بخشی از مقاله
مقدمه
ورمیکمپوست یک کود بیوارگانیک و شامل یک مخلوط بیولوژیکی بسیار فعال از باکتریها، آنزیم ها، بقایای گیاهی، کود حیوانی و کپسولهای کرمخاکی میباشد که سبب ادامه عمل تجزیه مواد آلی خاک و پیشرفت فعالیتهای میکروبی در بستر کشت گیاه میگردد . ورمی کمپوست علاوه بر عناصر ماکرو مانند ازت، فسفر و پتاسیم که در فعالیتهای حیاتی گیاه نقش اساسی دارند حاوی عناصر میکرو مانند آهن، مس، روی، منگنز نیز میباشد. علاوه بر این، با داشتن موادی مانند ویتامین B12 و اکسین عوامل محرک رشد گیاه را فراهم می آورند. تحقیقات نشان داده که استفاده از ورمیکمپوست در سبزیجات نشایی موجب افزایش رشد این گیاهان میشود Bachman - و Metzeger، . - 1998
افزایش 40 درصدی سطح برگ و وزن خشک گوجه فرنگی با افزودن %20 حجمی ورمیکمپوست به بستر کشت گزارش شده است Scott - ، Bachman . - 1988 و Metzeger - 1998 - گزارش کردند اضافه کردن ورمی کمپوست باعث افزایش رشد طولی گیاه به طور معنیداری در گیاه گوجه فرنگی شد و عملکرد گوجه فرنگی به طور معناداری در 100 روز بعد از نشاء کاری افزایش یافت. Pritamæ - 2010 - Garg نیز گزارش کردند که کاربرد ورمی کمپوست به تنهایی سبب جذب مقدار بیشتری آهن، منگنزروی توسط گیاهان در مقایسه با کاربرد اوره به تنهایی گردید.باتوجه به مطالب فوق و تأثیر مطلوب ورمیکمپوست به عنوان یک کود آلی در میزان قابل جذب عناصر کم-مصرف و همچنین اثر مثبت این کود در تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان، در این پژوهش اثر نسبتهای مختلف ورمیکمپوست ، میزان افزایش غلظت این عناصر ماکرو تحت کشت گیاه گوجهفرنگی بررسی شد.
مواد و روشها
به منظور مقایسه تأثیر نسبتهای مختلف ورمیکمپوست، آزمایشی گلدانی بر روی گیاه گوجهفرنگی در گلخانه دانشکده کشاورزی ارومیه انجام شد . این آزمایش در قالب طرحکاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد و هر گلدان به عنوان یک واحد آزمایش در نظر گرفته شد . تیمارها شامل 5 نوع مختلف ورمیکمپوست - چنار، افرا، هرس، عرقیات و آزولا - و یک نوع کمپوست - ضایعات - در 3 نسبت حجمی ورمیکمپوست به پیت و پرلیت - شامل 1/3، 2/3، - 3/3 بود. پیت و پرلیت - نسبت حجمی - 1/1 به عنوان شاهد استفاده شد. نتایج حاصل از آنالیز ورمی-کمپوست و پیت و پرلیت در جدول 1 آمده است. این تحقیق در گلدانهایی با قطر دهانه 25 سانتی متر و ارتفاع 27سانتی متر انجام شد. گلدانها با نسبتهای ذکر شده از مخلوط پیت و پرلیت و ورمیکمپوست پر شدند. بذرهای گوجهفرنگی به تعداد سه عدد در هر گلران کشت گردید. عناصر Fe، Zn، Cu و Mn در عصاره حاصلاز هضم خشگ گیاهان توسط دستگاه جذب اتمی اسپکترومتری - Shimadzu 6300 AA - اندازه گیری شد. تجزیه آماری با استفاده از نرم افزار Mstat-C و مقایسه میانگینها با آزمون چند دامنهای دانکن در سطح 5 درصد صورت گرفت.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه شیمیایی انواع مختلف ورمیکمپوستهای مورد استفاده در این تحقیق در جدول 1 آمده است.
شکل 1 غلظت عناصر آهن، روی، مس و منگنز را در بسترهای مختلف ورمیکمپوست در گیاه گوجهفرنگی را نشان میدهد. اثرات متقابل انواع مختلف ورمیکمپوستها بر میزان قابل جذب عناصر کممصرف خاک، اختلاف معنیداری - - P≤0/05 را نشان نداد. همانگونه که در شکل - 1 - مشاهده میشود استفاده از کمپوست متناسب با مقدار آن سبب افزایش معنیداری در میزان جذب عناصر کممصرف خاک توسط گیاه گوجهفرنگی نسبت به تیمار شاهد شده است و این افزایش در نسبتهای 3:3 بیشتر از نسبتهای 3:2 و آن هم بیشتر از نسبتهای 3:1 است. با افزایش سطوح کاربرد ورمیکمپوست در خاک، غلظت عناصر روی، مس و بور در خاک افزایش پیدا می-کند - Matos وArrunda، . - 2003
طبق نتایج حاصل از آزمایشی در ترکیه، با کاربرد ورمیکمپوست در خاک، غلظت روی و مس قابل جذب خاک نسبت به شاهد افزایش معنیداری پیدا کرد Anwar - و همکاران، . - 2005 مشابه با نتایج بهدست آمده از این آزمایش، در طی آزمایشی با بهکارگیری ورمیکمپوست در خاک، غلظت روی و مس قابل جذب خاک نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت Darzi - و همکاران، . - 2008 همچنین در طی مطالعهای گزارش شد که تجمع روی و مس در خاکهای غنی شده با 400 گرم ورمیکمپوست در کیلوگرم خاک، نسبت به شاهد افزایش معنیداری پیدا میکند Malakouti - ، . - 1997بیشترین مقدار آهن، روی، مس و منگنز گیاه در این آزمایش به ترتیب 128/92، 80/47، 23/49 و 43/00 میلیگرم بر کیلوگرم میباشد. نتایج حاصل از آزمایشی که در آن ورمیکمپوست به عنوان یک کود آلی در خاک استفاده شد، نشان داد که این کود باعث افزایش قابل توجهی از عناصر غذایی ضروری به صورت قابل جذب برای گیاه میشود Malakouti - ، . - 1997
همچنین براساس نتایج حاصل از تحقیق دیگری مشخص شد که با افزایش دفعات مصرف ورمیکمپوست در خاک، غلظت عناصر غذایی روی، مس و بور در خاک به فرمی که به آسانی برای گیاه قابل جذب باشد افزایش مییابد که با نتایج بهدست آمده از این آزمایش مطابقت دارد Matos - وArrunda، . - 2003مشابه با نتایج این آزمایش، طی آزمایشی با مصرف پنج تن ورمیکمپوست در هکتار به همراه کود شیمیایی، افزایش عملکرد و رشد گیاه دارویی ریحان نسبت به تیمار شاهد گزارش شد که علت آن را تأثیر مطلوب ورمی-کمپوست در تأمین عناصر مورد نیاز گیاه به صورت قابل جذب دانستند، به این صورت که ذرات این کود به دلیل سطح ویژه بالا و دارا بودن ترکیبات مختلف آلی در سطح خود، با عناصر غذایی موجود در خاک بهویژه عناصر فلزی تشکیل کمپلکسهایی را میدهند که به راحتی برای گیاه قابل جذب هستند Anwar - و همکاران، . - 2005
نتایج آزمایش دیگر که به منظور بررسی اثر ورمیکمپوست بر عملکرد گیاه دارویی اسفرزه انجام شد، نشان داد که افزایش عملکرد در خاکهای تیمار شده با ورمیکمپوست نسبت به شاهد به دلیل فراهمی بیشتر عناصر غذایی در ورمیکمپوست است Astaraei - ، . - 2006 کاربرد ورمیکمپوست در پرورش گیاه دارویی بابونه رومی باعث افزایش غلظت عناصر غذایی و بهبود شاخصهای رشدی در این گیاه میشود Azizi - و همکاران، . - 2008 نتایج حاصل از آزمایشی روی گیاه دارویی اسفرزه نیز نشان داد که بهکارگیری ورمیکمپوست با نسبت 1:20در خاک باعث افزایش 23 درصدی رشد و عملکرد گیاه میشود که در این صورت، عناصر غذایی به صورت قابل جذب به مقدار بیشتری در اختیار گیاه قرار میگیرد Atiyeh - و همکاران، . - 2000
