بخشی از مقاله
چکیده :
امروزه مسایل سازمانی با بکارگیری راه حل های کهنه قابل حل نیستند. استفاده از نوآوری تکنولوژیک دارای مزایای بیشماری بوده و به کارگیری آن در سازمانها باعث افزایش بهرهوری میشود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی تاثیر نوآوری تکنولوژیک بر ساختار سازمانی صنعت برق تهران است که برای این منظور از یک پرسشنامه ساختار سازمانی رابینز با طیف لیکرت و تعداد 27 سوال و یک پرسشنامه محقق-ساخته با تعداد 9 سوال استفاده شده و پایایی آنها با آلفای کرونباخ برای پرسشنامه ساختار سازمانی0.81 و برای پرسشنامه فناوری اطلاعات 0.82 بهدست آمد.
روش تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری تحقیق شامل مدیران ارشد صنعت برق تهران در سال 1394 میباشند که حجم نمونه با فرمول کوکران برابر 50 نفر انتخاب شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد بین فناوری اطلاعات و ساختار سازمانی صنعت برق تهران رابطه معنیداری وجود دارد. تحلیل عاملی متغیر وابسته تحقیق - ساختار سازمانی - نشان میدهد مقدار KMO برابر با 0.885 و آزمون بارتلت، در سطح معنیداری - Sig. = 0.000 - %0.99 میباشد. با توجه به نمرات بهدست آمده و آزمون T یک نمونهای، مقدار مقدار Sig از a=0/05 کوچکتر است.
بنابراین نتیجه میگیریم ضریب همبستگی بین فناوری اطلاعات با ساختار سازمانی صنعت برق تهران حاکی از آن است که در مجموع بین متغیرهای تحقیق در سطح - r=0/533 - همبستگی وجود دارد.
.1 مقدمه:
ظهور فناوری اطلاعات و نفوذ آن در زوایای مختلف زندگی بشری موجب تحول شگرفی در مناسبات حاکم برجامعه بشری شده است که از آن بهعنوان انقلاب اطلاعات یاد میشود. تاثیر مستقیم و غیرمستقیم فناوری اطلاعات در تمامی ساختارها و سطوح زندگی بشر و نفوذ و توسعه ابزارهای این پدیده عصر جدید در پیچیدهترین فعالیتها؛ موثرترین عامل در راه توسعه تکنولوژیک و به تبع آن توسعه اطلاعاتی بشر بوده است. از جمله مواردی که با ورود فناوری اطلاعات متحول میگردد، ساختار سازمانی است. به عقیده صاحبنظران به کارگیری فناوری اطلاعات ارتفاعات هرم سازمان را کاهش داده و از ساختار عمودی به ساختار تخت بدل میکند، ضمن اینکه بر تمرکز پیچیدگی رسمیت، سازمان نیز تاثیرگذار است
فناوری، کاربرد علم در حوزه فنون و مهارتهای کاربردی است و منابع طبیعی، سرمایه و نیروی انسانی را به کالا، خدمات تبدیل میکند. فناوری را می توان ترکیبی از سختافزار و نرمافزار دانست، نرمافزار خود دارای سه جزء انسان افزار، اطلاعات افزار و سازمان افزار است. اطلاعات افزار یا فناوری اطلاعات از اجزای مهمی است که توجه بسیاری از کشورها را در دو دهه اخیر به خود جلب نموده است . زیرا در عصر حاضر فناوری اطلاعات بهعنوان بستر و ابزاری قدرتمند بهشمار میآید که میتواند تأثیرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شگرفی بر جای گذارد
تداوم فعالیت و حیات سازمان در محیط متغییر و رقابتی امروز، مستلزم به کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان میباشد. نقش فناوری اطلاعات در ساختار سازمانها به اندازهایپُررنگ است که بسیاری از نظریه پردازان، مدیران و تصمیمگیران، سازمانها را به اتخاذ استراتژی مرتبط با این فناوری در جهتگیریهای آتی سازمانها توصیه میکنند. از قسمتهای مهم سازمان که تحت تاثیر این فناوری قرار خواهد گرفت، منابع انسانی سازمان میباشد
.2 بیان مساله:
امروزه مشکل طراحی ساختار سازمانها به یک معضل ریشهای تبدیل شده است که بدون توجه به متغیرهای اقتضایی و ابعاد ساختاری نتیجهای نامطلوب به دنبال دارد. در ایران، آنچه که بیش از هر چیز دیگری در طراحی ساختار موثر است، افکار مکانیکی مهندسی نسبت به مسئله هماهنگی و کنترل اتوماسیونی میباشد؛ اما آنچه از بررسی ادبیات مربوط به ساختار نیز استنباط میشود این است که حتی علوم کاربردی برای اندازهگیری و ارزشیابی متناسب با ساختار نیز، به معیارهای بیشتری نیاز دارند. از اینرو توجه به منافع حاصل از لحاظ نمودن متغیر تکنولوژی در طراحی ساختار سازمانی در شرکتهای مختلف میتواند زمینه ساز برداشتن گامهای مستحکمتری در زمینه بهرهوری و اثربخشی این شرکتها بوده و نقش بسزایی را در اقتصاد کشور ایفا نماید
با توجه به گسترش فناوری اطلاعات در تمامی ابعاد سازمانی، مشکل اصلی موجود در صنعت برق تهران عدم بکارگیری فناوری بر عناصر ساختار سازمانی یعنی پیچیدگی، رسمیت و تمرکز میباشد که مطالعه موردی در خصوص رابطه بین فناوری اطلاعات و ابعاد ساختار سازمانی صنعت برق تهران بوده است. بنابراین برای حل این مشکل، مطالعه حاضر ضرورت و اهمیت دارد و به همین دلیل و بهمنظور سنجش میزان تأثیر فناوری اطلاعات بر ساختار سازمانی، تحقیق حاضر انجام شده است.
به کارگیری فناوری اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی در هر سازمان به منظور افزایش بهرهوری یکی از چالشیترین وظایف مدیران امروزی است. در گذشته سازمانها به ساختار فیزیکی بهمنظور تولید محصول یا ارائه خدمت نیاز داشتند ولی فناوری اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی کارکنان را قادر ساخت تا کارهایشان را بهطور اثربخش و بهطور مجازی انجام دهند. به عبارت دیگر فناوری اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی سازمانها را توانمند ساخت تا کارهایشان را مستقل از زمان و مکان انجام دهند
ضرورت فناوری برای رسیدن به اهداف هر سازمانی در عصر ارتباطات انکار ناپذیر است و سازمانهای مختلف بر مبنای ماهیت و اهداف خود باید به گونهای از این ابزار کمک بگیرند که هر چه سریعتر به اهدافشان دست یابند. از سویی دیگر سرعت تغییر و تحولات، به کارگیری این ابزار را برای ادامه بقای سازمان ضروری ساخته است. به عبارتی دیگر سازمانهای امروز مجبور هستند فناوری اطلاعات را به کار گیرند و در غیر این صورت از عرصه فعالیتها در محیطی که شتاب و تغییر و تحولها در آن فزاینده است، حذف خواهند شد
این تحقیق با هدف بررسی ضریب همبستگی عوامل موثر بر نوآوری تکنولوژیک انجام شده است . همچنین سوال اصلی تحقیق عبارت است از: عوامل تاثیرگذار بر نوآوری تکنولوژیک بر ساختار سازمان صنعت برق تهران کدامند؟ در بخشهای بعدی مقاله به ادبیات و مبانی نظری، پیشینه و سوابق تجربی، ابزار و روش تحقیق، تجزیه و تحلیل یافتهها، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات میپردازیم.
.3 ادبیات و مبانی نظری تحقیق
.1-3 نوآوری تکنولوژیک:
دستیابی به نوآوریهای پویا و توسعه فناوری در سایه شکلگیری سیستمهای نوآوری تکنولوژیک میسر میشود. نوآوری تکنولوژیک بهعنوان موتور محرکه رشد و توسعه صنعتی در قلب سیاستهای توسعه اقتصادی جهان امروز قرار دارد. از اینرو بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران توجه خود را به چگونگی پیدایش این نوآوری معطوف داشتهاند. دامنهی شاخه های مختلف علمی که به این مبحث پرداخته اند را می توان از رشته هایی چون جغرافیا، روانشناسی، جامعه شناسی و علوم سیاسی تا مدیریت صنعتی، مهندسی صنایع و... ترسیم کرد.
نوآوری را میتوان تبدیل یک ایده به محصولات، خدمات اجتماعی یا فرایندهای - صنعتی و تجاری - جدید یا بهبود یافته دانست که قابل فروش باشد. بنابراین نوآوری شامل همه گامهای عملی، تکنولوژیکی، تجاری، مالی است که برای توسعه و بازاریابی موفقیتآمیز محصولات جدید یا محصولات بهبود یافته، استفاده تجاری از فرایندها و تجهیزات جدید یا تجهیزات بهبودیافته یا بکارگیری شیوه های جدید در خدمات اجتماعی لازم است
بدین ترتیب نظام ملی نوآوری در بر گیرنده مجموعهای از نهادهاست که در توسعه و انتشار تکنولوژیهای نو مشارکت میکنند و چارچوبی را به-وجود میآورند که دولتها از طریق آن سیاستهای خود را برای تاثیرگذاری بر فرآیند نوآوری تدوین کرده و پیاده سازی می کنند
از این منظر عملکرد نوآورانه یک اقتصاد، نه تنها به چگونگی عملکرد این نهادها به شکل منفرد - مانند بنگاهها، موسسات تحقیقاتی و دانشگاهها - بستگی دارد، بلکه به چگونگی تعامل آنها با یکدیگر به عنوان اجزای یک سیستم کلی برای خلق و بهره برداری از دانش و تاثیر متقابل آنها با یکدیگر به عنوان اجزای یک سیستم کلی با نهادهای اجتماعی مانند ارزشها، هنجارها و چارچوبهای حقوقی و قانونی وابسته است
بر اساس یکی دیگر از تعاریف، نظام ملی نوآوری شامل اجزا و روابطی است که در تولید، انتشار و استفاده اقتصادی از دانش جدید،با هم در تعاملند و در داخل مرزهای یک کشور قراردارند
در مطالعاتی که مبنی بر رویکرد نظام ملی نوآوری صورت می گیرد، ویژگیهایی مورد توجه و تاکید قرار میگردی که عمدتاً از ریشههای نظری این رویکرد همچون دیدگاه تکاملی و رویکرد نهادگرایی برخاستهاند. مهمترین این ویژگیها عبارتاند از:
- توجه به دانش و نوآوری به عنوان یک متغیر درونزا و تحلیل عوامل موثر بر آن.
- نگاه کل نگر به نوآوری و سعی در تحلیل ریشه های خرد در این پدیده.
- تحلیل فرآیند نوآوری در سطوح مختلف.
.2-3 مولفههای سازنده نظام ملی نوآوری:
هر نظام ملی نوآوری متشکل از دو مولفه اصلی اجزا و روابط میان آنها میباشد. سازمانها و نهادها زنی غالباً به عنوان اجزای اصلی نظامهای نوآوری تلقی میشوند. البته لازم به ذکر است که این اصطلاحات توسط افراد مختلف با معانی مختلف استفاده شده است.
سازمانها، ساختارهای رسمی هستند که آگاهانه ایجاد شدهاند و دارای هدف مشخصی میباشند. بعضی سازمانهای مهم در نظامهای نوآوری عبارت از بنگاهها، دانشگاهها، سازمانهای سرمایهگذاری مخاطره پذیر، سازمانهای دولتی مسئول سیاستهای نوآوری و سیاستهای رقابتی، آزمایشگاهها و مراکز تحقیقاتی دولتی میباشند.
ادبیات نوآوری تکنولوژیک در سه دهه اخیر شاهد بحث و گفتگو از متغیر ارتبا طات بین واحدهای صنعتی بوده است. فرض بر این است که هر چه که تعامل و همکاری های بین مو سسات و هماهنگی های نهادی بیشتر باشد به افزایش توان نوآوری منجر می شود. تجربه هایی همچون منطقه صنعتی شمال ایتالیا که به ایتالیای سوم مشهور شده است صحت این ادعا ها را تایید کرده است
.3-3 ساختار سازمان:
امروزه تعریف کیفیت خدمات برای شرکتها بسیار حیاتی است
اگر خدمات دارای کیفیت بالایی باشند مشتری جذب می-کنند و باعث سودآوری، کاهش هزینهها واعتبار شرکت میشود
استفاده از فناوری اطلاعات میتواند کیفیت خدمات شرکتها و سازمانها را افزایش دهد. تعیین رابطه بین ساختار سازمانی و تکنولوژی سازمانی به مطالعات وودوارد، چارلز پرو و نظریهپردازان دیگری از نگرش اقتضایی بر میگردد. فناوری اطلاعات نیز چون سایر تکنولوژیها بر عوامل مختلف سازمانی و از جمله ساختار سازمانی موثر است و بنابراین میبایست ساختارهای سازمانی، متناسب با آن تغییر کرده و تطابق یابد
