بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مقدمه:
بيشترين اطلاعات از فرهنگ و تمدن بين النهرين در جلگه هاي دجله و فرات شكوفا شد كه بيشتر گزارشهاي باستان شناختي و در دوران هاي تاريخي بر مدارك كتبي شامل سنگ نبشته ها و گل نبشته ها و آثار يادماني استوار است.
از سال 1802 م بود كه قدمهاي مثبتي در راه شناخت گذشته اقوام ساكن منطقه اي كه امروزه بنام بين النهرين و شرق نزديك به معناي وسيع كلمه رايج است برداشته شد. بين النهرين را منطقه اي مي دانند كه قسمت قوس شرقي هلال حاصلخيزي را در برمي گيرد و دو رود دجله در شرق و فرات در غرب آن جريان دارند.
پس بين النهرين يكي از كانون هاي تمدن و هنر در آسياي غربيو خاورميانه و آسياي نزديك است. گسترش فرهنگها در اين منطقه به صورت مستقل صورت گرفته است.
هزاره هشتم پ.م اولين استقرارهاي فرهنگي وجود داشته و هزاره چهارم خط و كتابت بوجود آمده است. در هزاره چهارم گسترش شهرها و پيدايش حكومتي بوده است.
اسلاید 2 :
از لحاظ محيط زيست منطقه بين النهرين به 3 بخش تقسيم مي شود
1- حاشيه كوههاي زاگرس
2- قسمتهاي شمالي بين النهرين
3- قسمتهاي جنوبي بين النهرين (ايجاد شهرها و شهرنشيني)
انقلاب نوسنگي بين النهرين داراي ويژگي هايي است:
1- شروع كشاورزي البته بسيار ابتدايي بوده است.
2- اهلي كردن حيوانات
3- استقرارهاي دائم در روستا
4- سفالگزي
اما هدف از اين تحقيق روشن شدن فرهنگ حلف در منطقه بين النهرين مي باشد كه اولهب موقعيت جغرافيايي بين النهرين و پيشينه مطالعاتي در بين النهرين و گاهنگاري و بعد فرهنگ حلف
اسلاید 3 :
موقعيت جغرافيايي:
سرزمين بين النهرين مثلثي است با وسعتي در حدود دويست هزاركيلومترمربع محدود به اختياري كه شهر حلب، درياچه اروميه و دهانه اروندرود را به هم وصل مي كند. مرزهاي سياسي اين مثلث را ميان سوريه و عراق تقسيم مي كنند كه در اين ميان سهم كشور عراق بيشتر است. پس بين النهرين را منطقه اي مي دانند كه قسمت قوس شرقي جنوبي هلال حاصلخيزي را در بر مي گيرد و دو رود دجله در شرق و فرات در غرب جريان دارند، در شمال ارتفاعات تاروس و آنتي تاروس و قسمتي از زاگرس قرار گرفته اند و جنوب آن در ناحيه بصره به خليج فارس مي پيوندند كلمه بين النهرين را مورخان يوناني در دوران باستان ابداع كرده اند و آن را به معني محدود(سرزمين) ميان رودها به كار مي بردند.
وحدت جغرافيايي بين النهرين براساس اصلاحات متوني كنوني« كلداني»، «آشوري- بابلي»، «سومري- آشوبي » و يا به طور كلي بين النهرين مي ناميم كه در واقع همگي معرف يك تمدن اند يعني در حدود 3000 پ م شكوفا شد اما رودهاي دجله و فرات به سرزمين بين النهرين تعميم داد، بين النهرين نيز هديه ديگري است از رودهاي دوگانه دجله و فرات.
كه اين رودها هر دو از كوههاي ارمنستان سرچشمه مي گيرند. رود دجله در جنوب درياچه وان و رود فرات از نزديكي كوه آرارات. رود فرات با 2850 كيلومتر طول در حاليكه دجله 1840 كيلومتر است.
اين دو رود در نزديكي بغداد كه فاصله آنها به حدود 30 كيلومتري مي رسد در منطقه اي به نام قرنه به يكديگر پيوسته و پس از ادغام با كرخه به نام اروندرود به خليج فارس مي ريزند.
اسلاید 4 :
آب و هواي بين النهرين
آب و هواي مركز و جنوب بين النهرين از نوع خشك و تقريباً استوايي با دمايي برابر 50 درجه سانتيگراد و در تابستان ميانگين بارندگي كمتر از 25 سانتي متر است، بنابراين تقريباً اتكاي كامل كشاورزي از آن مناطق به آبياري است. بنابراين بين النهرين كشاورزي آبي داشته است. جو همواره محصول غله اصلي بوده است اما با مطالعه متون خط ميخي محصول گندم در منتهااليه جنوب عراق در حدود 2400 ق.م مي توانست به گونه اي مطلوب با محصول مشابه در جديدترين مزارع گندم كانادا مقايسه شود.
آب و هواي گرم و مرطوب جنوب بين النهرين در دسترسي به آب فراوان در آن منطقه يكي از شرايط مطلوب براي پرورش درخت خرما است از هزاره سوم پيش از م در سرزمين سورو نخلستانهاي پهناوري بوده و گروه افشاني به طريقه مصنوعي نيز متداول بوده است. آرد و خرما غذاي اصلي مردم عراق را تشكيل مي داده است. آبياري آنها با وسايل بسيار ساده آب كشي انجام مي گرفت كه هنوز هم با همان نام باستاني «دالو» مورد استفاده است. اين منطقه به طور كلي به هلال خصيب معروف است. مجموعه اي است به شكل هلال كه شروع كشاورزي و دامداري براساس يافته هاي باستان شناسي از اين منطقه است. اين منطقه به طور كلي خواستگاه اصلي استقرارهاي جوامع اوليه به شمار مي رود و بشر براي اولين بار موفق به توليد غذا مي شود كه مستلزم كشاورزي و دامداري است.
اسلاید 5 :
پيشينه مطالعاتي در بين النهرين
از سال 1802 م قدمهاي مثبتي در راه شناخت گذشته اقوام بين النهرين برداشته شد در همان سال ج.ف. گروته فند موفق به كشف رموز قسمتي از يك كتيبه به زبان فارسي گرديد. هنگامي كه كليد خواندن خط سوم به دست دانشمندان افتاد تا حد زيادي راه را براي شناخت دورانهاي تاريخي و باستاني نيز هموار گرديد با اين خط و به زباني از ريشه زبانهايي كه امروزه به نام زبان آكادمي شهرت دارد نوشته شده بودند. آكاد منطقه اي از بين النهرين بود كه بخشي از جنوب بين النهرين را تشكيل مي داده است.
در نيمه اول قرن نوزدهم ميلادي حفاران و باستان شناسان فرانسوي پل اميل بوتا و انگليسي ا. هنري لاپارد علاوه بر تعداد زيادي مجسمه هاي سنگي كه به اندازه طبيعي ساخته شده بودند و قطعات مختلف الاندازه از نقوش برجسته و بسياري ديگر از اشياء ارزنده از محلهاي باستاني بين النهرين به دست آمده بودند با خود به اروپا بردند. يكي از مهمترين نقاشي هاي به دست آمده از حفريات اين دوره كتابخانه آشور پانيپال(627- 649) از شهر باستاني نينوا به دست آمد.
اسلاید 6 :
در قرن 18 ؟؟؟؟ترين كتابخانه با اسنادي به خط و زبان سومري توسط باستان شناسان آمريكايي از شهر مذهبي نيپور به دست آمد. باستان شناسان آلماني نيز در بين النهرين دست به فعاليت هاي تحقيقاتي بزرگي زدند. در سال 1899 م.ر. كولدوسي در شهر باستاني بابل در سال 1903 والتر اندره در شهر باستاني آشور به حفاريهاي وسيعي اقدام نمودند و در سال 1913 شهر بزرگ اروك يا همان شهر ارخ توسط جوردن خاكبرداري شد و اما سرلئونارد روسي حفاري شهر باستاني اور را به عهده داشت در منطقه دياله در شمال عراق هيأتي از مؤسسه شرق شناسي دانشگاه شيكاگو به سرپرستي فري فرانكفورت موفق به خاكبرداري شد. درماري آندره پارو فرانسوي اسناد و مدارك سلسله هاي اول بين النهرين به دست آورد.
اگر بخواهيم وارد دوره حلف شويم ابتدا دوره نوسنگي در شمال بين النهرين كه دوره حلف در آن قرار دارد امور را بررسي مي كنيم.
نوسنگي در شمال بين النهرين: آن چيزي كه شمال بين النهرين را از قسمتهاي ديگر آن جدا مي سازد. شرايط زيست محيطي است كه كشاورزي آبياري در اين منطقه امكان پذير نيست. بدليل اينكه در اين قسمت شيب دجله و فرات زياد است و زمينهاي شمال در زير خاكهاي سطحي صخره اي رفته اند.
اسلاید 7 :
در شمال بين النهرين به طور كلي 3 فرهنگ وجود داشته است.
1- حسونا
2- حلف
3- عبيد
بطور كلي در بين النهرين تمام مسائل پيش از تاريخ براساس اين سه محل شناخته شده است.
حسونا: هزاره ششم
حلف: هزاره پنجم
عبيد: هزاره چهارم كه در جنوب بين النهرين است.
اسلاید 8 :
دوره حلف:
نام اين مرحله فرهنگي بين النهرين از تل حلف كه تپه اي بزرگ مشرف بر رود خابور در مرز تركيه و سوريه مي باشد گرفته شده است. هدف اصلي از حفاري اين تپه كشف يك شهر تاريخي بوده است. محلي است كه PUSALAIN در بالاي آبها از رودخانه ها بودو خط مرزي سوريه- تركيه در حدود 60 كيلومتري از تپه هاي دامنه كوه از كوههاي گاو(گرومن) تعيين شده است. آن در حدود 70 كيلومتري شمال غربي از Hasseke و در حدود 130 كيلومتري جنوب شرقي از منطقه Qamishli-Nisibin است. شمال حاصلخيز دشت شوريه با بارش عالي محصول خوبي از توليدات كشاورزي مي دهد. نزديكترين سايت عمده باستان شناسي قديمي تپه فخريه در حدود 3 كيلومتري در شرق در سمتي ديگر از رودخانه خابور است. توالي باستان شناسي در حلف و فخريه به طور و گاهي اوقات به نظر مي رسد روي هم قرار دارند. تپه حلف به نام گوزانا در دوره آهن و برنز هنگامي كه نامي براي تپه فخريه در دوره برنز نامطمئن است و مدارك به عنوان Sikanu در عصر آهن مي باشد آميزش پيدا كرده است. گوزانا شهر پايتختي از ايالات آرامي از Bit Bahiani بود. اين محل بل از جنگ جهاني اول توسط ماكس فون اپنهايم حفاري شد و ماكس فريهر Max frieherr با گمانه زنيهايي در سال 1899، حفاريهاي ميان سالهاي 1912و 1913 و دوباره در 1927 و 1929 شد. آن ها در زير خاك متعلق به آراميان يك سري سفال بسيار برخورد كرد كه سالها بعد در كاوشهاي هيئت انگليسي در نينوا و ارپاچيه در نزديكي موصل طبقه بندي كاملي از عناصر فرهنگي تشكيل دهنده آن عرضه داشت كه نسبت به فرهنگهاي قبلي جنبه هاي جديد و صفات مشخصه نويني را دارا است.
اسلاید 9 :
بهترين مكان براي مطالعه دوره حلف تل ارپاچيه مي باشد كه لايه نگاري آن روشن و تسلسل كامل و اطلاعات اين تپه به صورت كامل انتشار يافته است.
حلف و ماده اوليه Halaf and Earlier Material
ابتدايي ترين ماده اوليه پايين ترين سطوح دركفي از عمق آزمايش سفالهاي زبروخشن بدون رنگ شده است ظاهر تاريخ گذاري با ابتدايي ترين صورتهايي از سفال نئولينك است(در اوايل هزاره ششم ق م) قرمز خاكستري و پوششهاي پرداخت شده سطحي كه رخ داده در سفالهاي منقوشي كه به وسيله ته نشينهايي از خود دوره حلف پيروي مي شود (ميان 6 و 5 هزار سال) مشخصه اجتماع دوره حلف به وسيله ظرفهايي زيبايي تزئين شده رنگارنگ است. فهرست وسايلي از موفقيتهاي تزئين شده رنگارنگ است. فهرست وسيعي از موتيفهاي تزئيني در نقاشي پر زرق و برق، عالي كه تقريباً يك لعاب به نظر مي رسد، اجرا شده است. به طور ابتدايي تعدادي از شكلهاي مشخص كامل نيز روي خمره ها و كاسه ها بكار رفته است. اشياي مسي، ابزار آتش زنه(سنگ چخماق)، پيكرهاي كوچك دست ساخته و ظروف سنگي در زمره طبقه بنديهايي از اشيايي كه اين جمع آوري غني را شامل مي شوند هستند اما به طور خلاصه به خاطر گمانه زنيهاي محدودي كه هستند بيان مي كنند (Van oppenheim 1943) فرهنگ حلف حالا از يك محدوده اي از سايتهايي كه پوشيده شده از يك نوار پنهاني از سرتاسر بين النهرين شمالي، ازمنطقه غربي رودخانه خابور به رودخانه فرات و از شرق به كوهستانهاي زاگرس بررسي يا بازيافت شده است.
اسلاید 10 :
اما در ارتباط با اين فرهنگ مواد مطالعاتي زيادي از سايتهاي مختلف به دست آمده است، عبارتند از :
1- تل ارپاچيه طبقات VI-X (10- 6)
2- تپه گارا XX(20)
3- تل حسونا VI-X (10- 6)
4- نينوا IIC
5- تل برك Barak
6- چغابازار VI-XV
7- تل اسود
8- تل حلف
اما بهترين مكان براي مطالعه تل ارپاچيه مي باشد كه در چارچوب فرهنگ حلف بعنوان يك سايت كليدي در نظر گرفته شده است.