دانلود مقاله چاقی

مقدمه:
بیش از ۲۰۰۰ سال است که اطلاعات پزشکی اثرات اضافه وزن را روی بیماری ها و مرگ و میر نشان داده است. در آن زمان بقراط تشخیص داد که مرگ ناگهانی در میان افرادی که بطور طبیعی چاق هستند نسبت به افراد لاغر بیشتر رایج است و این موضوع در عرض ۵۰ سال گذشته بسیار مورد بحث بوده است (۸).
در سالهای اخیر درک اهمیت توزیع چربی، به ویژه چربی شکمی به عنوان عامل خطرزا برای بسیاری از بیماری ها و مرگ و میر ناشی از آنها مورد توجه پژوهشگران بوده است. یافته های پژوهشی نشان می‎دهد که چربی درون شکمی یا احشایی، بیش از چربی زیرپوستی مسئول افزایش خطر بیماری هاست (۴).

با توجه به این موضوع که افراد چاق بیشتر در معرض خطر ناتوانی های جسمانی، اجتماعی و روانی قرار دارند، کم تحرکی و چاقی به عنوان یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده سلامت و تندرستی در همه کشورهای دنیا در نظر گرفته می‎شود همچنین مطالعات انجام شده در شروع قرن بیستم نشان داد که توزیع چربی موضعی نقش مهمی در مرگ و میر افراد دارد (۴)، هر چند تا پایان جنگ جهانی دوم در این زمینه فعالیت چشمگیری انجام نشد. اما پس از آن، نتایج مطالعات نشان دادند که افراد چاق با توزیع چربی بدن آندروئید یا مردانه نسبت به افراد با چاقی ژینوئید یا زنانه بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و دیابت هستند. بررسی‌های کلینیکی و همه گیر شناسی در سال ۱۹۸۰ نیز وجود ارتباط بین توزیع چربی بدن و افزایش خطر مرگ و میر را تأئید کردند. همچنین پژوهشگران به وجود رابطه بین فعالیت های جسمانی و بیماری های مختلف از جمله بیماری های قلبی- عروقی پی بردند. البرایت و یولاک اظهار می دارند، که دلیل افزایش جمعیت مبتلا به بیماری های قلبی- عروقی، کم تحرک است و اجرای فعالیت های منظم و مستمر جسمانی می‎تواند از توسعه بیماری های قلبی- عروقی جلوگیری کند (۷) چاقی شکمی خطر ابتلاء به پرفشار خونی، بیماری‌های قلبی- عروقی، افزایش انسولین خون، دیابت، بیماری های مربوط به کیسه صفرا، سکته مغزی و سرطان سینه و رحم را افزایش می‎دهد (۴).

بنابراین با توجه به ارتباطی که بین میزان فعالیت بدنی و میزان چربی و چگونگی توزیع آن در قسمتهای مختلف بدن با مشکلات مربوط به تندرستی وجود دارد، اندازه گیری فعالیت بدنی، ترکیب بدنی و نحوه توزیع چربی در بدن مورد توجه بسیاری از پزشکان، متخصصین بهداشت و متخصصین ورزشی قرار گرفته است. برای تعیین ترکیب بدن روشهای مختلفی از جمله وزن کشی در زیر آب ، مقاومت الکتریکی یا رقیق سازی ایزوتوپی است که این تکنیکها معمولاً در مکانها و محیط های پزشکی، بهداشتی و ورزشی در دسترس نیستند. روش تعیین درصد چربی بوسیله‌ی کالیپر دارای دقت بالا و قابل اجراست. به غیر از ارزیابی درصد چربی بدن، شاخص های دیگری که معمولاً در ارتباط با تندرستی مورد ارزیابی قرار می‌‌گیرند، شاخص توده بدنی (BMI) ، ضخامت چربی زیر پوستی، نسبت دور کمر به دور نشیمنگاه (WHR) است. بطوری که WHR یا نسبت دور کمر به نشمینگاه که یکی از ساده ترین روشهای ارزیابی توزیع چربی در بدن هستند. برای تعیین خطر بیماریهای قلبی- عروقی استفاده می‎شود. کچ، مک آردل (۱۹۹۳) در کتاب فیزیولوژی ورزش اشاره می‌کنند که اگر (WHR) در مردان بیشتر از ۹/۰ باشد بیانگر افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی- عروقی و سایر بیماریها مانند دیابت، بالا بودن تری گلیسیرید و پرفشار خونی است (۱۷).

تحقیقات انجام یافته در سالهای اخیر مشخص شده است که شاخص نسبت دور کمر به دور لگن (WHR) پیشگوی قوی برای بیماری های قلبی- عروقی است (۶).
با توجه به خطرات ناشی از ناهنجاریهای ترکیب بدنی در تندرستی افراد و به طور کلی جامعه، مسأله ای که در این تحقیق مطرح است اطلاع از میزان ارتباط بین مهمترین متغیرهای ترکیب بدنی یعنی (BMI) ، (WHR) ، درصد چربی بدن با عوامل خطرزای قلبی- عروقی شامل قند خون ناشتا،‌ کلسترول تام، تری گلیسیرید، لیپوپروتئین پرچگالی، لیپوپروتئین کم چگالی و نسبت لیپو پروتئین کم چگالی به لیپو پروتئین پرچگالی (عامل خطر) و همچنین ارتباط آنها با میزان فعالیت بدنی افراد مورد بررسی است.

امروزه، اضافه وزن و چاقی (به ترتیب نمایه توده بدنی یا BMI بین ۹/۲۹-۲۵ و ۳۰ کیلوگرم بر متر مربع (۱ )) به شکل اپیدمی جهانی در آمده است، تا جایی که سازمان جهانی بهداشت (WHO ) واژه “globesity”را برای آن در نظر گرفته است. اپیدمی چاقی به جوامع صنعتی و پیشرفته محدود نبوده و تخمین زده می‏شود که بیش از ۱۱۵میلیون نفر در کشورهای در حال توسعه از مشکلات مربوط به چاقی رنج می‏برند (۲). برای نمونه، در یک مطالعه ملی در زنان ۶۰-۴۰ ساله شهری ایران، در ۹/۳۸% اضافه وزن و ۹/۲۷% چاقی مشاهده شده است (۳).

علاوه بر چاقی، هیپرلیپیدمی نیز از مهمترین عوامل خطرساز بیماری‏های قلبی – عروقی است (۴) که خود اولین علت مرگ و میر شناخته شده است(۵). نکته قابل توجه اینکه چاقی، خود یک عامل خطرساز برای هیپرلیپیدمی بوده و هر ساله در کشورهای مختلف هزینه‏های هنگفتی صرف کنترل و درمان چاقی و بیماری‏های مرتبط با آن از جمله هیپرلیپیدمی می‏شود که اهمیت پیشگیری و درمان ارزان‏تر آن را بیشتر می‏کند. برای مثال هزینه‏های ملی مربوط به تشخیص، درمان و مدیریت اضافه وزن، چاقی و بیماری‏های مربوطه در ایالات متحده ۵/۷۸ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۸تخمین زده شده است (۶).
بیش از ۲۰سال پیش، از آنالیز داده‏های اولین بررسی ملی سلامت و تغذیه(NHANES-I) آمریکا (۷و۸) ارتباط معکوس بین دریافت کلسیم و وزن گزارش شد. مطالعه NHANES-III(9) و مطالعات مقطعی بعدی نشان دادند که افزایش دریافت کلسیم با BMIو وزن پایین‏تر (۱۰و۱۱)، چربی تام بدنی کمتر (۱۵-۱۲، ۷)، چربی شکمی کمتر (۱۶، ۱۳،۱۲، ۷)، محیط کمر کمتر ( ۱۷و ۷ ) و حتی برگشت وزن کمتر پس از رژیم‏های کاهش وزن (۱۸و۱۲) همراه بوده و این تاثیرات در سنین کمتر از ۱۸ سال نیز مشاهده می‏شود (۲۳-۱۹).

علاوه بر روش‏های معمول در کاهش وزن و کاهش لیپیدهای خون مثل رژیم درمانی، ورزش، داروها شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه کلسیم می‏تواند در تنظیم چربی‏های بدن و چربی‏های خون نقش داشته باشد. بعضی مطالعات نشان داده‏اند که افزایش دریافت کلسیم با کلسترول LDLکمتر (۲۹-۲۴)، کلسترول تام کمتر(۳۰، ۲۸، ۲۷، ۷)، نسبت کلسترول تام به کلسترول HDL کمتر (۷)، نسبت کلسترول LDL/HDL کمتر(۲۹)، نسبت کلسترول HDL/LDL بالاتر (۳۱)، آپولیپوپروتئین Bکمتر(۳۲، ۲۶، ۲۵)، نسبتI ApoA-I/ApoBبیشتر(۳۲) و تری‏گلیسرید کمتر (۳۰) همراه است. در عین حال بعضی مطالعات این تاثیرات، و یا بخشی از آنها را تأیید نکرده‏اند (۳۸- ۳۷، ۲۴، ۱۶، ۱۴).

مطالعه ملی انجام شده در سال ۸۱-۱۳۷۹ در ایران (۳۵) نشان داده است که میانگین دریافت کلسیم در ایران۵۹۴ میلی گرم است این در حالی است که میانگین نیاز۱۰۳۶ میلی گرم بوده و به این ترتیب میانگین دریافت کلسیم در ایران زیر %۷۰ نیازمندی است. با توجه به اطلاعات موجود این فرضیه شکل می‏گیرد که شاید با افزایش دریافت کلسیم از طریق مکمل یاری بتوان پروفایل لیپیدی افراد مبتلا به اضافه وزن یا چاقی را بهبود بخشید، بنابراین هدف از این مطالعه، بررسی تأثیر مکمل ۱۰۰۰میلی گرمی کلسیم بر پروفایل لیپیدی زنان غیر یائسه مبتلا به اضافه وزن یا چاقی طی ۳۰ روز بود.

چاقی یکی از شایع ترین مشکلات بهداشتی در عصر حاضر است که از آن به عنوان یکی از عوامل خطرزا برای بسیاری از بیماریها یاد می‎شود. چاقی زمینه ساز بسیاری از مرگ و میرها بوده است. و هر ساله هزینه های اجتماعی و مالی هنگفتی را بر جوامع بشر تحمیل می‌کند (۳). بنابراین تعیین مرز دقیقی برای چاقی در هر جامعه و تعیین ارتباط آن با عوامل تهدید کننده سلامتی می‎تواند نقش مهمی در کاستن مرگ و میر ناشی از بیماریهای مرتبط با چاقی از یک سو، کاهش هزینه های اجتماعی و مالی از سوی دیگر داشته باشد. لذا پیشگیری از عوارض چاقی به ویژه بیماریهای قلبی- عروقی ضروری است و کنترل چاقی و لیپیدهای خون از اهمیت خاصی برخوردار است.
واضح است که پیشگیری ارزان تر و مفیدتر از درمان است و به لحاظ اجتماعی و اقتصادی هم مقرون به صرفه و مفید می باشد، زیرا با کاستن از عوارض بیماریها از هزینه های غیرضروری و اتلاف وقت جلوگیری به عمل خواهد آمد و از این طریق از سنگینی بار تحمیل شده بر اقتصاد جامعه نیز کاسته خواهد شد (۷).
با توجه به نقش مثبت و پیشگیرانه فعالیت های جسمانی از بعضی بیماری ها و اهمیت سلامتی اعضای جامعه تعیین میزان رابطه بین فعالیت های جسمانی و برخی عامل های خطرساز قلبی- عروقی ضرورتی برای انجام این تحقیق است.

کمبود اطلاعات در زمینه میزان ارتباط درصد چربی بدن، شاخص توده بدنی و نسبت دور کمر به دور نشیمنگاه در کشور ضرورت دیگری را برای انجام این پژوهش نمودار می سازد. و همچنین با توجه به سادگی اندازه گیری مربوط به این شاخص ها و پایین بودن هزینه آنها در مقابل آزمایش های مختلف پزشکی در صورت وجود ارتباط با عوامل خطرزا در جامعه مورد تحقیق با داشتن نورم و با یک اندازه گیری ساده می‎توان احتمال بروز بیماری های قلبی- عروقی را در افراد معلوم کرد. و همچنین ابزار مؤثری در پیشگیری از آن بیماری ها و نیز سایر بیماری های ناشی از چاقی باشد.

مقدمه‏ای بر کلسیم:
کلسیم از فراوان‏ترین املاح موجود در بدن است، به طوری که حدود ۲-۵/۱ درصد وزن بدن و ۳۹% املاح بدن را تشکیل می‏دهد. حدود ۹۹% کلسیم در استخوان‏ها و دندان وجود دارد. کلسیم دندان‏ها قابل به حرکت در آمدن و برگشت به خون نیست. اسکلت بافت دینامیکی است که در صورت نیاز سبب برگشت کلسیم و املاح دیگر به خون و مایعات خارج سلولی می‏گردد. به هر حال بعد از بزرگسالی احتباس کلسیم دریافت شده از طریق غذا و مکمل‏ها توسط استخوان محدود می‏شود مگر آنکه کلسیم همراه با ویتامین Dیا یک داروی محافظت کننده استخوان مصرف گردد.
۱% باقیمانده کلسیم در خون و مایعات خارج سلولی و در داخل سلول بافت‏ها وجود دارد که سبب تنظیم بسیاری از عملکردهای متابولیکی مهم می‏گردد. کلسیم سرم در دامنه باریکی بین ۸/۸ تا ۸/۱۰میلی‏گرم در دسی لیتر تنظیم می‏شود که از این مقدار غلظت کلسیم یونیزه ۲/۵ – ۴/۴ میلی گرم در دسی لیتر است و این تعادل بین کلسیم استخوان و خون بیشتر از همه مدیون هورمون PTHاست (۳۶).

نیاز (DRI)و مسمومیت:
AIو ULکلسیم توسط کمیته غذا و تغذیه براساس برآورد نیازمندی های بزرگسالان در جدول۱-۱ آمده است.
دریافت خیلی زیاد کلسیم (برای مثال ۲۰۰۰ میلی گرم یا بیشتر در روز) به خصوص همراه با میزان بالای ویتامین D (مثل مصرف زیاد مکمل‏های توأم کلسیم و ویتامین D) از علل اصلی هیپرکلسمی است. این مسمومیت ممکن است منجر به افزایش کلسیفیه شدن بافت‏های نرم به خصوص کلیه گردد که می‏تواند خطرناک باشد.
یبوست از دیگر عوارض جانبی دریافت کلسیم اضافی است، امّا این عارضه مسمومیت محسوب نمی‏شود (۳۶).

مهمترین عملکردهای کلسیم:
کلسیم کافی غذایی برای کسب مناسب حجم و تراکم استخوان در سال‏های قبل از بلوغ و نوجوانی و همچنین در سال‏های بعد برای پیشگیری از پوکی استخوان مورد نیاز است. کلسیم بر پایداری غشاء و انتقال غشاءهای سلولی، عبور یون‏ها از غشای اندامک‏های سلولی، آزاد شدن ناقل‏های عصبی در سیناپس، عملکرد هورمون‏ها و آزاد شدن و فعال شدن آنزیم‏های داخل و خارج سلولی تأثیر دارد.

کلسیم برای انتقال عصبی و تنظیم عملکرد عضله قلب ضروری است. تعادل مناسب یون‏های کلسیم، سدیم، پتاسیم و منیزیم سبب تأمین کشش عضلات و کنترل تحریک‏پذیری عصبی می‏شوند. علاوه بر این یون‏های کلسیم نقش حیاتی در انقباض عضلات صاف دارند.
کلسیم یونیزه با تحریک ترشح ترومبوپلاستین از پلاکت‏های خون تشکیل لخته خون را شروع می‏کند. همچنین، یون‏های کلسیم کوفاکتور بسیاری از واکنش‏های آنزیمی مانند تبدیل پروترومبین به ترومبین می‏باشند که به پلیمریزاسیون فیبرینوژن به فیبرین و مرحله‏هایی در تشکیل لخته‏های خون کمک می‏کند (۳۶).

آگاهی از ساختار، اندازه و ترکیب بدنی ورزشکاران نقش مهمی در تعیین موفقیت های ورزشی آنها بازی می‌کند. واضح است که این شناخت و آگاهی در مورد افراد غیرورزشکار نیز بسیار سودمند است. در حقیقت دستیابی به وزن مطلوب و حفظ آن برای نیل به زندگی سالم و بانشاط موضوعی است که امروزه اغلب انسانها نسبت به آن آگاهی دارند. شیوع چاقی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه رو به فزون است (۱۳). گزارش اخیر سازمان بهداشت جهانی نیز بر شیوع گسترده اضافه وزن و چاقی در بسیاری از کشورها تأکید دارد (۱۵). چاقی وضعیت پیچیده و چند عاملی است که عوامل بسیاری در گسترش آن دخالت دارند. اگرچه بحث های زیادی در خصوص عوامل درگیر در بروز چاقی وجود دارد، اما عقیده عمومی بر این است که کاهش فعالیت بدنی روزانه به همراه مصرف مواد غذایی فراوان و غنی از چربی و قند سازی دو عامل مهم از عوامل مهم از عوامل افزایش روز افزون شیوع چاقی هستند.

منابع غذایی و دریافت:
علاوه بر لبنیات که غنی‏ترین منابع را تشکیل می‏دهند، سبزیجات سبز تیره برگی شکل مثل کلم، برگ‏های سبز شلغم، برگ‏های سبز خردل، بروکلی، استخوان‏های ریز ساردین و ماهی آزاد کنسرو شده و صدف منابع خوب کلسیم هستند. همچنین لوبیای سویا حاوی مقدار زیادی کلسیم است.
از مکمل کلسیم برای افزایش دریافت کلسیم استفاده می‏شود که معمول‏ترین شکل آن کربنات کلسیم است. نوع دیگر آن سیترات کلسیم است که در مقایسه با کربنات کلسیم حاوی مقدار کمتری کلسیم است امّا محلول‏تر می‏باشد و به این جهت برای بیماران مبتلا به آکلریدری مناسب است. جذب کلسیم با وعده‏های غذایی که موجب محلولیت بیشتر یون‏های کلسیم در معده می‏شود، افزایش می‏یابد.

براساس بررسی مداوم دریافت های غذایی افراد در آمریکا، عمده‏ترین منبع کلسیم در رژیم غذایی شیر، پنیر، نان، بستنی و ماست منجمد همراه با کیک‏ها، شیرینی و دونات‏ها است (۳۶). در ایران نیز گزارش ملی سال ۸۱- ۱۳۷۹ (۳۵) نشان می‏دهد که میانگین دریافت کلسیم در کشور۵۹۴ میلی گرم است این در حالی است که میانگین نیاز ۱۰۳۶ میلی گرم بوده و به این ترتیب دریافت کلسیم در ایران زیر ۷۰% نیاز است. همچنین در این طرح نشان داده شد که بیشترین دریافت کلسیم در ایران از گروه نان و غلات (۹/۳۳%) و عمدتا نان (۶/۳۰%) می‏باشد، این در حالی است که لبنیات ۵/۳۲% دریافت کلسیم مردم را تشکیل داده و عمده‏ترین تشکیل دهنده این درصد را ماست با ۴/۱۶% تشکیل می‏دهد.
همچنین گزارشات به دست آمده از مطالعه قند و لیپید تهران نشان می‏دهد که در تمام گروه‏های سنی و جنسی تهرانی. دریافت کلسیم از۸۰۰ میلی گرم تجاوز نکرده است(۳۷).

ارتباط دریافت پائین کلسیم با بیماری‏های مزمن:
دریافت پایین کلسیم ممکن است عامل مهمی در ابتلاء به بسیاری از بیماری‏های مزمن باشد که مهمترین آنها به شرح زیر است:
استئوپورز:
استئوپورز و توده پائین استخوانی یک تهدید جدی علیه سلامتی می‏باشد. تغذیه صحیح نقش اساسی در پیشگیری و درمان آن داشته و از بین عوامل تأثیرگذار تغذیه‏ای، ریز مغذی‏های کلسیم و ویتامین Dپر اهمیت‏ترین عوامل هستند. کلسیم اثر مثبتی بر توده استخوانی در تمام سنین دارد گرچه نتایج مطالعات همیشه ثابت نبوده است (۳۸). در شرایطی که نیاز کلسیم به هر دلیلی با رژیم تأمین نمی‏شود نیاز مکمل کلسیم و ویتامین Dوجود دارد (۳۹). به هر حال تأمین نیازهای کلسیم به خصوص در زمان پیک توده استخوان با هدف پیشگیری در سنین بالاتر از اهمیت زیادی برخوردار است (۴۰).

فشارخون بالا:
شواهدی وجود دارد که نشان می‏دهد بین دریافت کلسیم و فشارخون بالا ارتباط معکوسی وجود دارد تا جایی که پیشنهاد شده است علاوه بر محدودیت متوسط سدیم (۶-۴ گرم در روز) باید مکمل کلسیم نیز تجویز شود یا حداقل باید از کفایت دریافت کلسیم بیمار مطمئن شد (۴۱). فشارخون بالا می‏تواند از دست دهی کلسیم ادراری را افزایش دهد که این مسئله نه تنها نیاز کلسیمی فرد را بالا می‏برد و احتمال کاهش توده استخوان را افزایش می‏دهد، بلکه موجب مستعد شدن بیمار در ابتلاء به سنگ‏های کلیوی نیز می‏گردد (۴۲). افزودن بر آن گزارشاتی در مورد ارتباط فشارخون زنان باردار با مکمل یاری کلسیم وجود دارد. متاآنالیز ۱۰کارآزمایی بالینی کنترل شده تصادفی نشان داده است که در جوامع با دریافت پائین کلسیم، مکمل یاری کلسیم موجب ۶۸% کاهش در بروز پره اکلامپسی خواهد شد(۴۳)، به علاوه تحقیقات انجام شده روی مدل‏های حیوانی (۴۴) و مدل‏های انسانی (۴۵) مادرانی که در دوره بارداری دریافت کلسیم پائینی داشته‏اند نشان داده است فشارخون فرزندان در سال‏های بعد به شکل معنی‏داری بالاتر از فرزندان متولد شده از مادران با دریافت کلسیم بالاتر است.