشی قرارداده است. نفوذ فن آوری های جدید اطلاعاتی به مراکز آموزشی (از مدارس تا دانشگاه ها) و حتی منازل، روابط ساده معلمی و شاگردی را به طور کلی دگرگون ساخته است به این ترتیب، الگوهای سنتی یادگیری متحول شده اند و کاربران با حجم گسترده ای از اطلاعات و دانش مواجه هستند.

در حال حاضر بسیاری از کشورهای پیشرو در زمینه ارتباط از راه دور، در حال ایجاد و راه اندازی دانشگاه ها و کلاس های مجازی یا توسعه نظام های سنتی خود هستند. ایجاد و اداره این مؤسسات علاوه بر فواید بسیار آن از قبیل افزایش تعداد دانشجو، حذف بسیاری از موانع فیزیکی و جغرافیایی، دسترسی سریع و مؤثر به منابع اطلاعاتی دنیا، امکان برقراری ارتباط بیشتر و گسترده تر بین اساتید و دانشجویان، جذب اساتید و نیروی انسانی زبده و متخصص مورد نیاز از سراسر دنیا، حذف یا کاهش موانع و محدودیت های دست و پاگیر اداری، مشکلات و چالش هایی را نیز به همراه خواهد داشت. اما آنچه مسلم است، دانشگاه های مجازی محل مناسبی برای ظهور و بروز استعدادها، خلاقیت و نوآوری ها خواهند بود. فن آوری اطلاعات موجب افزایش فرایند آموزش می گردد و از مهمترین دستاوردهای آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- افزایش کیفیت یادگیری و آموخته های دانش آموزان و دانشجویان؛
- سهولت دسترسی سریع و به موقع اطلاعات در زمان بسیار اندک؛
- کاهش برخی هزینه های آموزشی؛
- بالا بردن کیفیت، دقت و صحت مطالب درسی و علمی؛
- ارتقای علمی دانش آموزان و دانشجویان؛

درحال حاضر، نظام هاي آموزشي دستخوش تغييرات شگرفي شده اند. كارتويگ و مايكل ميلوف در سال 1998 وضعيت در حال تغيير آموزش را در ايالات متحده مورد بررسي قرار دادند كه البته اين بررسي تا حد زيادي با وضع موجود اروپا مشابهت دارد. آنها در مواجه با گرايش ها و توسعه فن آوري به ديدگاهي از يك زير ساخت آموزش جهاني رسيدند كه در آن نقش مدارس و دانشگاه ها به نحو مؤثري تغيير خواهد يافت. به عبارتي، يك تغيير بنيادين در نظام آموزش به وجود خواهد آمد. تويگ و ميلوف، اين گرايش ها را ملاحظه كردند:
- تعداد دانش آموزان ودانشجويان درحال افزايش هستند.
- گروه مختلفي از دانش پژوهان طالب آموزش هستند. از سوي ديگر مشاركت زنان، تعداد دانشجويان بزرگ سال و اقليت هاي مذهبي در حال رشد است. از طرفي دانشجويان تجارب مختلفي را به همراه دارند.

- كار و تحصيل به گونه اي فزاينده در هم تنيده اند و اين امر منجر به ايجاد تمهيداتي در آموزش جهت انعطاف پذيري بيش تر شد ه است.
- عموم گرايش به آموزش مادام العمر است.
- آموزش مادام العمر منجر به تأكيد بر آموختن يا فراگيري آموزش مي شود.
- به دليل تفاوت هاي ميان دانشجويان، نياز به تطبيق و تنظيم شيوه هاي مختلف آموزش و روش هاي آموزشي جايگزين وجود دارد.
- در تدوين دوره ها بايستي تجارب و پيش زمينه هاي مختلف دانشجويان را به حساب آورد.

- مؤسسات آموزش عالي براي يك مدت طولاني انحصار فراهم ساختن آموزش را دردست داشته اند، اما به تدريج شركت ها و نهادهاي عمومي نيز از دانش برخوردار شده اند كه مي توانند براي اهداف آموزشي به كار بروند.
- آموزش تحت فشار دائمي بودجه قرار دارد. بنابراين، آموزش مؤثرتر و كاراتر مورد نياز است.
- دانشجويان هرچه بيش تر شبيه به مصرف كنندگاني رفتار مي كنند كه مي خواهد انتخاب هاي آگاهانه اي از چگونكي و محل آموزش خود داشته باشند. اين حاكي از آن است كه دانشجويان ديگر به يك مؤسسه متعهد نيستند.
- آموزگاران رفتاري از خود نشان مي دهند كه نشان دهنده اميد بيش تر آنها به شغل شان نسبت به سابق است.
- افراد ترك تحصيل كرده بسيار زيادي در نظام آموزشي مجازي وجود دارند.
به نظر اين دو نظريه پرداز، محيط هاي آموزشي آينده به صورت زير خواهد بود:
- دانشجو محور؛
- متعامل و پويا؛
- برخوردار از قابليت كار گروهي در خصوص مسائل جهان واقعي؛
- قادر ساختن دانشجويان به تعيين روش هاي آموزشي مورد نظر خودشان؛
- تأكيد بركاركردهايي نظير دانش اطلاعات براي حمايت از آموزش مادام العمر.
لزوم استفاده از اطلاعات با توجه به گستردگي و تنوع اطلاعات توليد شده در دنيا و نيز ضرورت دستيابي مؤثر به اطلاعات مورد نياز، نيازمند كسب مهارت ها و دانش هاي جديدي است. امروزه هر فرد تحصيل كرده مي بايستي داراي نهارت هاي لازم جهت كسب اطلاع و اطلاع يابي باشد. در واقع، سواد اطلاعاتي اساس يادگيري مادام العمر است و بين همه رشته ها، در همه محيط هاي يادگيري و در كليه سطوح آموزشي امري لازم و مشترك به شمار مي آيد. يك فر با سود اطلاعاتي كسي است كه اين ويژگي ها را داشته باشد:

- اطلاعات مورد نياز را تشخيص دهد؛
- دسترسي مؤثر و كارآمد به اطلاعات مورد نياز داشته باشد؛
- اطلاعات و منابع را ارزيابي كند؛
- اطلاعات گزينش شده را به مجموعه دانش پايه اش اضافه كند؛
- موضوع هاي اجتماعي، قانوني و اقتصادي را كه در پيرامون حوزه استفاده از اطلاعات است، درك و از اطلاعات با رعايت ابعاد اخلاقي و قانوني بهره برداري كند.

- در واقع، مهارت فن آوري اطلاعات، فرد را قادر مي سازد تا از رايانه، برنامه هاي رايانه اي،نرم افزارها، پايگاه هاي اطلاعاتي و ساير فن آوري ها به منظور موقعيت در رشته هاي مختلف دانشگاهي، محيط هاي كاري و اهداف شخصي استفاده كند.
آينده فن آوري اطلاعات در آموزش
پيش بيني فن آوري اطلاعات كاري دشوار است و يكي از دلايل آن سختي مسأله تأمين بودجه است. دانش آموزان و معلمان بودجه مدارس را تنظيم نمي كنند. به قول ساراسون 1990 آنها فاقد قدرت هستند. مسأله ديگر اين است كه آموزش و نظام آموزشي به راحتي تغيير نمي كند. آموزش يك نظام پيچيده است. پيش بيني و پيش گويي آن كاري دشوار است. از طرفي ديگر، نظام هاي آموزشي آينده مي بايستي دانش آموزان و دانشجويان را براي زندگي و فعاليت در دهكده جهاني آماده سازد. نظام هاي آموزشي جاري با نيازهاي جامعه اطلاعاتي ناسازگارند در واقع اين نيازها از توان و فعاليت هاي لازم بهره مند نيستند.

فن آوري اطلاعات وارد زندگي انسان ها شده و در همه جا حضور دارند و مردم سراسر دنيا را به هم مرتبط مي سازد. مردم در همه سن و سال، مكان جغرافيايي، موقعيت و وضعيت اجتماعي و سياسي و باهرگونه نياز آموزشي قادر خواهند بود از نظام هاي آموزشي اقصي نقاط دنيا بهره مند گردند. در عين حال، اين نظام ها گواهينامه هاي معتبر در سطح جهان صادر خواهند كرد.

برخي از پيش بيني هاي آينده عبارتند از:
- دستيابي كسترده دانش آموزان و دانشجويان به توان و امكانات رايانه اي؛
- اتصال مدارس، مؤسسات و حتي منازل به شبكه هاي جهاني؛
- استفاده بيش تر از ابرمتن ها در آموزش؛
- هوشمندتر شدن رايانه ها؛
- آموزش در هر زمان و مكان؛
- اتصال به مؤسسات از منازل و ايجاد گروه هاي جديد تحت عنوان دانش آموزان خانگي؛
- تغيير رد نظام آموزش معلمان و مربيان (آموزش بدون استخدام و ضمن خدمت)؛
- تغيير در محتواي متون درسي؛
- افزايش بهره وري و كارآيي نظام هاي آموزشي؛
- افزايش كارآيي معلمان؛
- افزايش توان علمي دانش آموختگان؛
- تغيير نقش معلمان و مربيان؛
- هماهنگي و يكسان سازي امكانات آموزشي براي همه داوطلبان آموزش؛
- ايجاد رقابت هاي سازنده بين مؤسسات و مراكز آموزشي (جهت بالابردن توان علمي و آموزشي دانش آموختگان).

1-2) آموزش از راه دور
يكي از دستاوردهاي مهم فن آوري نوينن اطلاعات تأثير و كاربرد اينترنت در آموزش، آموزش هاي مجازي و آموزش هاي از راه دور وجود دارد، ولي آنچه مسلم است اين نوع آموزش ها فرصت هاي آموزشي براي هر كس در هر كجا و هر زمان مهيا مي گردد، در حالي كه نظام هاي عادي آموزش از اين مكان بي بهره هستند.

1-3) فوايد آموزش از راه دور
فوايد و فرصت هايي كه آموزش از راه دور ايجاد مي كند عبارتند از:
- آموزش طيف وسيعي از مخاطبان؛
- برآورده كردن نيازهاي دانشجويان و دانش آموزاني كه امكان حضور در محل را ندارند؛
- امكان ارتباط بين دانش آموزان و دانشجوياني كه داراي فرهنگ ها، عقايد و تجربيات مختلفي هستند؛
- بهره گيري از مربيان و سخنراني كه در داخل كشور زندگي نمي كنند روش هاي آموزش و يادگيري از راه دور.
امروزه نظام هاي نوين زير جايگزين نظام هاي سنتي يادگيري و ياددهي (يعني روش هاي تدريس خصوصي، سخنراني) شده اند:

- دروس چند رسانه اي
اين دروس به صورت گسترده و با استفاده از عناصر تصويري، ارتباطي، گرافيكي و اجزاي شبيه سازي شده، متحرك سازي و نيز عناصر ارتباطي براي هدايت و راهنمايي، بازگشت و بحث در خصوص دروس و موضوعات درسي برگزار مي گردند.