بخشی از مقاله
اثربخشی آموزش شادي لیوبومیرسکی بر رضایت زناشویی و شادمانی زنان
شهراصفهان
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی اثرگذاري آموزش گروهی شادمانی لیوبومیرسکی برمیزان شادي و رضایت زناشویی زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره ي شهراصفهان بود. بدین منظور ازمیان جامعه ي مورد نظر، به روش تصادفی در دسترس تعداد 30 نفرانتخاب شدند ودردوگروه آزمایش و کنترل(هر کدام 15 نفر)جایگزین شدند. به منظور جمع آوري اطلاعات از پرسشنامه هاي استاندارد شادي آکسفورد ورضایت زناشویی انریچ استفاده شد. سپس گروه آزمایش طی شش جلسه (یک جلسه120دقیقه اي در هفته) تحت آموزش شادمانی لیوبومیرسکی قرار گرفتند. فرض پژوهش براین بود که این آموزش، میانگین نمرات شادي ورضایت زناشویی گروه آزمایش را در مقایسه با گروه کنترل افزایش می دهد. نتایج تحلیل واریانس مکرر نشان می دهد میزان شادي گروه آزمایش در دو مرحله پس آزمون وپی گیري نسبت به پیش آزمون وگروه کنترل به طور معنا داري افزایش یافته است. همچنین رضایت زناشویی این گروه نیزافزایش معناداري داشته است. یعنی آموزش لیوبومیرسکی در افزایش شادي ورضایت زناشویی گروه آزمایش موثر بوده است.
کلید واژه ها: آموزش شادمانی لیوبومیرسکی، شادي، رضایت زناشویی.
مقدمه
در چند دهه ي اخیر روان شناسی مثبت به عنوان تلاشی در جهت بررسی توانمندیهاي انسان، بستري براي مطالعاتی در مورد به زیستی وشادمانی در حوزه هاي مختلف آموزشی ،بهداشتی، درمانی ودانشگاهی شده است. (گلستانی بخت، .(1386 مولفه هاي روان شناسی مثبت مانند شادي، احساسات مثبت و یا خوش بینی، با نتایج مثبت قلبی-عروقی هم در افراد سالم و هم در بیماران قلبی به خوبی شناخته شده است (هافمن و همکاران، .(2011 البته انسان خود، همیشه به دنبال این بوده است که چگونه می تواند بهتر زندگی کندوچه چیز بیشتر موجبات رضایتش را فراهم می کندو با چه سازوکارهایی می تواند از زندگی در این دنیا لذت ببرد. همه ي اینها به مفهوم شادمانی ونشاط مربوط می شود(دیکی،.(19991 شادمانی به عنوان یکی از حیطه هاي روان شناسی مثبت، امروزه توجه زیادي را به خود جلب کرده است ومعناهاي گسترده اي را در برمیگیرد. اهمیت شادمانی به حدي است که برخی از نظریه پردازان بزرگ شادي نظیرسلیگمن معتقدند بهتراست به جاي توجه به افسردگی، به شادي توجه بیشتري شود واین توجه موجب شده است که این پژوهشگران ضمن ارائه تعریف شادي، عوامل موثر و راههاي افزایش آن را مورد بررسی قرار دهند. لیوبومیرسکی(( 2008 شادي را تعادل بین تجربه هاي هیجانی مثبت ومنفی در طول یک دوره زمانی می داند، وینهون (1988) معتقد است شادي به درجه یا میزانی اطلاق می گردد که شخص درباره مطلوبیت کل زندگی خود قضاوت می کند، به عبارت دیگر شادي به این معناست که فرد به چه میزان خود را دوست دارد. به باور مزلو (1367)2
شاخص اصلی انسانهایی که در راستاي خودشکوفایی، کمال وتوانمندیهاي خود تلاش می کنند احساس بارز شادي وشوخ طبعی است. افلاطون شادي را حالتی از انسان می داند که بین سه قوه تعقل، احساسات وامیال تعادل وهماهنگی باشد(دیکی .(1999
به اعتقادآرگیل3 وهمکاران (1990)شادمانی سه جزء اساسی دارد: هیجان مثبت، رضایت از زندگی و نبود هیجانات منفی از جمله افسردگی واضطراب.
یکی از عوامل مرتبط با شادي و رضایت از زندگی افراد متاهل، رضایت از زندگی زناشوئی می باشد. اگر چه هنگام تعریف و توصیف رضایت زناشوئی به نظر می رسد که مساله ساده است اما هنگام توجه به اهمیت و پیامدهاي وجود یا فقدان رضایت زناشوئی تصور سادگی رخت برمی بندد و پیچیدگی جاي آن را می گیرد. با وجود چالش هائی که بر سر معنا و سنجش رضایت زناشوئی وجود دارد، اصطلاح رضایت زناشوئی با اصطلاحات دیگر نظیر سازگاري، شادمانی و به عنوان شاخصی براي بررسی کیفیت زندگی زناشوئی به کار رفته است( برس شید4،.2005 فین جام5،.2006 هندریک6،.( 1995 طبق تعریف رضایت زناشویی حالتی است که طی آن زن وشوهراز ازدواج با یکدیگروبا هم بودن احساس شادمانی ورضایت دارند. (سینها وماکارجی19917،به نقل از میراحمدي زاده وهمکاران). رضایت زناشوئی، ارزیابی هیجانی- شناختی و ذهنی است که یک فرد از رابطه ي زناشوئی دارد(سپرجر،.(20088 رضایت از زندگی سهم عمده اي درتداوم زندگی وتربیت نسل بعدي دارد (سلیمی، آزادمرز آبادي، امیري وتقوي، (1387 و نارضایتی و تعارض هاي زناشویی با کاهش سلامت جسمانی کاملا مرتبط است. (سو و کروگر .9(2013 الیس رضایت زناشوئی را از احساسات مرتبط با خشنودي، رضایت و لذت تجربه شده ي زن یا شوهر ناشی می داندونقش تفکر را در این رضایت مهم دانسته است(سلیمی وهمکاران.(1387 پژوهش ها حاکی از آن است افزایش رضایت و عواطف مثبت در حیطه هاي دیگر زندگی از قبیل رضایت شغلی با رضایت زناشویی در ارتباط است.(کچویی و آشتیانی، .(2013 همچنین برخی سازه
هاي روانشناختی از قبیل هوش هیجانی با رضایت زناشویی مرتبط می باشند. (برانی گانت، .10(2013 ازمهمترین عوامل شناخته شده در رضایت زناشویی عبارتنداز: مهارتهاي ارتباطی11 ، تقابل12، مهارت حل مساله13، عوامل شناختی، هیجان ومهارت مندي هیجانی14 وصمیمیت وخودافشاسازي15 (محمدزاده ،.(1388
امروزه شیوع افسردگی وعواطف منفی در میان زنان بیش از مردان است. عوامل مانند خشونت، فشارهاي زندگی و محیط کار، مشکلات اقتصادي تاثیر عمده اي در افزایش افسردگی زنان دارد. سهم عمده تربیت فرزندان در همه جوامع بر عهده زنان می باشد. ازاین رو سلامت آنها برسلامت افراد هر جامعه اي نقش به سزایی دارد(روزنتال ،ترجمه هادیان ،.(1384 جنسیت از جمله عوامل موثر بر شادي می باشد وامروزه در مطالعات شادمانی یکی از موضوعات مورد تحقیق می باشد.
اولین مطالعات در مورد شادمانی در سال 1912 میلادي دربین دانش آموزان انگلیسی صورت گرفت. در سالهاي بعداز آن مطالعاتی در مورد سطح لذت بردن دانش آموزان صورت گرفت اما با شروع جنگهاي جهانی مطالعات شادمانی مورد فراموشی قرار گرفت. سپس دوباره این مطالعات قوت گرفت ودر سالهاي اخیر به شدت افزایش یافته است(عابدي، (1384 .در تحقیقات جدید نیکراهان((1392 تاثیر سه برنامه آموزش شادمانی فوردایس، ،سلیگمن16 ولیوبومیرسکی را بر روي بیماریهاي کرونر مورد بررسی ومقایسه قرار داده است.
آرگایل (1990) نشان داده است که برونگرایی از مهمترین عوامل پیش کننده ي شادي است. همچنین چن17 و
همکاران((2012 دریافتند که میزان شادمانی زنان با پایین بودن بیان ژن آنزیم مونوآمین اکسیداز 14، واقع بر روي کروموزوم ایکس در ارتباط است. لیوبومیرسکی (2008) با گردآوري نتایج پژوهش هاي مختلف، عوامل موثر بر شادمانی انسان ها را به سه گروه عوامل ژنتیکی، شرایط زندگی 18و فعالیت هاي هدفمند19 تقسیم می کند. مطالعات شادمانی حاکی از آن است که عوامل ارثی پنجاه درصد، شرایط زندگی، ده درصد و فعالیت هاي هدفمند، چهل درصد شادمانی افراد را تعیین می کنند. او بر این اساس دوازده فعالیت هدفمند را با توجه به توانمندي ها و علایق افراد معرفی می نماید که باعث افزایش چهل درصدي در سطح شادمانی آنها خواهد شد. این فعالــیت هاي هدفــمند عبــارتند از: قدر شــــناسی، خــوش بینــی، پرهــیز از بیــش اندیــشی و مـقایســـه کــردن20، مهرورزي21، تقویت ارتباطات اجتماعی22،تقویت راهبردهاي مقابله اي23، بخشش24، افزایش تجربه » حال 25«، چشیدن لذت ها26،متعهد بودن به اهداف27، پرداختن به مذهب و معنویت28، مراقبه29، فعالیت بدنی30 و مثل انسان هاي شاد عمل کردن.31
تحقیقات زیادي نشان داده است که افزایش رضایت زناشویی تاثیر به سزایی در شادمانی زوجین دارد. حال این سوال مطرح است که آیا افزایش شادي هم میتواند رضایت زناشویی را بالا ببرد. پژوهش حاضر پیرامون برنامه ي آموزش گروهی لیوبومیرسکی انجام می گیرد و بر آن است که بررسی کند: آیا آموزش شادمانی گروهی لیوبومیرسکی می تواند شادمانی گروهی از زنان مراجعه کننده به مراکزمشاوره را افزایش دهد وآیا میتوان بدین روش میزان رضایت زناشویی را افزایش داد.
بنابراین اهداف این پژوهش عبارت است از: -1 بررسی اثر بخشی برنامه آموزشی لیوبومیرسکی بر میزان رضایت زناشویی. -2 بررسی اثر بخشی آموزش لیوبومیرسکی بر میزان شادمانی.
روش
آزمودنیها :در این پژوهش از دو گروه آزمایش وکنترل با پیش آزمون، پس آزمون وپیگیري استفاده شد. جامعه آماري این پژوهش شامل زنانی بودند که درطی مشکلات خانوادگی یا افت خلق به مراکز مشاوره شهر اصفهان مراجعه کرده بودند که ازمیان آنها 30 نفر به روش نمونه گیري تصادفی در دسترس انتخاب شدند وبه طور تصادفی در دو گروه آزمایش وکنترل (هر گروه
15نفر)جاي گرفتند. در حالیکه دو گروه حتی الامکان در متغیرهایی نظیر سن، طول مدت ازدواج، مدرك تحصیلی و نمرات پیش آزمون همسان شدند. با توجه به اینکه غیبت بیش از یک جلسه شرط خروج از نمونه بود، در نهایت با ریزش یکی از افراد گروه آزمایش، یکی از اعضاء گروه کنترل نیز به صورت تصادفی در تحلیل داده ها حذف شد و تعداد افراد نمونه 28 عدد در نظر گرفته شد.
ابزار:
یکی از ابزارمورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ بود. اولین بار اولسون فرم 115 سوالی آن را تهیه کرد وسپس فرم کوتاه 47 سوالی آن ساخته شد. اعتبار فرم اخیر را با استفاده از ضریب الفا 0/92تعیین کرده اند. در کشور ما براي اولین بارهمبستگی درونی رابراي فرم بلند 0/93وبراي فرم کوتاه 0/95محاسبه وگزارش کرده اند(اولسون 199432،
سلیمیان.(1376 مهدویان (1375) اعتبار این آزمون را با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و روش بازآزمایی ( به فاصله یک هفته) براي مردان وزنان به طور جداگانه 0/94 محاسبه کرد. نمره بالادر این آزمون معرف رضایت زیاد ونمره پایین معرف نارضایتی زناشویی است. روش نمره گذاري،5درجه اي وبه شیوه لیکرت است. به هر گزینه نمره اي از یک تا پنج داده می شود.
نقطه برش در این آزمون 41-60 است وکسانی که در این محدوده نمره بگیرند رضایت متوسط ومطلوب دارند. نمره پایین تر از
40نشانگر نارضایتی وبالاتر از 60 نشانگر رضایت بالا می باشد(اولسون .(1994 ابزار اندازه گیري دیگر در این پژوهش پرسشنامه شادمانی آکسفورد می باشد که آرگیل ولو((1990 آنرا تهیه کردند وداراي 29 ماده چهار گزینه اي است و بر اساس یک طیف چهار درجه اي از صفر تا سه نمره گذاري می شود. نمرات آزمودنی ها از صفر تا 87 در نوسان است. این پرسشنامه توسط علی پور و نوربالا (1379) ترجمه شده است . همچنین علی پور و آگاه هریس پایایی این پرسشنامه را به روش آلفاي کرانباخ 0/91 بدست آوردند و به منظور تعیین اعتبار همزمان این پرسشنامه ضریب همبستگی -0/48 را با پرسشنامه افسردگی بک گزارش نموده اند. جعفري و همکاران (1383) پایایی پرسشنامه را به روش آلفا 0/85 و به روش باز آزمایی به فاصله شش هفته 0/73 محاسبه کردند.
گردآوري اطلاعات:
