بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی انجام شده و جمعآوری اطلاعات به شیوهی میدانی با استفاده از منابع کتابخانهای میباشد. پژوهشی که پیش رو دارید، تلاش بر این دارد که اهمیت گرافیک محیطی در صنعت گردشگری را مورد نقد و بررسی قرار دهد.
تحرک جهانی منابع، سرمایه ها و انسانها باعث رقابت شهرها در جلب توجه، تمرکز سرمایه کسب و کار، گردشگری، استعدادها و رویدادهای مهم میباشد. از این روی یکی از مواردی که امروزه در مدیریت شهرها، به کار گرفته میشود گرافیک محیطی است. از آنجا که خلق و برجسته کردن هویت شهری و گرافیکی از ارزشها از سلایق متنوع بازتاب دهنده مختلف اجتماع، کاری است دشوار، بهینه کردن چشم انداز گرافیک محیطی شهر، با چالش بزرگی مواجه است. از این رو هدف از پژوهش حاضر تعیین راهبردهای موفق بصری برای ایجاد یک گرافیک محیطی مناسب بوده است تا از این رهگذر به ملاکهایی دست یابد که به طراحان برای این منظور یاری رساند.
گرافیک محیطی در صنعت گردشگری از مجموعه عواملی که در کنارهم قرار میگیرند و کمک میکنند به زمینهسازی جذب و پیشرفت صنعت گردشگیر و نمیتوان به صورت کوتاه مدت به آن نگریست. این فرایند در یک دوره خاص نمیگنجد و نیازمند تلاش همگانی است تا بتوان آن را به عنوان یک برنامه ریزی بلند مدت در نظر گرفت و نتیجهای دلخواه رسید.
بدیهی است که شناخت هر یک از این عناصر و عوامل در ایجاد تصویر بهتر و به یادماندنی در اذهان مردم خواهد بود. یک شهر برای اینکه در ذهن مردم جایی برای خود باز کند باید وجه فیزیکی و ظاهری آن مد نظر قرار گیرد و تصویر آن در ادراک انسان به خوبی ایجاد شود. بنابراین عناصر عینی و فیزیکی از جمله عوامل تجسمی و ارتباط تصویری میتوانند در تثبیت آن در اذهان مردم نقش بسزایی داشته باشند.
کلمات کلیدی: گرافیک، گرافیک محیطی، هویت شهری، گردشگری.
مقدمه
گردشگری، سیاحت یا توریسم به طور کلی به عنوان یکی از قطبهای جذب سرمایه و کسب درآمد برای کشورها محسوب میشود. زمانی که گردشگری به کشوری وارد میشود مبالغی را در آن کشور میپردازد، مانند هزینه اقامت، خوراک، حمل و نقل، تفریحات، گشتها و تورها و نیز هزینهای برای خریداری سوغات که این هزینهها باعث رونق اقتصادی کشوری که جذب گردشگر میکند میشود و با توجه به فعالیتهای گردشگری زمینهای برای ایجاد اشتغالزایی فراهم میشود تا کشورهایی که جمعیت جوان دارند فرصتهای مناسب شغلی به وجود آید. زمانی که یک شهر برای گردشگران جذاب خواهد بود که بتواند از لحاظ عناصر بصری، عینی و فیزیکی و ارتباط تصویری به گونهای شایسته باشد و آن در اذهان عمومی تثبیت شود. یکی از عواملی که رابطه تنگاتنگ با جذب گردشگر دارد، نقش تاریخی شهر است که موجب میشود در تعریف هویت، شخصیت، تصویر ذهنی برای شهر باشد. هویت شهر ترکیبی از اندیشه، انسجامی از عادات، سنتها، رفتارها و افکار ساکنین شهر است. این عناصر جزء جدایی ناپذیر زندگی شهری است که جزیی از فرهنگ شهر به شمار میآید. بنابراین برای ایجاد یک گرافیک محیطی مناسب باید به این فرهنگ شهری توجه خاص شود.
انسان و محیط پیرامون او یکی از مهمترین مسئلههایی است که در شهرها مطرح است و برای جبران خلاء که در محیط زندگی انسانهاست گرافیک محیطی به ایفای نقش در تسهیل و جذب مردم را انجام میدهد. این که مسافران و ساکنین شهر کجا هستند و چگونه میتوانند به سوی مقصد خویش راه یابی کنند برای گردشگران شهری به یادماندنی باشد طراح گرافیک محیطی نقش به سزایی را دارد در به طوری که علاوه بر تاثیرگذار بودن و ارائه عناصر بصری برای حل مسئله جذب گردشگر، باید به جامعه شناسی محیط خود آشنا باشد و با نگرش کلی و با دقت و تمرکز در مسائل اجتماعی، فرهنگی و تاریخی میتوان به این مهم دست باید.
در حال حاضر گرافیک محیطی پرمخاطبترین طیف هنرهای کاربردی را به خود اختصاص داده است. گرافیک محیطی مناسب یک شهر که استانداردهای مشخصی را داراست، از چگونگی علامت گذاری و قرار گرفتن تابلوهای مسیریابی، نقاشیهای دیواری، احجام، طراحی مبلمان شهری ، بستهبندی کالاها، علائم راهنمایی و رانندگی، ویترین مغازهها، تزیین خیابانی و عمومی نظیر هتلها، فرودگاهها و متروها ... نقش موثری دارد و اگر بخواهیم یک تعریف جامع از آن ارائه دهیم میتوانیم چنین عنوان کنیم: مجموعه عوامل بصری به کار گرفته شده در محیط یا جدا شده از آن به منظور ارائه محیطی مطلوب و تاثیرگذار بر مخاطب میباشد و رفتاری را که در پی آن هستیم در او پدید آورد.گرافیک محیطی به عنوان هنر بصری ارتباط مستقیم با مخاطبین خود دارد، یعنی دیده شدن و پس از آن بیان بصری بر اساس آنچه دیده میشود صورت میگیرد و برای انجام این امر چه جایی بهتر از محیط شهر که قلب طپنده جامعه محسوب میشود. چشم مردم در محیط پیرامون خود همواره به دنبال اطلاعات و نیاز مورد نظر میباشند که به گونهای بتوانند نیازهای خود را در کمترین زمان ممکن به هدف برسانند در جامعهای آرام زندگی کنند.
گرافیک محیطی را باید یکی از ارکان مهم زندگی اجتماعی و شهری عنوان کرد. زیرا موثرترین ابزار در اثرگذاری بر زندگی انسان در جوامع شهری میباشد و پدیده مهم اجتماعی است که با توجه به فضاساز تصویری بومی و ملی، فرهنگی، قراردادهای اجتماعی، آداب و رسوم و گرایشهای اقتصادی و سیار جامعه را بروز میدهد که با استفاده از این مقوله میتوان جامعه و سیستم حاکم بر آن را مورد بررسی قرار داد. »تمامی جلوههای تصویری شهری، خطی بین شهری در فضاهای بازبسته و احجام غولپیکر از قدرت بیان ویژهای برخوردارند که چگونگی بهرهمندی از آنها در حیطه وظایف گرافیک محیطیطراحی شهری تعریف می شود« (کالوری کریس، .(2008
برای طراحی یک گرافیک محیطی مناسب باید تسلط کافی به دانش تجسمی، مبانی گرافیک، شیوههای بیان و نیز اطلاعاتی در زمینه دانشهای دیگر مانند معماری، شهرسازی، روانشناسی، ارتباطات و رسانه مخاطبشناسی درآمیزد. گرافیک محیطی جزء لاینفک زندگی شهری میباشد، در ارتباط انسان با محیط و فرهنگ سازی به جوامع بشری، کمک به شناخت سایر فرهنگ برای ارتباط بیشتر با یکدیگر، هیچ یک از ابزارهای اجتماعی نمیتواند به اندازه گرافیک محیطی قوی و موثر به مخاطب تاثیرگذار باشد. بنابراین باید در امور زیباسازی و طراحی گرافیک محیطی به این امر به خوبی واقف شد تا با طراحی صحیح بتوان رفتار مطلوب در شهروندان را به وجود آورد. (تجویدی، فاطمه، (1388)
حمل و نقل شهری، هوایی، ریلی و دریایی و سایر زیرمجموعههای گرافیک محیطی، کاربرد عناصر بصری مناسب و اجزای گرافیکی مانند رنگها، فونتها، نمادهایی که با هویت خاص که روشی مناسب برای نمایش اطلاعات معتبر و قابل استفاده میباشد از این جملهاند. زمانی یک پروژه گرافیک محیطی میتواند تاثیر خوب برای مردم و گردشگران داشته باشد که دارای هویت طراحی، عناصر بصری مناسب و صحیح باشد.
بیان مسئله
یکی از مفاهیمی که امروزه در مدیریت شهرها به کار میرود گرافیک محیطی است. جهانیسازی موجب تحرک جهانی منابع و سرمایه ها شده است به همین دلیل رقابت کشورها، شهرها در جلب توجه و جذب سرمایه و استعدادها، رویدادهای مهم افزایش تعداد گردشگران میشود. ایجاد یک گرافیک محیطی مناسب برای شهرها به عنوان یک ابزار برای ایجاد رقابت شهری، به کنش مرسوم در در بین جوامع تبدیل شده است، تا به این وسیله تاریخ کشور، شهرها، کیفیت شهر، شیوه زندگی و فرهنگ مردم آن شهر برای سایر فرهنگ تبلیغ شود و فرصتی مناسب برای رقابت جذب گردشگران میشود. گرافیک محیطی راهبردی است برای مطرح کردن هویت و فرهنگ یک کشور و نیز ابزاری مناسب است که ارزشهای محوری جامعه، شهر که به سرعت مستقل شود، از آنجا که خلق و برجسته نمودن هویتی از ارزشهای متنوع بازتاب دهنده علایق گروههای مختلف اجتماعی شهر کاری است دشوار، تدوین چشمانداز گرافیک محیطی شهری با چالش بزرگی مواجه است. (برگر،کریگ، (2010
گرافیک محیطی یک میدان بدون مرز و محدوده است بنابراین متشکل از ادغام چندین رشته در زمینههای مختلف میباشد که یکی از نقاط قوت این حرفه است. گرافیک محیطی شامل همکاری نزدیک رشته های طراحی، از جمله گرافیک، معماری داخلی، طراحی صنعتی، طراحی شهری میباشد. این هنر با بسیاری از موضوعهای هنری دیگر نیز مرز مشترک دارد که یک محدوده بسیار گسترده را ایجاد میکند در واقع محدوده این هنر چنان وسیع است که با یک جستجوگر در این راستا تمامی رشته هایی که با فناوری جدید در ارتباط هستند از این رشته بهره میبرند. به طور مثال در بخش عمده از فعالیتهای تجاری، تبلیغاتی، تلویزیون.
گرافیک محیطی
یکی از مفاهیمی که امروزه در مدیریت شهرها به کار میرود گرافیک محیطی است. جهانی سازی موجب تحرک جهانی منابع و سرمایه ها شده است، به همین دلیل کشورها، شهرها در جلب توجه و جذب سرمایه ، استعدادها و رویدادهای مهم افزایش تعداد گردشکران میبشود. ایجاد یک گرافیک محیطی مناسب برای شهرها به عنوان یک ابزار برای ایجاد به کنش موسوم در جوامع شده است.
گرافیک محیطی به آثاری اطلاق میشود که در ارتباطات جوامع بشری و نیز زیبایی محیط در فضای باز و بسته به کار میرود. به تعریف دیگر این هنر شاخهای از گرافیک است و علمی است که در آن چگونگی استفاده از انواع فرمها، رنگها،نقشها و تصاویر گوناگون به شکل ماهرانه، اصولی و برنامه ریزی شده در جهت بهتر بودن و ساده تر شدن روابط و هم چنین کاملتر ساختن زیباییهای محیط عمومی مطرح شده و مورد بررسی قرار میگیرد. این هنر با بسیاری از رشته های دیگر مرز مشترک دارد که یک محدود، بسیار گسترده را ایجاد میکند در واقع محدوده این هنر چنان وسیع است که با یک جستجو گر در این راستای تمامی رشته های که با فناوری جدید در ارتباط هستند از این رشته بهره میگیرند.
ضرورت و اهداف گرافیک محیطی
گرافیک محیطی را بایستی یکی از ارکان زندگی اجتماعی و شهری عنوان کرد و موثرترین ابزار در اثر گذاری بر زندگی انسان در جوامع شهری است و یک پدیده اجتماعی است که با توجه به فضاسازی تصویری بومی و ملی، فرهنگی، قراردادهای اجتماعی، آداب و رسوم و گرایشهای اقتصادی و سیاسی جامع را بروز میدهد، که با استفاده از این مقاله میتوان جامعه و سیستم حاکم بر آن را مورد بررسی قرار داد.
»تمامی جلوههای تصویری شهری، خطی بین شهری در فضای های باز و بسته و احجام غول پیکر از قدرت بیان ویژهای برخوردارند که چگونگی بهرمندی از آنها در حیطه وظایف گرافیک محیطی تعریف میشود2011, calori, chris) « ، (12
