مقاله اعتماد سازمانی وارتباط آن با حسابرسی داخلی

بخشی از مقاله

اعتماد سازمانی وارتباط آن با حسابرسی داخلی
چکیده
مقاله حاضر به بررسی حسابرسی داخلی و اهمیت آن در اعتماد سازی برای شرکت ها می پردازد. باتوجه به رسوایی های اخیر شرکت های بزرگی از جمله ورلد کام و انرون در ابتدای قرن اخیر اعتماد به سازمان ها و اطلاعات تهیه شده توسط آنها کاهش یافته است . پیامد این رسوایی ها قانون ساربنز آکسلی بود که تاکید زیادی بر حسابرسی داخلی جهت بهبود اعتماد از دست رفته سازمان ها داشت .
در این مقاله سعی شده است به طور موشکافانه ای به مسئله اعتماد سازمانی و ابعاد مختلف آن بپردازیم . در این مقاله به بررسی ارتباط اعتماد و قابلیت اتکا و همچنین ایجاد اعتماد طبیعی و بعد از تعریف حسابرسی داخلی و اهداف آن در سازمان به ارتباط حسابرسی داخلی و اعتماد سازمانی می پردازیم .
با روند جهانی شدن وحرکت به سمت تکنولوژی اطلاعات نیاز روز افزون به اطلاعات مالی معتبر در قرن حاضر ایجاد شده است. اطلاعات معتبر در سازمانهای تهیه وارائه می شود که اهمیت ویژه ای را برای اعتماد سازی قائل هستند . حسابرسی به عنوان یکی از مشاغل داخلی هر سازمانی می تواند به فرایند اعتماد سازی در سازمان و نسبت به سازمان کمک فراوانی کند

کلید واژه ها : اعتماد ،اعتماد طبیعی ، اعتماد سازمانی ، اعتماد سازی ، قابلیت اتکا ، حسابرسی داخلی و کنترل داخلی

مقدمه
اعتماد یکی از اجزای اساسی و لاینفک تجارت می باشد که باید هدایت و اجرا شود. اعتماد نزد عموم ناملموس است و به درک و تفاهم فردی ، رفتار گروهی ، اثر بخشی مدیریت ،تغییرات اقتصادی، اجتماعی و ثبات سیاسی وابسته است.
ماکس وبر1 در بحث سرمایه داریبیان می کند که مبادله کالا وخدمات فقط بر اساس اعتماد و اطمینان فردی و سازمانی ممکن و شدنی است .اطمینان همچنین می تواند اینگونه بیان شود که کالای عمومی است که برای معاملات اقتصادی موفق ضروری می باشد و نظریه دست نامرئی ادام اسمیت2 بهترین توصیف برای اعتماد است. با رسوایی اخیر شرکتهایی مانند وردکام 3و انرون4اعتماد در سازمان بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است ونتیجه آن قانون ساربینز آکسلی5 بود که به اعتماد سازمانی بیش از هر زمانی اهمیت داده است.در حالی که قانون ساربنز آکسلی بر موضوع اعتماد متمرکز می شود ولی این نظرکه اعتماد محصول فرعی این قانون است کوته فکری می باشد.
بر اساس گفته انجمن حسابرسان داخلی6 حسابرسی داخلی از مشاغل داخلی سازمان می باشد که در کنار مدیران و سهامداران هستندو در بهبود کارایی واثر بخشی سازمان می تواند موثر باشد.
اعتماد یک جزء ضروری برای موفقیت در هر رابطه ای است که موفقیت نهایی میزان انطباق شرکت با قانون ساربنز آکسلی است.
قانون ساربنز آکسلی یک فرصت منحصر به فرد برای توجه به حسابرسی داخلی ایجاد کرد .

تعریف اعتماد
اعتماد به عنوان یک رابطه ، مفهومی است که به وسیله ی دانشمندان علوم اجتماعی از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است که در هر شاخه و رشته ، دیدگاه و رویکرد خودشان را برای ارایه تعریف اعتماد استفاده نموده اند.دلیل این تنوع ایناست که تعریف روشنی از اعتماد که همه احتمالات ممکن در آن گنجانده شده باشد وجود ندارد.
یک عقیده نافذ در متون علمی آن است که اعتماد با وابستگی و خطر مرتبط است. اعتماد کننده به چیزی یا کسی وابسته است (امین یا فرد مورد اعتماد) ویک انتظار این است که انتظارات و امیدها بر آورده نشود واینکه کارها یا چیزی اشتباه انجام شوند. با این وجود شخص انتظار دارد که کارها درست انجام شوند.
یک مسئله این است که آیا اعتماد را می توان تنها بر پایه قدرت، کنترل یا بازدارندگی7 فرد اعتماد کننده گذاشت که شامل اعمال قدرت قانونی و سلسله مراتبی یا کنترل به وسیله پاداش ها و انگیزاننده ها و وابستگی باشد.اقتصاد مبتنی بر هزینه مبادله8 از این موضوع طرفداری می کند و موفقیت اعتمادی را که فراتر از نفع شخصی حسابگرانه9 باشد،نفی می نماید.10 سایر نویسندگان احساس می کنند که بازدارندگی با پدیده ایده اعتماد بیگانه است و این که اعتماد واقعی بر پایه بر پایه سایر بنیادها که بیشتر بنیادهای فردی و اجتماعی اعتماد پذیری هستند ،استوار است.
اعتماد یک تفکر و عقیده ترکیبی است که چند بعدی و چند لایه است و در اغلب رخدادهای اقتصادی وجود دارد ،حتی در ساده ترین روابط هم مجموعه نیروهای اعتماد تاثیر گذاروجود دارد .

چند بعدی بودن اعتماد
اعتماد یک پدیده چند بعدی است که به درک خاصی از ریسک مرتبط بوده و وابسته به زمینه های فردی میباشد به علاوه ایجاد اعتماد یک فرایند پویاست که شامل چندین مرحله می شود.محققان در این مورد عقیده دارند که اعتماد یک مفهوم متغیر چند سطحی است.که بعضی روابط داخلی آن ایستا بوده و روابط پویای آن به مرور زمان تغییر می یابد به همین دلیل اعتماد یک پدیده پیچیده تلقی می شود.
(ماهنامه تخصصی عصر فناوری اطلاعات-بررسی جنبه های مختلف اعتماد در تجارت الکترونیک) مشاغل اطراف ما بشدت متاثر از روند جهانی شدن11 و اینترنت و تکنولوژی اطلاعات است. عصر اطلاعات باعث افزایش عدم تقارن سازمان ها12 و به طور مشابه عاملی برای بی ثباتی سیاسی ، اجتماعی و تجاری شد.
به هر حال اعتماد یک مقدمه ضروری برای همکاری و هدایت به سمت رفتارهای سازنده حیاتی در روابط است (بارنی13، .(1981و اعتماد یک نوآوری و ابتکار حیاتی در سازمان و بین سازمانها و حتی بین حسابرس و حسابرسی شونده می باشد.
اعتماد عنصری است که در حسابرسی داخلی از اهمیت بالایی برخوردار است.حسابرسان با توجه به کیفیت و صلاحیت حسابرسان داخلی بر کار آنان اعتماد کرده و برای بررسی سیستم کنترلهای داخلی سازمان وقت کمتری قائل می شوند. مالکان نیز تمام تلاش خود را برای به کار گیری حسابرسان داخلی قابل اعتماد تر به کار میبندند.ارتباط با حسابرسی دورنمای خوبی از اعتماد را فراهم میکند اگرچه اغلب نادیده گرفته میشود . سیر تکاملی حسابداری و حسابرسی اشکال مختلف اعتماد را شامل میشود که تلاشهای دولت را برای محدود کردن سوء استفاده های اقتصادی در تجارت افزایش میدهد.دو نمونه از این تلاشها کمیسیون بورس اوراق بهادار 14و قانون ساربنز آکسلی بودند.
از طرفی حرفه حسابرسی استانداردهای حرفه ای متعددی را نیز ارایه میکند مانند:
بیانیه های درباره استانداردهای حسابرسی و بیانیه های برای رویه های حرفه ای حسابرسی های داخلی و سیستم کنترل داخلی و غیره اما هنوز اعتماد لغتی است که به ندرت توسط حسابدارها و حسابرسها استفاده میشود و اگر فهرست کتابهای
حسابرسی را بررسی کنید این کلمه را نخواهید یافت اما کلماتی مانند تجزیه و تحلیل15،اطمینان16، شهادت

17،آزمون رعایت18 و غیره به وفور خواهید یافت.
طبق گفته های قبل اعتماد یک ساختار پیچیده و فعال دارد و شدیدا به شواهد و قراین وابسته است.
هر حسابرس داخلی در هر موقعیت زمانی نیروهای جبری متفاوتی در اطراف خود دارد که ممکن است از تاثیر اقدامات آنها ناآگاه باشد مانند : اجبارهای درونی بیرونی ، عقلی احساسی، شخصیحرفه ای ،کارمندیکارفرمایی، آشکار ناآشکار ، سیاسی اقتصادی .......تحصیل ، تجربه کاری و الگوهای حرفه ای یک حسابرس را کمک می کند که با وجود نیروهای جبری فوق انجام یک حسابرسی قانونی و بیطرف راممکن واسان می سازد .با وجود اینکه آزمون ها و استاندارد هامکانیزم های کاهنده ریسک هستند بازهم اعتماد در این بین نقشی اساسی بازی می کند در حالیکه اعتماد درسازمان به درستی تعریف نشده است و سطحی از اعتماد که باید بین کارمندان و مدیران و حسابرسان باید وجود داشته باشد عملا نا مشخص می باشد.
حسابرسان داخلی و همکارانشان ادراک و اعتقادات نامتجانس و نا مشابهی در ارزشها ، اهداف ، دیدگاه ها، تصمیم گیری، فرهنگ و خط مشی ها دارند بعنوان موانعی برای اعتماد و همکاری مشترک عمل میکنند و این موانع خطرات پیچیده ای ایجاد کند وریسک تصمیمات تجاری را افزایش دهد.

ارتباط اعتماد و قابلیت اتکا
اعتماد به عنوان نوع خاصی از رابطه در نظر گرفته شده است.برخی از دانشمندان اعتماد را به عنوان یک رابطه متقابل19 و برخی دیگر آنرا به عنوان رابطه یک طرفه20 در نظر گرفته اند.
گلاور((1995 معتقد است که رابطه ی اعتماد شبیه رابطه ی اطمینان 21است. وی دو ویژگی را برای رابطه اطمینان بیان میکند:
.1 تعهد 22 و .2 اتکا23
مفهوم تعهد در این رابطه ، دریافت اعتماد از طرف مقابل است .(Glover, 1995, p.51)
گلاور بیان می کند که ویژگی اتکا ، می تواند شامل دو چیز باشد : اینکه فردی به دیگری اتکا کند و یا اینکه مستحق اعتماد و اتکا باشد .(Glover, 1995, p.74)
وی همچنین بیان می دارد که وابستگیهنگامی رخ می دهد که فرد به دیگری اعتماد واقعی داشته باشد.شرکای تجاری اینگونه از اعتماد را دارند . وی همچنین این اتکا در روابط اطمینان را به یک یا دو طرفه تقسیم بندی کرده است .
➢ وابستگی دو طرفه جایی است که طرفین متقابلا به هم متکی هستند. مثلا در روابط شرکا

➢ وابستگی یک طرفه جایی است که یک طرف به دیگری متکی است ، اغلب در موقعیت های نابرابری یا آسیب پذیری. .( Glover, 1995, p.75)
در نتیجه فرد با موقعیت پایین تر باید به فرد با موقعیت بالاتر اعتماد کند و ریسک این وابستگی را بپذیرد . برای مثال ارتباط بین صندوق بازنشستگی ( اعتماد شونده ) و مدیران سرمایه گذاری ( اعتماد کننده ) از این نوع است .(Wintoro,2000)
ارتباط بین تحلیل گران مالی و مدیران شرکت هم می تواند نمونه ای از یک رابطه یک طرفه باشد . زیرا تحلیل گران مالی به مدیران شرکت - که به دلیل ارائه اطلاعات صورتهای مالی در موقعیت بالاتری از قدرت قرار دارند - اعتماد می کنند.
دو مشخصه ی عمومی برای اطمینان بین تحلیل گران مالی و مدیران شرکت وجود دارد: ریسک ، اعتماد.
➢ در مرحله ی اول ، تحلیل گران مالی به مدیران شرکت که در موقعیت بالاتری از قدرت قرار دارند اتکا می کنند. زیرا مدیران صورتهای مالی را ارائه می کنند که بخش مهمی از اظهار نظر تحلیل گران مالی را تشکیل می دهند .

➢ در مرحله دوم ، تحلیل گران مالی ریسک استفاده از صورت های مالی را به عنوان مبنایی برای پیشنهادات خود جهت سرمایه گذاران می پذیرند . زیرا کیفیت توصیه های آنها بستگی به کفایت اطلاعات ارائه شده در گزارشهای مالی دارد . (اعتماد در این رابطه حیاتی است .)

ایجاد اعتماد طبیعی24
اعتماد در سیما و ظاهر حسابرسی ناآشکار و نامفهوم است و در روابط سازمانی پایه اعتماد باید بین پرسنل و افراد توسعه پیدا کند که حاصل آن ممکن است نتایج مطلوبی ایجاد کند اما خطراتی هم به دنبال خواهد داشت. در دنیای امروز ایجاد روابط تجاری ممکن است یک شبه تصمیم گیری شود که اغلب آنها هم زودگذر و موقتی است اما تحقیقات نشان داده که اعتماد به تدریج و آرام آرام پیشرفت میکند.هر سازمانی اعتبار و شهرت خاص خودش را دارد و خط مشی ها ، رویه ها و فرهنگ حاکم بر سازمان است که رفتار کارکنان را هماهنگ و تعیین میکند و از این گذشته سازمانها برای اثبات وجود و تثبیت خود در بازارهای فروش تلاش میکنند که این حقانیت توسط سیستم های کنترل داخلی و حسابرسی های داخلی و آزمایشات و آزمون ها فراهم میشود . سیستم های کنترل داخلی و واحدهای حسابرسی داخلی درست همانند واحدهای کنترل کیفیت در شرکتها می باشند که مسئول مستقیم کیفیت و امنیت اطلاعات ارائه شده به سهامداران و مدیران به عنوان یک کالای اقتصادی میباشند.

وجود این سیستمها (سیستم کنترل داخلی قوی و واحد حسابرسی داخلی با کیفیت و صلاحیت لازم)نیز ارتباطی مستقیم با میزان اعتبار و اعتماد بازار و سرمایه گذاران و جامعه نسبت به شرکت و فعالیتهای مالی آن دارد و شهرت و اعتبار یک سازمان عنصری حیاتی برای قابل اعتماد بودن آنهاست .
حال سوال اساسی در این بین این است که آیا اعتماد و اعتبار به عنوان پایه موفقیت شرکتها می تواند به عمد و در کوتاه مدت ایجاد شود یا خیر.
طبق نظر سایدون(1986) 25توسعه و حفظ اعتماد بسیار مشکل است. و رویه ها و عملکردها می تواند بر روند تکاملی اعتماد تاثیر بگذارد و این مسئله دلالت بر این دارد که حسابرسی های داخلی بر بسیاری از عوامل عینی برای اثبات حقانیتتاثیر دارند و می تواند بطور غیر مستقیم بر اعتماد سازمانی تاثیر بگذارد.
بعلاوه تحقیقات قبلی در جامعه شناسی و اقتصاد بینش و بصیرتی را برای اعتماد سازی26 ایجاد کرد. زوکر(27(1986شیوه های متمرکزی از اعتمادسازی را بیان می کند:
اعتماد مبتنی بر سازمان 28
اعتمادمبتنی بر خصوصیا ت 29
اعتمادمبتنی بر رویه ها30
اعتماد مبتنی بر سازمان به ساختارهای اجتماعی رسمی وابسته به موسسات یا افراد گره خورده است. اعتماد مبتنی بر خصوصیات به شخص گره خورده است. اعتماد مبتنی بر رویه ها به عادات قومی و نژادی و فرهنگ گذشته و زمینه های فردی وابسته است.
اعتماد مبنی بر رویه به مبادلات قبلی گره خورده است.به نظر میرسد اعتماد مبتنی بر عملکرد محور قوییا وابسته به حقانیت از طریق استانداردها و آیین نامه ها و مقررات و رویه هاست .
اعتمادمبتنی بر خصوصیات یا شخصیت را می توان توسط رهبران کاریزماتیک31 مانند راس پروت32 و بیلی گراهام33بیان کرد.اعتماد مبتنی بر رویه میتواند با وفاداری به برند و نام تجاری به تصویر کشید مثل خرید ماشین بدون هیچ نقصی از شرکت های خودرو سازی بزرگی چون تویوتا و فورد .
همه انواع این اعتماد سازیها تاثیر بسزایی در بالا بردن اعتماد و مشروعیت بخشی 34دارد.
در یک رابطه دائمی طرفین عمدا یا سهوا قابلیت اعتماد همدیگر را ارزیابی و سنجش میکنند Douglas and Creed)،(1996 و آن مفاهیم در یک عملکرد تکاملی پیوسته در کنشهای انسانی ایجاد می شود.
اعتماد و اتکاء متقابل و دوجانبه نتیجه ناگزیر و حتمی از تولید کنش ها و فعل و انفعالات متقابل است. یک مثال میتواند میزان اعتماد به کارمندانی باشد که در آینده جای کارفرمای خودرا خواهند گرفت.
در کل شدت اعتماد یا عدم اعتماد را می توان در یک پیوستگی متحرک بین عدم اعتماد35 و اعتماد بدون هیچ قید و شرطی36 بیان کرد.

برای این هدف اعتماد به عنوان عامل مورد انتظار از جنبه های دیگر شایستگی37و حسن نیت38 و رفتار39 تعریف کرد.
اعتقاد بر این است که در زمینه های تجاری هر دوی شایستگی و حسن نیت برای بسط وگسترش اعتماد لازم وضروری است.((Barnes, 1981

شایستگی(شامل تکنیک و مهارت و توانایی ....) یک نیاز مقدماتی و ضروری و اساسی برای روابط حرفه ای در زمینه های تجاری است.
نشانه های حسن نیت و مسئولیت پذیری و توجه مثبت به دیگران نیز در ایجاد اعتماد سازی موثر ضروری است. همچنین بعد سوم اعتماد رفتار واقعی40 طرفین است..((Bidault and Jarillo, 1997 بعد حسن نیت اعتماد شامل دید مثبت به یکدیگر است و دیدگاه مثبت نمادی از همکاری است و رفتار واقعی طرفین اعتماد را معین میکند که رفتار خوب و شایسته اعتماد را تقویت میکند در نتیجه اغلب ارتباطات در ابتدا با سطح اعتماد کم شروع می شود ودر نتیجه اعتماد از طریق شناخت افراد افزایش یا کاهش می یابد .