مقاله اقدامات کشورها در زمینه پدافند غیرعامل

بخشی از مقاله

اقدامات کشورها در زمینه پدافند غیرعامل

چکیده :

بسیاری از کشورهای جهان پدافند غیرعامل را جزیی از کل سیستم، اقدامات و تدابیر دفاعی خود میدانند و از انتشار تجربههای خود پرهیز می-کنند اما کشور آمریکا تحقیقات زیادی دراین مورد انجام داده و علاوه برانتشار نتایج پژوهشهای خود، اسناد و مدارک زیادی را در مورد کشورهای دیگر شناسایی کرده و آنها را انتشار داده است . که میتوان از همه اینها که مطابق به روز میباشند درس عبرت گرفت. پدافند غیرعامل صلح آمیزترین و معقول ترین روش دفاعی است که کاهش خسارات مالی به تجهیزات وتاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی را به دنبال دارد. روش تحقیق این مقاله کتابخانه ای بوده و با استفاده از کتابها، مقالات و مراجعه به سایت های مختلف تهیه شده است. و سعی بر آن دارد تا اقدامات 15 کشورو ایران و تجربیات آنها را بیان دارد. در نهایت به نتیجهگیری و ارائه پیشنهاد پرداخته است.

واژگان کلیدی: پدافند غیرعامل، آمریکا، شوروی (روسیه)، سوئیس، ایران

مقدمه:

دفاع در زندگی انسان نقش مهمی دارد، زیرا تمام انسانها امنیت و آرامش را دوست دارند و به دنبال حفظ آن در زندگی فردی و اجتماعی خویش هستند. ایجاد امنیت و تثبیت آرامش و زندگی فردی و اجتماعی نیازمند رعایت اصولی است که تمام افراد یک جامعه ملزم به پای بندی به آن هستند .

آدمیان از دیر باز در مکانها و سرزمینهای مختلف و متعددی که شاید تنها معیار وابستگی آنان به یکدیگر در مقابله با مشکلات و سختیهای زندگی بوده، میزیسته اند. شهر ها به وجود آمدند، توسعه یافتند، سیطره عظمت و تمدن خود را بر پهنه وسیعی از سرزمین ها گستردند و سپس از صحنه روزگار کنار رفتنددلایل. نیستی آنها کاملاً مشخص و معلوم نیست. بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل، خشکسالی، قحطی، آتشفشان، توفان یا عوامل دیگری مانند جنگ، به نوعی در تنازع بقای آنان سهیم بوده و هستی و نیستی تمدن ها را تحت الشعــاع قــرار داده اند. عمدهترین هدف پدافند غیرعامل، ایمنسازی و کاهش آسیبپذیری زیرساختهای مورد نیاز مردم است که باید با یک برنامهریزی و طراحی در توسعه پایدار کشور نهادینه شود. و برای اصلاح زیرساختهای فعلی راهکارهایی با مهندسی مجدد لازم است. اینکه روند آمادگی و ایمنی کشور اعم از ملت و سرمایههای آن چگونه در جامعه نهادینه شود تا در صورت مواجهه با هر پدیده غیرطبیعی و خصمانه و حتی تهاجم دشمنان ،کمترین آسیب وارد شود. دشمنان هرکشوری سعی میکنند با استفاده از ابزار و امکاناتی که در اختیار دارند به اهداف سیاسی، نظامی، اقتصادی، و فرهنگی خود نزدیک شوند امنیت ملی از مباحث پدافند غیر عامل بوده و شناخت قانون برنامه چهارم توسعه،توجه به زمینه تهدیدات بالقوه و دقیق تر و جایگاه آن ، وخطراتی که امنیت ملی ، استقلال و تمامیت ارضی کشور را نشانه گرفته ضرورت عقلی دفاع را می طلبد. انواع جنگ ها، انواع سلاح ها، حوادث تروریستی ،انواع مختلف صنایع دفاعی و غیره خود گواه این مساله است، در واقع دفاع عامل به شدت در حال گسترش است .

برابر آمار سرشماری سال 1378 تعداد شهرهای کشور 600 و روستاهای آن 6500 بوده است که برای حفاظت از آنها 240000 قبضه توپ، 1200000 نیروی انسانی خدمه، 30000 آتشبار و 750 گردان لازم است، که دور از دسترس است. اکنون کشورهایی در میدان جنگ موفقترند که پدافند غیرعامل پیشرفتهتر و کارآمدتری دارند و بودجه هنگفتی را به این امر اختصاص دادهاند. جنگها با پیشرفت فنآوری و بکارگیری تسلیحات مدرن و هوشمند، ماهیت پیچیدهتر و مخربتری بهخود گرفته و هر روزه در گوشهای از جهان شاهد کشتار انبوه مردم و تخریب انهدام منابع و سرمایهها و زیرساختهای ملی آنها در اثر بمبارانها و انبوه آتش ویرانگر دشمنان بوده و این روند متوقف نشده و ادامه دارد. در خلال جنگ جهانی دوم برای از بین بردن یک نیروگاه با احتمال انهدام %96 که ابعادی معادل 400× 500 فوت مربع داشت تعداد 600 بمب 500 کیلوگرمی توسط بمبافکن B_17 به-کار میرفت اما در جنگ خلیج فارس، هر نیروگاه توسط دو بمب هدایت شونده بهطور دقیق منهدم گردید یعنی هر هواپیمای بمبافکن در جنگ خلیج فارس معادل 110 بمبافکن B-17 کارایی داشت. (قرارگاه هوایی خاتمالانبیاء، (4 :1390

اولین تلاشهای سنتی در شرکت رند در سال 1948 آغاز شد. پیشگامان این مطالعات کاپلان، هلمر، رشر، دالکی و گوردن بودند. عمدهی مطالعات بر مبنای پیشبینی بود که سعی در شناخت وقایع احتمالی جنگ را داشت و بعدها در مسائل نظامی و اقتصادی بکار رفت. اکنون آینده نگری ابزار تصمیم-گیری دولتی در محیط سیاست علم وفنآوری است. (ارشد فرد،(1: 1390 تعریف لغوی: پدافند یک کلمه فارسی است که »پد« یعنی »ضد« و »آفند« یعنی »حمله«، غیرعامل هم یعنی بدون استفاده از سلاح، یعنی شکست دشمن بدون کشتن او.

پدافند عامل: عبارت از رویارویی و مقابله مستقیم و به کارگیری جنگ افزارهای مناسب و موجود توسط نیروهای نظامی به منظور دفع حمله و خنثی کردن اقدامات آفندی، ودر واقع شامل عملیانی در برگیرنده حمله، مقابله و دفاع نظامی با ابزارها و سلاحهای جنگی میباشد.(بهزاد پور،(7: 1387 پدافند غیرعامل: :(Defense Air Passive) به مجموعه اقداماتی اطلاق میگردد که مستلزم به کارگیری جنگ افزار نبوده و با اجرای آن میتوان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد و در واقع صرفنظر از منشا تهدید متوجه حفاظت از اشیا و پدیدههای موجود می باشد. (قبولیان، (10 :1388 منطقه پدافندی درجه یک: منطقهای که بکارگیری تمامی جنگافزارها و گشودن آتش خودمختار است و در این مناطق جنگافزارها و سامانههای پدافندی اختیار کامل شلیک به هر وسیله پرندهای را چه خودی و چه غیرخودی در آسمان دارند. برای این مناطق پدافندی دالان تقرب و دالان بیخطر تعیین نگردیده و هیچ هواپیمایی حق تردد و پرواز حوالی این مناطق را ندارد. مرز منطقه پدافندی درجه یک معمولاً در نزدیکی نیروگاههای هستهای و مراکز حساس و استراتژیک تعیین میگردد.

منطقه پدافندی درجه دو: منطقهای است که دارای باندپرواز است و در آن مسیرهای ویژهای به عنوان دالان بیخطر و دالان تقرب تعیین شدهاند، هر هواپیمایی که بخواهد از آتش جنگافزارها و سامانههای پدافندی در این منطقه در امان باشد باید با هماهنگی قبلی وارد این منطقه شده و حدود مشخص دالان تقرب و بیخطر را رعایت کند. زمان جنگافزارها در منطقه »آتش محدود« است.

منطقه پدافندی درجه سه: در این منطقه به تمامی جنگافزارها و سامانههای پدافندی فرمان آتشبس داده شده و دستور شلیک تنها از سوی مراجع بالاتر و برای اهدافیکه به عنوان دشمن شناسایی شدهاند صادر میشود. این منطقه پدافندی حق دفاع از خود را دارد و میتواند به سوی هواپیماییکه از متخاصم بودنش اطمینان حاصل شده آتش بگشاید. (ویکی پدیا، (1: 1389
اصول دفاع غیرعامل:

-1 مکانیابی -2 (Selection Site)اختفا:(-3 (conealment استتار: -4 (camouflage) پوشش: -5 (cover) فریب واختلال:(ِ(Deception -6پراکندگی: -7 (Dispersion) استحکامات: -8 (Hardening) تفرقه -9 (Separation)اعلام خبر (Warning) (صنایع نیوز ،(4 :1388

اقدامات کشورها در پدافند غیرعامل:

بهرهبرداری از استتار و اختفا گرچه به قدمت طول تاریخ بشری است و تفکر و تدبیر ساخت و احداث دیوارها، قلاع و مکان امن در برابر حملات دشمن از دیرباز مطرح بوده است، ولی اهمیت آن در طول جنگ جهانی اول و دوم به علت ورود هواپیماهای شناسایی و عکسبرداری هوایی و بمباران شهرها و مراکز صنعتی که به مردم بیدفاع آسیب میرساند، و افزایش تدریجی دقت تسلیحات آفندی، توجه کشورها را به پدافند غیرعامل مضاعف کرد.که در ذیل به چند مورد اشاره میکنیم. یکی از اقدامات اساسی تغییر رنگ لباسهای نظامی بود تا سال 1900 اکثر کشورهای دنیا از یونیفورم و لباسهای نظامی استفاده میکردند مانند ارتش فرانسه که در جنگ جهانی اول از کت آبی و شلوار قرمز استفاده میکرد که پس از پی بردن به اهمیت استتار و کاهش آسیبپذیری لباسهای نظامی به رنگ استتار خاکی و یا سبز، قهوهای و یا ترکیبی از آنها درآمد. (سایت وزارت دفاع،(3 : 1388

-1 انگلستان: از میان ده شهر بزرگ انگلیس که از آمار مالیات 1377میلادی بدست آمده، فقط شهر بستن (Boston) از سیستم دفاعی کامل بی-بهره بوده که آن هم خندقی در اطرافش وجود داشته، و از میان 40 شهر انگلیس تنها 3 شهر فاقد تدابیر دفاعی بوده اند.(موریس،1368، (103: ارتش بریتانیا در سال 1875 در هندوستان به علت خسارات و تلفات قابل توجه لباسهای رنگی خود را به رنگ خاکی تغییر داده (کارگروه آموزش و پرورش (26 :1388 و در سال 1918 نیروی دریایی آن، براساس راهنمایی آقای نورمن ویل کینسون تعداد 4500 شناور خود را با طرح Dazzle رنگآمیزی استتاری نمود. انگلیسیها در جنگ جهانی دوم، استتار را، فریب بصری نامیدند. (همان (27:

توسعه پدافند غیرعامل در انگلستان مربوط به تجارب حاصل از دفاع غیر نظامی در دوران جنگ جهانی دوم است. به مردم گفته میشود در شرایط

جنگی در خانه بمانید و یک پناهگاه بسازید. و نقش دولت سازماندهی، اعلام خطر، هدایت و بازیابی پس از حمله است. استدلال راهبردی در دو لایه تعریف شده است: -1 بازدارندگی از تهاجم به انگلستان از طریق اتکاء به قدرت هستهای و عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی ناتو -2 مدیریت بحران بهمنظور حفظ و بقای کشور در زمان صلح. (محمودزاده، (15 : 1387 در روزهای نخستین جنگ جهانی دوم ، بناهای بدلی معروف در پایگاههای K به-منظور انحراف هواپیماهای دشمن بهکار میرفتند. در اوت 1940 انگلستان حدود 100 فرودگاه، بدلی و حدود 400 هواپیمای فریبنده بر پاداشت تا توجه بمب افکنهای دشمن را به آنها معطوف سازد،(سلیمانی،(18 :1389 بناهای بدلی از آن زمان نزدیک کارخانههای اصلی هواپیماسازی ساخته شد و بمبافکنهای دشمن به عوض ساختمانهای اصلی، ساختمانهای بدلی را بمباران میکردند. (قرارگاه پدافند هوایی خاتمالانبیاء، (75 :1390 شهرهای بدلی، که آنها را ستاره دریایی مینامیدند، توسط انگلیسیها برای نجات مردم شهرها طراحی شده، و روز بهروز توسعه مییافتند و به اندازه کافی دشمن را فریب داده بودند. خزانهداری کشور اعتباری معادل دو میلیون پوند برای این کار اختصاص داد، و اولین ستاره دریایی درکنار بریستول (Bristol) ساخته، و در حملات شدید شبهای دوم و سوم دسامبر 1940، سبب شد تا 70 بمب را تحمل کرده و مردم شهرها آسیب نبینند. ستارههای دریایی در فاصله 5 تا 10 مایلی مراکز شهرها واقع گردید و25 نفر نظامی برای عملیات نظامی در آنها مستقر گردیدند. این شهرها دارای ارتباطات تلفنی بودند و به هنگام حمله هوایی دشمن، طرح خاموشی اجرا و توجه دشمن به سمت این شهرها ی کاذب منحرف میشد.(ارشدفرد، (8: 1390

-2ایتالیا: ونیزیها در حمله به شهر راگوسا (Ragusa) در سال 1171 برای فریب مدافعان شهر، قلعه ای نظامی با مقوا در محلی که مشرف با آنها بود بنا کردند. ایتالیا لباس استتار خود را در سال 1909 در ارتش خود طراحی و تولید نمود. واحدهای استتار را در سال 1916 در نیروهای مسلح خود ایجاد نمود و اولین مرکز صنعتی تولید انبوه اقلام و وسایل استتار نظامی را در سال 1929 تحت عنوان (Pattern Mimetico Telo) تأسیس و راه-اندازی کرد.( کارگروه آموزش و پرورش،(27 :1388 -3آمریکا:ایالات متحده سریعاً به تبعیت از انگلیس نیز در همان سال((1875لباسهای استتار خاکی رنگ را در ارتش خود جای داد. (کارگروه

آموزش و پرورش (26 :1388 انجمن استتار نیویورک در اوایل سال 1917 تأسیس و اولین گردان مهندسی (گردان 40 مهندسی و استتار) را در سال 1918 در نیروی زمینی سازماندهی کرد.(همان:(27 پس از گذشت بحرانهای برلین و کوبا در سال 1963 موضوع ساخت پناهگاههای خانگی و دسته-جمعی مطرح شد ایجاد مدیریت اضطراری دولت مرکزی (FEMA) در سال 1979 برای مدیریت بهنگام شرایط اضطراری و بحران ناشی از وقوع حوادث طبیعی و غیرطبیعی و هم اکنون بیش از 4000 مرکز محلی و ایالتی در این زمینه فعالیت دارند.و توسعه پدافند غیرعامل آمریکا بهگونهای بود که به نام یوجین بی ویگر، جایزه صلح نوبل اهداء شد.(کلایه، (5 :1390 بودجه نظامی آمریکا 5 درصد تولید ناخالص ملی است.(شهردار،(7: 1390

آمریکاییها در جنگ جهانی دوم استتار را اطلاعات کاذب بصری نامیدند (کارگروه آموزش و پرورش (27 :1388و اقدامات قابل توجهی در زمینه دفاع غیرعامل به موازات شوروی سابق انجام داد، از جمله: مستحکم نمودن مواضع موشکهای بالستیکی قارهپیما و تأسیسات فرماندهی، کنترل و مراکز مخابراتی مربوط به آنها، تأسیسات زیرزمینی برای مقامات فرماندهی ملی در فورت ریچی در ایالت مریلند و نوراد در اعماق کوههای گرانیتی شیان در حوالی کلرادو اسپرنگر، تدبیر پایگاه پناهگاه، ساختن چند پناهگاه برای هر موشک مینتمن وجابجایی مکرر موشکها از یک پناهگاه به پناهگاه دیگر، استفاده از پایگاههای قمر برای افزایش بقای هواپیماهای بمبافکن، آمادهباش هواپیماهای B-52 و FB-111، هواپیماهای سوخترسان و متفرق و پراکنده نمودن آنها در فرودگاههای متعدد از جمله غیرنظامی، ایجاد پست فرماندهی متحرک، ایجاد پناهگاههای سبک وزن ضدریزش اتمی برای بخشی از جمعیت، ساختن پناهگاههای ضدریزش هستهای در زمان بحران کوبا، (همان:(28 ایجاد مدیریت اضطراری دولت مرکزی (FEMA) در سال 1979 برای مدیریت بهنگام شرایط اضطراری و بحران ناشی از وقوع حوادث طبیعی و غیرطبیعی.(همان: (2 کشور آمریکا با وجود دور بودن از قاره های دیگر و نوارهای مرزی آبی تامدتها کشوری امن به حساب می آمد. در برنامه های دفاعی آمریکا اقدامات آمایشی، مکانیابی مراکز حساس و حیاتی با ملاحظات پدافند غیر عامل، استحکام بخشی به ساختمانها، استحکامات کالبدی، طراحی فضایی و استحکامات تاسیسات شهری و منطقه ای نیز دیده میشود. در برنامه دراز مدت دفاعی کشور آمریکا، تعداد زیادی موسسههای تحقیقاتی اعم ازکشوری و لشکری،کارهای تحقیقاتی گستردهای انجام می-دهند. این امر بهگونهای است که بیشترین تحقیقات مربوط به پدافند غیر عامل در سطح جهان، نتایج پژوهشی است که در آمریکا تولیدو منتشر شده است.( شمسایی زفرقندی،(3: 1390

تحقیقات مربوط به بلایای طبیعی در آمریکا عمدتا در دهه 1950 در زمان جنگ سرد با سرمایهگذاری دولت فدرال رشد کرد.(ملت،(20: 1383 این مطالعات از 1920 توسط پرینس آغاز شده است، که این موسسه در 1950 بخشی از فعالیت خود را به دفاع غیر نظامی اختصاص داد و مطالعات مقایسه ای انفجارات اتمی و بلایای طبیعی را با یکدیگر تطبیق دادند. هماکنون در آمریکا در باره مسائل معادلسازی هزینه سوانح طبیعیو غیرطبیعی بهصورت علمی تحقیق میشود. که یکی از آنها سازمان مدیریت اضطراری آمریکا (FEMA)میباشد.( اصغریان جدی،(25: 1386

پدافند غیر عامل دراواخر دهه 1950 و اوایل 1960، پس از بحران دو ابر قدرت شرق و غرب بهعنوان یک موضوع عمومی اهمیت یافت. (محمودزاده،(13 : 1387 آمریکائیها به علت تعادل متغیرهای مختلف، برای بررسی وضعیت بحران، رویکردمشترکی با رشته های مختلف، در مقابله با

فاجعه طبیعی و مصنوعی توجه نموده اند که از سال1970 با علوم هواشناسی،اقتصاد ،مهندسی، حقوق، برنامه ریزی، روانشناسی، زمین لرزه نگاری آغاز شده است. و پس از فروپاشی شوروی سابق، تهدیدات تروریستی علیه آمریکا بهمنظور تخریب تکقطبی شدن آن صورت گرفت. (شمسایی، (4: 1390
در سالهای ریاست جمهوری کارتر و ریگان با تاکید بر دلایل سهگانه زیر مورد توجه دولتمردان آمریکا قرار گرفت :

-1پدافند غیر عامل جزءمهمی از راهبرد بازدارندگی است.-2 پدافند غیر عامل ابزار مفیدی برای مدیریت بحران است. -3پدافند غیرعامل نقطه کانونی بقای کشور محسوب میشود. (محمودزاده،(14 : 1387

راهبرد ها و ملاحظات پدافند غیر عامل در آمریکا:

-1مطالعات در چارچوب آمایش سرزمین،آمایش منطقه ای و آمایش مناطق مرزی و یا آمایش دفاعی صورت می گیرد. -2کسب موقعیت سیاسی وتوان چانه زنی در گفتگو ها به عنوان عامل باز دارنده از تهدیدات خارجی و کاهش تهدیدات نظامی

-3توان اقتصادی آمریکا(منابع ذخیره شده نفت و گاز) هم به عنوان ابزار تولید قدرت نظامی و سیاسی به کار رفته است و هم احساس اطیمنان از باز تولیدو جبران خسارت ها ،عمل می کند. (شمسایی زفرقندی،(4: 1390 -4پراکنش تاسیسات اقتصادی و زیربنایی در پهنه بزرگتری از کشور، بهمنظور کاهش آسیب پذیری و افزایش هزینه حمله نسبت به پدافند.(همان (5:

-5دانش و تکنولوژی بالادر امور اقتصادی، و وابسته کردن اقتصاد ملت های بومی به بازار جهانی و تک محصولی کردن کشورهای جهان سوم و وابسته به محصولات آمریکایی .( اصغریان جدی،(18: 1386 -6در حوزه علم و سیاست و حقوق بین الملل،و با استفاده از نفوذ خود در سازمانهای جهانی، ابزار و مانورهای سیاسی سعی کرده با ایجادتهدید و مقابله با کشورها ، از اقدامات تهدید آمیز آنها درقبال خود بکاهد.

-7 با استفاده از علم ،فنآوری و تحقیقات علمی، گروههای پژوهشگر متخصص آمریکا توانسته هر تهدیدی را با ژرفنگری عمیق مطالعه کرده، و آنرا به فرصت تبدیل کند. مانند واقعه 11سپتامبر که از آن برای حمله به عراق و افغانستان استفاده کرد.

-8 نو آوری های آمریکا و استفاده از تکنولوژی جدید در زمینه الکترونیک باعث شده عملیات آفندی، پدافندی به صورت مکمل عمل کنند.

-9 امروزه الگوی (FEMA)خسارات بلایای طبیعی با غیر طبیعی را در حوزه شهرسازی و معماری بررسی می کند. این حوزه شامل اثر تهدید بر روی تهدید بر روی خطوط حیاتی و زیر ساخت ها(آب،بر...) ساختمانهای عامل المنفعه(مدارس،بیمارستان...) و ساختمانهای خصوصی(منازل کارخانه جات...) می باشد.آمریکا با این روش سعی میکند با شناخت علمی، روش تهاجم تروریستی و آثار به جا مانده را در طراحی ملحوظ کرد و با استحکامات و عوامل اثرگذار بپردازد.و با دید دفاعی در عناصر ساختمانی تحقیقاتی انجام داده است(جنس و ابعاد شیشه ،درز پنجره ها،محاسبه نور و تهویه ،...) و در الگوی اقتصادی نسبت سود به هزینه برای کاهش آسیب قبل از حادثه بالقوه را مبنای کار خود قرار می دهد.( همان (30: -10 توسعه سیستم فوق پیشرفته الکترونیکی و دیجیتالی است. و هدفشان ایجاد ارتباط دیجیتالی بین فنآوری های جنگی خود در عصر اطلاعات است.

تمامی واحد ها در یک نیروی دیجیتالی از توان "آگاهی مربوط به موقعیت" زمانی و مکانی نیروهای خودی و دشمن را به خوبی می دانند. سیستمهای آشکار سازی حسگرهای نصب شده در این جبهه با اطلاعات موجود در خصوص خصر انجام عملیات میکروبی را جمعآوری و تنظیم کرده، سپس علائم خطر را به مجموعه فرماندهان در سراسر جبهه انتقال دهد. (ملت،(25: 1383 -4روسیه (شوروی سابق): برنامه پدافندغیر عامل در شوروی سابق بزرگترین برنامه پدافند غیرعامل در جهان بوده که در دو مقیاس مورد توجه

قرار گرفته است. -1 تامین پناهگاههای عمومی و جمعی -2 تامین حفاظت فردی (محمودیزاده،(16: 1387 روسیه در سال 1908 اقدام به طراحی و تولید لباسهای استتار خود نمود. (کارگروه آموزش و پرورش (27 :1388 در سال 1960 سازمان دفاع

غیرعامل تأسیس و در سال 1966 با تحولی بزرگ تجدید سازمان گردید. ساخت پناهگاههای ضدهستهای و دو منظوره کردن ایستگاهها و معابر مترو و پارکینگها، ساخت استحکامات ایمن و زرههای مقاوم در مقابل انواع بمب و موشک در دستور کار قرار گرفت. (کلایه،(5: 1390 متروی شهر مسکو 86 متر عمق دارد و در مقابل سلاحهای متعارف و غیرمتعارف مقاوم بوده ودر شرایط اضطراری میتواند به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار گیرد. (سلیمانی، (20 :1389 بودجه نظامی روسیه 13 درصد تولید ناخالص ملی است. (شهردار،(7: 1390

اولویت اول تمهیدات پدافندی به مراکز شهری و صنعتی داده شد. و اصلیترین استدلال شوروی حفظ و بقای کشور و بازدارندگی و مدیریت بحران بود، که به نوبه خود رقابت آمیز و تهدید کننده بوده است. روسها مشهور به پنهان کاری و فریب ماهوارهها بودند که در آن 3 اصل کلی رعایت می-شده است: -1 استتار هدفهای مهم -2 ساخت هدفهای ساختگی و دروغین -3 انجام اقداماتی که به منظور ایجاد موانع در عکس برداری و فریب دشمن. (محمودیزاده،(16: 1387

ارتش شوروی سابق برای هماهنگ نمودن برنامه فریب و نیرنگ و اقدامات پدافند غیرعامل در برابر تهدیدات آمریکا، در سر فرماندهی کل ارتش شوروی واحد ویژهای را برای مدیریت و اجرای برنامههای دفاع غیرعامل به نام (ماسکیروفکا) تأسیس نمود و در طول سالهای 1960 الی 1983 اقدامات

عمدهای از قبیل آسیبناپذیر نمودن منابع و مراکز حیاتی و حساس خود را در برابر تهاجمات احتمالی، احداث پناهگاههای عمیق زیرزمینی برای مردم و هیأت حاکمه سیاسی، نگهداری قطعات یدکی و بحرانی در پناهگاه مستحکم زیرزمینی، احداث شیلترهای ضدبمب و ساخت ماکتهای فریبنده تجهیزات و تسلیحات سازمانی، ایجاد مراکز فرماندهی و کنترل متحرک و طراحی ریلهای متحرک جهت موشکهای قارهپیمای (SS-X-24)، ارسال اطلاعات دروغین، عایقسازی و استفاده از رنگها و اقلام جاذب حرارتی و راداری و ... نمود. (کارگروه آموزش و پرورش (28 :1388

روش فریب ماهوارهها توسط شوروی:
-1ایجاد جادهها و پایگاههای موشکی و فریبنده که به طور عمده بین سالهای 1966 و 1971 از این روش استفاده شده است.

-2در پایگاههای موشکهای بالستیک قاره پیما ICBM رنگ آمیزی اغوا کننده جهت مخفی نمودن مجتمعهای موشکی از حمله هوایی طراحی گردید.(سلیمانی، (18 :1389 -3 روسیه نخستین تلاش خود برای پرتاب ماهواره بزرگ زحل 5 (ساترن) آن را تا قبل از پرتاب در زیر تورهای استتار قرار داده بود تا از دید ماهواره-

های سوراخ کلید KH مخفی بماند.( سایت وزارت دفاع،(3: 1389

-4 تونلهای زیر دریایی :1967 روسها تونلهای ساحلی بزرگی حفر نمودند تا در بیش از 20، زیر دریایی هستهای را از چشم ماهوارههای غربی پنهان نمایند. بنا به گزارش روسها در سال 1970 ساخت 3 تونل را در پایگاههای زیر دریایی آغاز نمودند. (قرارگاه خاتمالانبیاء، (75 :1390 -5 آزمایشهای شبانه: موشک متحرکی از نوع 55 -16 در یکی از شبهای سال 1973 آزمایش شد تا اطلاعاتی که آمریکاییها با عکسبرداری ماهوارهای بدست میآوردند به کمترین مقدار کاهش یابد.

-6 در سال 1984 معلوم شد که روسیه ساخت چهار تونل بزرگ که میتوانست حتی بزرگترین زیر دریاییهای روسیه را در خود پنهان کند را به اتمام رسانده است. تونلها که در کرانه دریا و همطراز از سطح دریا حفر شده بودند حتی میتوانستند زیر دریاییهای غول پیکر گرد باد Tgphoon با 557 پا طول را در خود پنهان کنند. (خبر گزاری فارس نشریه3 ،(2 : 1388 مرکز دفاع غیر نظامی و مدیریت بحران شهر مسکو: این مرکز که قبلا آتش نشانی شهر بوده ،در یکی از محلات قدیمی با قدمتی 200 ساله در

دو طبقه قرار دارد. این مرکز زیر مجموعه شهرداری، ولی از لحاظ مامویت تحت امر وزارت شرایط اضطراری روسیه (ام اچ اس) میباشد. 80 هزار دوربین در سطح شهر قرار دارد، 100 پایگاه امداد آتشنشانی از آن فرمان میگیرندو روزانه 10000 تماس تلفنی با آن برقرار میشود. فرمانده و کارکنان آن نظامی و مسئول مدیریت بحران در کلیه حوادث طبیعی وغیر طبیعی از قبیل: تصادفات، آتشسوزی، حفاظت شهر و زیرساختهای اساسی و عناصر مهم اقتصادی و حفاظت از مردم در برابر خطرات و تهدیدات شیمیایی، میکروبی و هستهای و هدایت مردم به مناطق امن و بیخطر و انتقال تجهیزات با ارزش به این فضاها میباشند. رئیس مرکز معاون شهردار بوده و نمایندگان تمام نهادهای دولتی و خصوصی در هنگام بحران در این مرکز تحت امر فرمانده دفاع غیر نظامی به فعالیتهای خود میپردازند. این مرکز مجهز به یک نرمافزار سه بعدی از کل شهر مسکو میباشد که حوادث مهم را مدل کرده و تجزیه و تحلیل و مورد بررسی قرار میدهد. (هاشمی فشارکی،(69 :1389

ویژگیهای عمده مرکز:

-1برخورداری از قوانین و ضوابط لازم جهت اجرای ماموریت -2وجود ساختار متناسب و هماهنگ با رسالت دفاع غیرنظامی و مدیریت بحران -3استفاده از فنآوریهای روز و مجهز بودن جهت انجام ماموریت

-4آموزش مردم و مسئولین شهری و ایجاد آمادگی لازم جهت شرایط بحران -5سازماندهی و بهکارگیری نیروی داوطلب -6بررسی و تصویب نقشههای ساختمانی بر اساس رعایت ملاحظات دفاع غیر نظامی

-7مجهز بودن کارفرمایان و شرکتهای مجری بر اساس مقابله با شرایط اضطراری و عبور از بحران -8ذخیره سازی مواد و نیازهای ضروری مردم شهر -9هماهنکی بین نهادهای مدیریت شهری در تابعیت اتاق هدایت بحران (همان: (70

-5سوئیس: این کشور در سال 1291با بهم پیوستن سه ایالت تشکیل شد. هماکنون حکومت مرکزی از 23 ایالت تشکیل گردیده و نزدیک به .5 7میلیون نفر جمعیت دارد. و از سه ملیت آلمانی، ایتالیایی و فرانسوی تشکیل شده است پس از شکست "ماریگنونو" در سال1515 م تا قرن 19 سوئیسیها به عنوان مزدور در جنگها شرکت میکردند. همه مردان باید در طول 30 سال یک دوره سربازی یکساله را بگذرانند.(عزیزی،(1: 1390 این کشور در 1815 بی طرفی خود را اعلام کرد و امروزه این سیاست در کلیه امور بین المللی برهمگان آشکار است. ولی در بعد دفاع کشوری مسلح و دارای تسلیحات و تجهیزات پیشرفته است (سلیمانی، (21 :1389 بعد از کویت بالاترین درآمد سرانه دنیا را دارد. در سال 1981 ،14000دلار و هماکنون به