بخشی از مقاله
ارائه مدلی جهت پیاده سازی لجستیک الکترونیک در زنجیره تأمین کنندگان
چکیده
با توسعه سریع فناوری اطلاعات و کاربرد وسیع آن در مدیریت زنجیره تأمین، بسیاری از فعالیتهای اساسی مدیریت زنجیره تأمین با روشهایی جدید در حال انجام است، بطوریکه مدیران بسیاری از صنایع دریافتهاند که برای ادامه حضور در بازار، علاوه بر بهبود فرایندهای داخلی و انعطاف پذیری در تواناییهای شرکت، تأمین کنندگان نیز میبایست با کیفیتی مطلوب و قیمتی مناسب به تولید بپردازند. لذا این مساله موجب گردید تا به فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی که تأثیر قابل ملاحظه ای در عرصه لجستیک و مفاهیم مربوطه دارند روی آورده شود. در این مقاله پس از اشاره به ارکان اصلی مدیریت زنجیره تأمین و ضرورت بکارگیری تکنولوژی اطلاعات در این حوزه، مزایای استفاده از لجستیک الکترونیک را یرشمرده و در انتها نیز به ارائه متدولوژی جدیدی جهت پیادهسازی لجستیک الکترونیک که در مقایسنامه با روش های دیگر کاراتر میباشد، پرداخته شده است.
کلمات کلیدی
تجارت الکترونیک - زنجیره تأمین الکترونیک - لجستیک الکترونیک - کسب و کار الکترونیک
1- مقدمه
امروزه شرکت ها دریافتهاند که بخش خرید آنها می تواند به طور فزایندهای دو افزایش کارایی و اثربخشی انها مؤتر باشد و به همین دلبل شیوههای خریدشان را تغییر داده و سعی کردهاند تنا برای کالاعای خود شیوه خرید مناسب را بیابند. بطوری که بخش خرید بتواند به عنوان جزیی از شرکت، اهداف استراتژیک خرید شرکت را براورده سازد. جلوههای کاربود. تکنولوژی اطلاعات " در صنایع در کلیه حوزههای زنجیره ارزش از ارتباط با تامین کنندگان ناتولید و ارتباط با مشتریان اشکار است. فناوری اطلاعات توانسته است بستری را جهت صرفه جوئی های عظیم در هزینه های زنجیره تأمین و نیز افزایش کارائی خدمات به مشتریان فراهم آورد. لجستیک الکترونیک " عمدتاً در راستای اهداف سازمان هائی است که خواهان استفاده از تجارت الکترونیک" و بهبود زنجیره تأمین خود هستند.از آنجا که مدیریت زنجیره تامین به عنوان یکی از مبانی زیرساختی پیادهسازی کسب و کار الکنرونیک در دنیا معلرع است. در رفاہت عائی جہانی موجود در عصر حاضر می ہابست محمولات متنوع با توجه به درخواست مشتری در دسترس وی فرار گیرد. خواست مشترک بر كيفيت بالا و خدمت رسالی سریع موجب افزایش فشارهایی شده است که فبلا وجود نداشنه است، در نتیجه شرکتها بیش از ابن نمی تواتند به تنهایی از عهده تمامی کارها برایند. با طرح جهانی شدن اقتصاد و گسترشی روز افزونت آن در بین کشورهای توسعه یافته یا در حال توسسه محدودیت های مسول در روابط تجاری از میان برداشته شده و تجارت شکل جهانی به خود گرفته است. همگام با ملرح جهانی شدن افتعاد، پیشرفت فناوری الکترونیکی و ظهور پدیده جدید ارتباطلی به نام اینترنت به امر جهانی شدن کمک بسزایی نمود، نضای طبیعی به فضای مجازی تبدیل گشته و انسان ها را ثادر ساخته بدون در نظر گرفتن زمان و مکان، با کمک گرفتن از تکنولوژی پیشرفته روز فعالیتهای تجاری خود را انجام دهند. این نوع جدید از تجارت را می توان یک ابزار قدرتمند در دست صاحبان و مدیران سازمان ها و شرکتها دانست که میتوانند از آن به منظور تعالی سازمان و یا شرکت خود استفاده نمایند.
2- مدیریت زنجیره تامین
مدیریت زنجیره تأمین در برگیرنده تمامی برنامه ریزی ها و مدیریت فعالیتهائی است که در تدارک، تامین، تبدیل و هماهنگی های لجستیکی میباشد. از این منظر، مدیریت زنجیره تأمین شامل همکاری و هماهنگی با شرکای زنجیره نیز که می توانند تأمین کنندگان، واسطه - ها، ارائه دهندگان خدمات شخص ثالث و مشتریان باشند، خواهد بود. در واقع وظیفه یکپارچه سازی عرضه و تقاضا در داخل و میان شرکت ها را بر عهده دارد. مدیریت لجستیک بخشی از مدیریت زنجیره تأمین است، که وظیفه اصلی آن برنامه ریزی، اجرا و کنترل جریان مستقیم و معکوس مواد، کالاها و اطلاعات مرتبط و ذخیرهسازی آنها به گوتهای کارا و اثربخش میان نقطه مبداء و نقطه مصوف به منظور برآوردن الزامات مشتری می باشد. پنج جزء اصلی مدیریت زنجیره تامین عبارتند از: 1- برنامه و برنامه بخش استراتژیک مدیریت زنجیره تامین است. شرکت برای مدیریت همه منابعی که برای برآورده ساختن تقاضای مشتری به کار می روند به استراتژی نیاز دارد. توسعه مجموعه پارامترهایی برای نظارت بر کارآیی، کاهش هزینه و زمان تحویل با کیفیت بالای زنجیره تأمین، بخش اعظمی از برنامه ریزی را تشکیل میدهد. 2- منبع : انتخاب تأمین کنندگانی که کالاها و خدمات مورد نیاز شما را برای ساخت محصول یا خدمت تحویل خواهند داد. فرایندهای قیمت گذاری، تحویل و پرداخت را توسعه دهید و پارامترهایی را برای نظارت و بهبود روابط با تأمینکنندگان بسازید و این فرایندها را در مدیریت موجودی کالاها و خدمات دریافتی از تأمین کنندگان نظیر دریافت محموله ها و شناسایی آنان بکار گیرید. 3- ساخت؛ در این گام فعالیتهای مورد نیاز برای تولید، آزمایش، بسته بندی و آماده سازی برای تحویل صورت میگیرند. 4- تحویل: این بخش به لجستیک نیز معروف است. هماهنگی دریافت سفارشات مشتریان، توسعه شبکه ای از انبارها و راه اندازی سیمیستم صورتحساب برای پرداختهها، این بخش را تشکیل میدهند. 5- بازگشت : بخش مشکل آفرین زنجیره تأمین، ساخت شبکهای برای دریافت نواقص و محصولات برگشتی از مشتریان و پشتیبانی از مشتریانی که با محصول تحویلی مشکل داشتند. پس به این ترتیب یک زنجیره تأمین می تواند شامل مشتریان، خرده فروشان، عمده فروشان با توزیع کنندگان، تولید کنندگان، تأمین کنندگان مواد خام یا اجزاء ترکیبی باشند که مانند حلقه های زنجیر هر مرحله با مرحله قبلی و بعدی در ارتباط است. الیته بعضی از حلقه ها می توانند از این زنجیره حذف شوند و یا بعضی از حلقه ها از یک سو با چند حلقه در ارتباط باشند [ 1 و2و3] وظیفه مدیریت زنجیره تامین طرح، سازماندهی و هدایت همه فعالیتهای زنجیره تأمین است. اهداف مدیریت زنجیره تأمین کاهش تزلزلها و خطرات در زنجیره تأمین می باشد که در بردارنده تاثیر مثبت در سطح موجودی مواد، چرخه عمر محصول، پردازش کاری و خدمات به مشتری خواهد شد [4] به طور کلی می توان هدف از برنامه ریزی زنجیره تأمین را به صورت زیر خلاصه نمود[5]:
دقت در پیش بینی بهینه سازی زمانبندی تولید ساده سازی قیمت های هوجود کاهش زمان چرخه ها کاهش و بهینه سازی هزینه حمل و نقل بهبود کیفیت در دسرویس دهی به مشتری
3- بکارگیری فناوری تجارت الکترونیک در مدیریت زنجیره تامین
واژه تجارت الکترونیک جهت توصیف عملیات خرید، فروش و مبادله محصولات، خدمات و اطلاعات از طریق شبکههای رایانهای و بخصوص اینترنت بکار میرود تجارت الکترونیک در مفهوم گستردهتر خود تنها شامل خرید و فروش نمی شود، بلکه ارائه خدمات به مشتریان، همکاری و تشریک مساعی بین شرکت های همکار و تعاملات آقراد از طریق شبکههای الکترونیکی را نیز در بر میگیرد بسته به اینکه طرفین استفاده کننده از تکنولوژی EC چه کسانی می باشند، می توان انواع گوناگونی را برای آن قائل شد:
* B2C" در این حالت شرکتهای سازنده با مشتریان نهایی ارتباط ایجاد میکنندہ
* B2B در این حالت دو یا چند شرکت به معامله و ارتباط با یکدیگر مبادرت می کنند.
* B2E" در این حالت سازمان برای ایجاد ارتباط و همکاری با کارکنانش از شبکه های الکترونیکی سود میبرد.
G2C" در این حالت دولت از طریق شبکه های الکترونیکی برای شهروندان خدمات ارائه می کند.
کاربردهای EC به چهار گروه بزرگ در زمینه های افراد، مسائل عمومی و دولتی، بازاریابی و تبلیغات و نیز زنجیره تأمین تقسیم میشود. همچنین می توان مهمترین منافع BC را هموار سازی مدیریت زنجیره تامین، کاهش موجودی زنجیره، کاهش هزینه های عملیاتی، افزایش رضایت مشتریان و بهبود امتیاز رقابتی زنجیره دانست 6 و 7]
.4- لجستیک الکترونیکی
رویکردهای سنتی در مدیریت زنجیره تأمین دیگر نمیتواند پاسخگو به توقعات جدید مشتریان آنها باشد لجستیک الکترونیک، استفاده از فناوری وب برای پشتیبانی از فرآیندهای حمل، نگهداری و انبارداری میباشد که موجب میشود مسیرهای توزیع بهینه شوند. لجستیک الکترونیک مجموعه اقداماتی است که بر روی شبکه اینترنت صورت گرفته و کارخانجات پراکنده، کامیونها، کشتیها، انبارها و کاربران نهائی را در زمان بهنگام به یکدیگر مرتبط میسازد. لجستیک الکترونیک بروی یکپارچگی عملکردهای متعدد شرکت پافشاری میورزد و چیزی بیش از حمل و نقل بوده و شامل طیف وسیعی از رویه - نی است که در تأمین کالا و مواد اولیه وجود دارد. این رویه ها شامل سفارش تدارک و تامین، مدیریت موجودی، انبارداری و توزیع، کارانی حمل و نقل، برنامه زمانبندی حرکت محموله "، مدیریت بازده " و خدمات مشتریان است. اگر چه لجستیک الکترونیک، مزایای رقابتی بالقوهای را به همراه دارد ولیکن تاخیر زمانی ناشی از دستیابی به آن میتواند خطراتی را برای شرکتهائی به ارمغان آورد که دیرتر دست به چنین انتخابی میزنند. چرا که ممکن است زمانی که آنها از ابتکارات رقبایشان تقلید میکنند، رقبای تهاجمی آنها، توانائیهایشان را در سطح بالاتری رسانیده باشند. بطور کلی لجستیک الکترونیک استراتژی سازمان و رابطه آن با عرضه کنندگان را از چند طریق تفییر میܟܣܚ[1]: با سازمانها میتوانند فرآیند و خدمات لجستیکی خود را که جزء ماموریتهای اصلی آنها به شمار نمی آید به بخشهای خارج از سازمان خود واگذار نموده و کماکان آنها را به گونهای مدیریت کنند که گوئی هنوز این فرآیندها در سازمان خودشان اجرا میگردد. در این حالت مشتریان عمده و جزء میتوانند به شرکای استراتژیکی مبدل شوند که از فعالیتهای سازمان پشتیبانی مینمایندد خل لجستیک از حالت عملیاتی به مفهومی استراتژیک که می تواند مزایای رقابتی مهمی را به سازمان ارائه نماید، ارتقاء مییابدد خل شبکهای از شرکای تجاری، سازمان را قادر میسازد تا کالا و محصولات خود را از جائی به جای دیگر انتقال دهد، ایسن امر موجب بهبود خدمات مشتریان گردیده و کارائی و اثربخشی مدیریت را افزایش می دهد. لجستیک الکترونیکی سازمانها را قادر ساخته است که با جمع آوری اطلاعات و پالایش آن تصویر بزرگ و دید وسیعی از شرکت را بسه دست آورند. از ایسن رو، مدیریت کلیسه زنجیره تأمین به صسورت
الکترونیکی امکان پذیر بوده و سیستم لجستیکی، اقدام به تولید اطلاعاتی می کند که به عنوان بازخور به دیگر بخشهای سازمان جهت اتخاذ تصمیمات استراتژیک و تاکتیکی، منتقلں میشودہ همچنین لجستیک الکترونیکی در زنجیره تأمین دارای قابلیتهائی است که می تواند هم مورد نیاز مشتریان بوده و هم لجستیک تولید کنندگان را ارائه دهد که اجزاء عملیاتی آن در شکل 1 قابل مشاهده است.
شکل شماره 1: پتانسیل اجزاء عملیاتی لجستیک الکترونیکی
بطور خلاصه، لجستیک الکترونیکی، شالوده ای را پی ریزی می کند که با شفافیت بهنگام ارتباطات بدون مرز و راه حلهای مشترک در زنجیره تامین، موجب بهبود فرآیندهای یک شرکت می شود و نهایتاً ما را درپیادهسازی زنجیره تأمین الکترونیکی یاری می کند
.5- ضرورت توسعه زنجیره عرضه نوین بر مبنای تجارت الکترونیک
فرآیند تولید و تحویل کالا از زمان آغاز انقلاب صنعتی، تفییرچندانی نکرده است. این فرآیند با پیش بینی تقاضا برای کالا آغاز میشود. و در مراحل بعدی، مواد اولیه برای تولید کالا سفارش داده میشود و سپس موجودی برای پوشش دادن به تقاضای تخمین زده شده ساخته می شود و به سفارشات پاسخ گفته می شود و زهانی که موجودی به پایان برسد فرآیند از نو آغاز میگردد. از دیدگاه لجستیکی این فرآیند یک زنجیر عرضه سنتی میباشد. اما در جهان گسترده توزیع و خدمات لجستیکی دیگر چنین سیستمی کارآمد نیست. اکنون مشتریان خواستار تنوع بیشتر و نظارت بهتر هستند. دیمن در تحقیقاتش نشان داده است که روش قدیمی به هیچ وجه انعطاف -پذیری لازم را ندارد[0]
مشخص شده که شیوههای سنتی در اداره لجستیک بیش از پیش قابلیت خود را برای مدیریت خدمات لجستیکی پویای مورد نیاز امروزی از دست داده است. در قرن بیست و یکم، ساختار اقتصاد جهانی، سرعت تحول و تغییر کالا و محصولات، و امنیت فزایندهای که ذینفعان از سازمانها طلب می کنند این شیوه را بسیار سرمایه بر و شکننده کرده است. امروزه سازمانها جهت پاسخگوئی بهنگام و مناسب به نیاز مشتریان و جهت اثربخش کردن زنجیر عرضه خود به رویکرد جدیدی نیاز دارند. کاربرد روزافزون و فزاینده تجارت الکترونیک و توسعه فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی رهیافت نوینی را ضروری ساخته که می توان از آن به عنوان لجستیک الکترونیک نام برد. لجستیک الکترونیک یک ساختار مدیریت اطلاعات شبکه ای را به وجود می آورد که با توزیع اطلاعات میان تمام شرکای موجود در زنجیره فعالیتهای لجستیکی به صورتی هماهنگ در طول زنجیره عرضه، سازمان را پشتیبانی نماید [8]
6- مزایای لجستیک الکترونیک
برای لجستیک الکترونیک خصوصیات و مزایای زیادی را می توان برشمرد که در این مرحله به ذکر برخی از آنها میپردازیم: اولین مزیت لجستیک الکترونیک این است که سازمان را قادر میسازد ساختار خود را کوچکتر ساخته و فعالیتهای فرعی لجستیک خود را به سایر بخشهای خدماتی واگذار کند. این سیاست باعث ایجاد ارزش افزوده از طریق افزایش بهره برداری از داراثیها، حذف پیشگیرانه هزینه - های سرمایه ای، کاهش هزینه های عملیاتی و آزاد شدن زمان مدیریت جهت تمرکز بروی شایستگیهای محوری شرکت میگردد. لجستیک الکترونیک امکان دسترسی سریع به اطلاعات، عدم حضور واسطه، کاهش هزینه های سربار و ایجاد رقابت در سطح بین المللی، کاهش هزینه های تبلیغاتی بویژه در سطح بین المللی، ورود به بازارهای فرا منطقهای و امکان ارائه خدمات و محصولات در سطح جهانی را بوجود میاورد. در ادامه تلاش بر این است تا برخی دیگر از مزایای لجستیک الکترونیک بررسی شود[7]
