بخشی از مقاله
ارزیابی سطوح توانمندی تکنولوژیک در صنایع دارویی با مدل نیاز تکنولوژیک TNA (تحقیق موردی شرکت ایران دارو)
چکیده
امروزه با پیشرفت تکنولوژی در سطوح مختلف و همچنین ضرورت استفاده از تکنولوژیهای مدرن نیاز به ارزیابی تکنولوژی بیش از پیش احساس میشود. ارزیابی تکنولوژی یک ابزار یا چارچوب فکری است، که به درک بهتر نسبت به تکنولوژی و تصمیمگیری در مورد آن کمک میکند.
ارزیابی نیازهای تکنولوژیک ابزاری است که به منظور تعیین قابلیتهای مورد نیاز برای اجرای اولویتهای تکنولوژیک بکار میرود. ارزیابی نیازهای تکنولوژیک نه تنها حوزههای ضعیف و مشکلساز بنگاه را شناسایی میکند، بلکه به مزیتهای نسبی بنگاه نیز توجه داشته و آنها را مشخص میسازد. لذا در جهت توسعه و بکارگیری تکنولوژی جدید بایستی ابتدا وضعیت تکنولوژی موجود را ارزیابی کرد.
در این مقاله سعی داریم با استفاده از مدل ارزیابی نیازهای تکنولوژیک، سطح توانمندیهای تکنولوژیک شرکت ایران دارو را مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم. این مدل از 9 بعد، سطح توانمندی بنگاه را مورد ارزیابی قرار داده و در هر یک وضعیت بنگاه را مشخص مینماید و پیشنهاداتی در جهت کاهش شکاف موجود ارائه مینماید.
واژگان کلیدی : تکنولوژی1، ارزیابی تکنولوژی2، مدل ارزیابی نیاز تکنولوژیک3، توانمندیهای تکنولوژی4
-1 مقدمه
از آنجایی که پیشرفت و توسعه تکنولوژی با توسعه اقتصادی در یک سازمان ارتباط مستقیمی دارد می توان سطح و میزان توسعه تکنولوژی یک سازمان را نشانهای از اقتدار آن دانست. برای توسعه تکنولوژی ابتدا بایستی به تکنولوژی مربوطه دست یابیم سپس درصدد ارتقای آن باشیم.
در این راستا با توجه به اهمیت بالای توسعه تکنولوژی، مدیران ارشد بنگاههای اقتصادی میباید با درک صحیح از توانمندی تکنولوژیک سازمان خود، شناسایی تحولات تکنولوژیک در دنیا و نیز زیر نظر گرفتن تلاش رقبا برای دستیابی به تکنولوژیهای جدید، پیوسته در جهت ارتقاء توانمندی تکنولوژی سازمان خود گام بردارند.
در ارزیابی توانمندی تکنولوژی تمامی عملکردهای شرکت که دارای ارزش افزوده هستند بررسی شده و تکنولوژیهای آن از لحاظ توانمندی بنگاه مورد بررسی قرار میگیرد. ارزیابی توانمندی تکنولوژی مراحل ایجاد ارزش افزوده و شکافهای تکنولوژی موجود در سطح توانمندی شرکت در مقایسه با رقبا را مورد بررسی قرار میدهد و علل ایجاد شکاف را بیان کرده و در جهت جبران شکاف راهکارهایی را ارایه میدهد. همچنین به سازمان کمک میکند که در راستای استراتژی بنگاه، میزان توانمندی بنگاه را در بکارگیری و بهرهبرداری تکنولوژیهای موجود کلیدی بالقوه بیان نماید.
تجربه نشان میدهد که مدلها و روشهایی که در شرکت ها بکار گرفته میشوند بایستی دو خاصیت اساسی داشته باشند، اولا ساده و قابل فهم باشد و ثانیا در زمان کوتاه و قابل قبولی نتیجه را ارائه دهد. از طرف دیگر ارزیابی و ممیزی تکنولوژی یکی از وظایف مدیران استراتژیک میباشد که با توجه به شرایط محیطی و قابلیتها و توانمندیهای خود و همچنین بررسی نقاط ضعف استراتژیها و سیاستگذاریهای لازم را جهت رشد سازمان و تحقق اهداف آن انجام دهند.(طباطباییان، (1384 نکتهای که باید به آن توجه داشت این است که ممیزی تکنولوژی با ارزیابی تکنولوژی متفاوت است: ارزیابی تکنولوژی شکلی از پژوهش در حوزه سیاستگذاری است که قادر است ارزیابی جامعی از یک تکنولوژی را برای تصمیمگیرنده فراهم سازد.
-2 تعاریف
تعریف تکنولوژی:
تکنولوژی تمام دانشها، محصولات، ابزار و روشها و سیستمهایی است که به خدمت گرفته میشود تا محصول یا خدمت ارایه شود. تکنولوژی فرآیند انتقال و تبدیل منابع به محصولات از طریق دانش، تجربه، اطلاعات و ابزار است.(خلیل،(1381 ارزیابی نیاز تکنولوژی:
ارزیابی نیاز تکنولوژیک چارجوب و ابزاری است که برای تشخیص و تعیین قابلیتهای مورد نیاز برای اجرای اولویتهای تکنولوژی که در کشورهای در حال توسعه طراحی شده است.))Unido,2002
توانمندی تکنولوژی:
توانمندی تکنولوژیک عبارتست از توان استفاده موثر از دانش تکنولوژیک در زمینه تولید، مهندسی و نوآوری به منظور حفظ رقابت در قیمت و کیفیت محصولات. اینگونه توانمندیها بنگاه اقتصادی را قادر میسازد تا نه تنها در انطباق و تغییر فنآوری موجود نقش داشته باشند بلکه به آن امکان میدهد تا در اینجا فنآوریهای جدید در پاسخ به تغییر محیط اقتصادی موثر باشد.(سانجایا لال،(2005
ممیزی تکنولوژی:
ممیزی تکنولوژی تحلیلی است که جهت شناسایی نقاط ضعف و قوت داراییهای تکنولوژی سازمان انجام میشود و هدف آن ارزیابی موقعیت تکنولوژی سازمان در مقایسه با رقبا و پیشرفتهترین تکنولوژیهاست.((Porter,1985
ارزیابی توانمندیهای تکنولوژی:
ارزیابی توانمندیهای تکنولوژی فرآیندی است که در آن سطح فعلی قابلیتها و تواناییهای تکنولوژیک سازمان اندازهگیری میشود، تا هم نقاط ضعف و قوت تکنولوژی سازمان شناسایی شود و هم بتوان توانمندیهای تکنولوژیکی سازمان را با سطح ایدهآل مقایسه نمود و جهت جبران موارد نامطلوب اقدام کرد.(طباطباییان،(1384
-3 طبقهبندی مدلهای مختلف ارزیابی توانمندی تکنولوژی
مدلهای مختلفی در ارتباط با ارزیابی توانمندی تکنولوژیکی میباشد که این دیدگاه ها و مدلها در سه بخش کلی به شرح جدول شماره 1 دستهبندی میگردد.
جدول شماره : 1 دستهبندی مدلهای ارزیابی توانمندی تکنولوژیک(طباطباییان،(1384
-4 معرفی مدل مورد استفاده در پژوهش
به منظور ارزیابی توانمندی تکنولوژی شرکت ایران دارو در این پژوهش از مدل ارزیابی نیازهای تکنولوژیک استفاده شده است. طبق این مدل توانمندیهای بنگاه از 9 بعد براساس یک پرسشنامه 24 سوالی سنجیده میشود. دستهبندی ابعاد توانمندیهای تکنولوژیک در این مدل به شرح جدول شماره 2 میباشد.(( www.innosupport.net
جدول شماره : 2 ابعاد مدل و شرح آنها
شکل شماره : 1 دستهبندی ابعاد توانمندیهای تکنولوژیک براساس مدل نیازهای تکنولوژیک
پس از تکمیل پرسشنامه توسط متخصصان شرکت ایران دارو، امتیازات آن باهم جمع و امتیاز کل با مقادیر مندرج در جدول شماره 3 مقایسه میشود که در نهایت نتیجهی این بررسی و مقایسه، نمایانگر سطج قابلیتهای بنگاه است.
جدول شماره : 3 طبقهبندی شرکتها با توجه به سطوح توانمندی ارزیابی تکنولوژیک(اثباتی،(1386
طبق این مدل و براساس دستهبندی جدول شماره شماره 3، بنگاهها از لحاظ توانمندی به چهار نوع تفسیمبندی میشوند:
بنگاه نوع اول (بنگاه منفعل): بنکاه نوع اول بنگاهی است که به نیازهای خود برای انتقال تکنولوژی یا بهبودهای محیطی به خوبی آگاه نیست و نمیداند کدامیک از قابلیتهای تکنولوژیک خود را ارتقا دهد بعید است چنین بنگاهی بتواند در یک محیط بحرانی خط مشی ثابت و پایداری داشته باشد.
بنگاه نوع دوم(بنگاه واکنشی): این بنگاه ضرورت بهبود قابلیتهای تکنولوژیک برای دستیابی به اهداف رشد و توسعه را به خوبی تشخیص میدهند، ولی به خاطر محدود بودن منابع داخلی شان(مانند نداشتن مهارت های کلیدی و تجربههای فردی در زمینه تکنولوژی) تنها به تهدیدات محیطی واکنش نشان میدهند و قادر نیستند از رویدادها به نفع خود بهره برداری کنند.
بنگاه نوع سوم(بنگاه استراتژیک): این بنگاه ها از چگونگی ارتقای قابلیتهای تکنولوژیک خود به خوبی آگاهند، از نگاهی استراتژیک برخوردارند و توانایی بالایی در اجرای پروژههای خود دارند.
بنگاه نوع چهارم(بنگاه خلاق): اغلب این بنگاه ها صاحب درآمدهای متوسط یا بالایی هستند و در بهبود قابلیتهای تکنولوژیک خود سرعت عمل زیادی دارند.
-5 اهداف و سوالات پژوهش
هدف از این پژوهش تعیین میزان توانمندی 9 بعد توانمندی تکنولوژیک و نیز تعیین میزان شکاف موجود به منظور ارتقاء سطح توانمندی تکنولوژیک شرکت ایران دارو میباشد. با توجه به هدف، پژوهش از نوع کاربردی میباشد.
الف) سوالات اصلی پژوهش عبارتند از:
-1 توانمندی تکنولوژی شرکت ایران دارو در چه سطحی قرار دارد؟
-2 براساس سطوح توانمندی تکنولوژیک شرکت ایران دارو در رده بندی چه نوع شرکتهایی قرار میگیرد؟ -3 جهت رفع شکاف تکنولوژیک چه راهکارهایی وجود دارد و پیشنهاد میگردد؟
ب) سوالات فرعی پژوهش عبارتند از:
