بخشی از مقاله
پنبه
کاشت پنبه :
• آماده‌سازی زمین برای پنبه
• زمان کاشت بذر پنبه
• عمق کاشت بذر و فاصله بوته‌ها در پنبه
• آماده‌کردن بذر پنبه
- کرک‌گیری
- ضدعفونی کردن بذر پنبه
• روش‌های کاشت بذر پنبه
• مقدار بذر پنبه
آماده‌سازى زمين براى پنبه
براى آماده‌سازى زمين سه مرحله شخم، ديسک و ماله‌کشى انجام مى‌گيرد:
- شخم: شخم يکى از کارهاى مهم در آماده‌سازى زمين براى کشت پنبه است که به‌صورت عميق و نسبتاً عميق و براى زير و رو کردن خاک انجام مى‌شود. بيشتر کشاورزان در فصل بهار شخم مى‌زنند. برخى نيز در فصل پائيز يا زمستان اين کار را انجام مى‌دهند.
- ديسک: بذر براى بهتر سبز شدن نياز به بستر نرم و آماده دارد. به‌همين دليل در ماه‌هاى اسفند و فروردين عمقى از خاک زراعى را که بذر در آن قرار خواهد گرفت، به‌وسيله ديسک که با تراکتور کشيده مى‌شود، نرم مى‌کنند.
- ماله‌کشى: پس از ديسک‌زنى با استفاده از ماله‌هاى چوبى يا غلطک، زمين را هموار و بستر بذر را فشرده و آماده کاشت مى‌کنند.
آماده‌کردن بذر پنبه
کرک‌گيرى
بذر پنبه داراى کرک‌هائى است که به آن ”لينتر“ گفته مى‌شود، حتى درصورتى‌که بذر در کارخانه لينترگيرى شود، باز مقدارى کرک روى دانه مى‌ماند که هنگام کاشت اشکال‌هائى به‌شرح زير ايجاد مى‌کند:
- کرک مانع جذب آب توسط بذر مى‌شود و در نتيجه بذر ديرتر سبز مى‌شود.
- کرک باعث آلودگى بذر به انواع قارچ‌ها مى‌شود.
- کرک باعث به‌هم چسبيدن بذرها مى‌شود و در کار ماشين بذرکار اشکال ايجاد مى‌کند. - ضدعفونى کردن بذرهاى کرک‌دار دشوار است.
- کرک مصرف بذر را افزايش مى‌دهد.
- براى جلوگيرى از اين اشکالات بذر را به سه روش کرک‌گيرى مى‌کنند:
کر‌گ‌گيرى دستى: در اين روش کشاورزان بذر پنبه را با مخلوطى از آب و خاکستر يا خاک معمولى مالش مى‌دهند تا کرکها روى دانه خوابانده شود و دانه‌هاى به‌هم چسبيده از هم جدا شوند - (اين روش در واقع کرک‌گيرى نيست بلکه با روش‌هائى مانع به‌هم چسبيدن بذر و برخى از اشکالات مى‌شود که نام برده شد)
کرک‌گيرى با حرارت: اين روش به‌طور آزمايشى انجام شده و بين کشاورزان رايج نيست. در اين روش بذر را در کارخانه سريعاً از روى شعله آتش عبور مى‌دهند در نتيجه کرکها مى‌سوزند.
روش شيميائى: با استفاده از اسيد کلريدريک يا اسيد سولفوريک کرکها را از بين مى‌برند.
ضدعفونى کردن بذر پنبه
بذر پنبه را پيش از کاشتن در مقابل بعضى از آفت‌ها (آگروتيس و مگس هيلميا) و عوامل بيمارى‌زا با استفاده از سموم قارچ‌کش و حشره‌کش مناسب (مانند براسيکو) به نسبت ۶ در هزار ضدعفونى مى‌کنند. (يک هزار کيلو بذر، ۶ کيلو سم مصرف مى‌شود)
زمان کاشت بذر پنبه
زمان کاشت پنبه در نقاط مختلف کشور متفاوت است، در مناطق گرمسير( جيرفت و اهواز) زودتر و در مناطق نيمه گرمسير و در مناطق نيمه‌گرمسير و معتدل (گرگان ، خراسان، ورامين و .... ) ديرتر مى‌کارند. در استان گلستان (منطقه گرگان و گنبد) که يکى از مراکز مهم پنبه‌کارى کشور است، کاشت از نيمه اول فروردين آغاز و تا پايان ارديبهشت ادامه دارد. برخى از کشاورزان پس از برداشت محصول گندم و جو در اواخر خرداد و اوايل تير و در همان زمين، پنبه مى‌کارند. کشت پنبه در اين زمان بسيار دير است و بوته‌هاى سبز شده، رشد کافى نمى‌کنند و محصول ناچيزى مى‌دهند.
روش‌هاى کاشت بذر پنبه
کاشت دستپاش: در کشت سنتى و بذر پاشى دستي، بوته‌ها فاصله مشخص و معينى ندارند و کشاورز در هنگام وجين و تنک کردن، تعداد بوته‌ها را در واحد سطح به دلخواه تنظيم مى‌کند.
کاشت ماشينى: در کشت رديفى و بذرکارى با ماشين، با تنظيم بذر پاش ( بر اساس فاصله رديف‌هاى کاشت و فاصله بوته‌ها روى رديف ) تعداد معينى بذر در هر هکتار مى‌کارند.
عمق کاشت بذر و فاصله بوته‌ها در پنبه
در زراعت‌هاى معمولى و نيمه مکانيزه فاصله خطوط کاشت ۵۰ تا ۶۰ سانتى‌متر، درزراعت مکانيزه ۷۵ تا ۸۰ سانتى‌متر و در زراعت‌هائى که با ماشين برداشت مى‌شوند، فاصله رديف‌ها ۹۰ تا ۹۶ سانتى‌متر تنظيم مى‌شود. فاصله بوته‌ها روى خطوط کاشت به‌نوع بذر، جنس زمين و مقدار آب در دسترس بستگى دارد و معمولاً به‌گونه‌اى انتخاب مى‌شوند که در نهايت ۵۰ تا ۶۰ هزار بوته پنبه در هکتار باشند. عمق کاشت بذر ۴ تا ۸ سانتى‌متر تنظيم مى‌شود.
مقدار بذر پنبه
بذر در هکتار به عوامل گوناگونى از جمله روش کاشت، جنس زمين و نوع بذر بستگى دارد و به روش‌هاى زير است:
- در کشت دستپاش (کرتى و رديفي) بذر مصرفى حدود ۵۰ کيلوگرم در هکتار است، براى زمين‌هاى ُرسى سنگين اين رقم به ۶۰ کيلوگرم مى‌رسد.
- در کشت رديفى با استفاده از بذرکار ۲۰ تا ۳۰ کيلوگرم بذر کاشته مى‌شود.
- در کشت کپه‌اى ۲۰ کيلوگرم بذر در هکتار مصرف مى‌شود و در هر کپه ۴ تا ۷ عدد بذر قرار داده مى‌شود.
برداشت پنبه :
زمان برداشت پنبه
برداشت پنبه زمانى آغاز مى‌شود که قسمتى از غوزه‌ها باز شده باشند. زمان برداشت پنبه در مناطق گرمسير از اواخر شهريور و در مناطق معتدل از اواخر مهر آغاز مى‌شود و تا اوايل دى ادامه مى‌يابد.
