بخشی از مقاله
بررسي خسارات وارده به زادآوري در حاشيه مسيرهاي چوبکشي در اثر عمليات چوبکشي زميني
چکيده
اين بررسي با هدف تعيين ميزان خسارات وارده به زادآوري، در پارسل ٢٣٧ از سري ٢ چفرود شـاندرمن انجـام شد. بدين منظور مطالعات مربوط به ميزان و شدت خسارت وارده بر زادآوري در حاشيه ي مسيرهاي چوبکشـي صورت گرفت . نتايج اين بررسي حاکي از آن است که در گروه هاي زادآوري بـا ارتفـاع بـيش از ١.٣ متـر ميـزان آسيب بيش از گروه هاي زادآوري با ارتفاع کمتر از ١.٣ متر ميباشد. همچنين نتـايج نشـان داد کـه طـول کـ مسيرهاي چوبکشي در پارسل مورد مطالعه ١٢٣١ متر ميباشد، کـه در آن در بخـش گـروه زادآوري بـا ارتفـاع کمتر از ١.٣ متر ٥٣ اصله و در بخش ارتفاع بيشتر از ١.٣ متر ١٢٧ اصله نهال آسيب ديده اند، با توجه به اين که مساحت منطقه مورد مطالعه ٤٦ هکتار بود، طول مسيرهاي چوبکشي به طور متوسط در هـر هکتـار حـدود ٢٧ متر به دست آمد، بدين ترتيب تعداد گروه زادآوري آسيب ديده با ارتفاع کمتر از ١.٣ متر ١.١٥ اصله در هکتـار و تعداد گروه زادآوري آسيب ديده بيشتر از ١.٣ متر ٢.٧٦ اصله در هکتار ميباشد.
کلمات کليدي :
خسارت ، مسير چوبکشي، گروه هاي زادآوري.
١. مقدمه
امروزه ، افزايش فشار جهاني براي بهبود در کيفيت مديريت جنگل وجود دارد، نگرانـي دربـاره مسـائل محـيط زيسـتي و اجتماعي در ارتباط با جنگلداري نظير تاثير برروي تنوع زيستي، تغييرات آب و هوايي، سيل ، و به طور کلـي توسـعه پايـدار، بـه توافقات بين المللي و برنامه هايي براي بهبود عمليات مديريت جنگل منجر شده است ، به طوريکه تغيير اقليم به عنوان يکـي از
٧ مسئله مهمي که امروزه با آن مواجهيم ، ميباشد (٦). اگرچه يک توافق کلي مبني بر اينکه مديريت پايدار جنگل ١ بايسـتي از نظر محيط زيستي پاسخگو، از نظر اجتماعي سودمند، و از نظر اقتصادي عملي (امکان پذير) باشد، وجود دارد، امروزه تلاش هـاي زيادي براي توسعه استانداردهاي ملي و بين المللي مديريت پايدار جنگل انجام شده است ، با ايـن وجـود بـراي مـديران جنگ ل يافتن توضيح درست اطلاعات عملي درباره اين که چه چيز مورد نياز است ، و چگونه بايد در عمل به کار گرفتـه شـود، در اغلـ موارد مشکل است (٧). عمليات بهره برداري جنگل يک نظام مهندسي با هـدف بيشـينه کـردن کـارايي٢ و کمينـه کـردن اثـرات نامطلوب ٣ ميباشد که در يک مسير نيمه بهينه براي ايجاد چالش محيط زيستي قرار دارد، بنـابراين اجـراي دقيـق آن نـه تنه پايداري جنگل ها بلکه براي ادامه جنگلداري به عنوان يک حرفه ، مهم ميباشد (٥)، زيرا افـزايش شـدت بهـره بـرداري٤ در يـک توده جنگلي ميتواند به مرور زمان منجر به افزايش شاخص تغيير ساختار، افزايش شاخص تغيير ترکيب ، کاهش شاخص سـطح برگ و در نتيجه کاهش شاخص اکولوژيکي گردد (١١). از پايان جنگ جهاني دوم و در طول اين پـنج دهـه ، ورود ماشـين هـاي سنگين به عنوان ابزار اصلي براي بهره برداري صنعتي در دنيا، گستره عمليات بهره برداري جنگل و نيز شدت تاثير محيط زيسـتي اين عمليات را تغيير داده است (٥). جنگلداري بعد از کشاورزي به عنوان دومين بخش استفاده از سـرزمين در روي کـره زمـين ميباشد حمايت محيط زيستي از جنگل يک بخش مهم از عمليات بهره برداري جنگل محسوب ميگردد، مديران جنگل نه تنهـا ميخواهند از فرسايش خاک جنگـل جلـوگيري نماينـد بلکـه مايـل بـه حمايـت از ج ه هـاي زيبـايي شـناختي٥، گياهـان و زيستگاه هاي حيوانات جنگل نيز ميباشند (١٣). عمليات بهره برداري جنگل در بيشتر موارد روش هاي پـرورش تـوده جنگلـي را در بر ميگيرد، و ميتواند روي آنها تاثير بگذارد، بنابراين بايستي با منطقه هم خواني داشته باشند. عمليات بهـره بـرداري جنگـل همه فرآيندهاي مديريتي و فني مورد نياز براي توسعه امکانات و ساختارهاي فني بـراي بهـره بـرداري از جنگـل ، آمـاده کـرد رويشگاه ها براي زادآوري، حفظ و بهبود کيفيت توده هاي جنگلي و زيست گـاه هـا و... را در بـر مـيگيـرد. عمليـات مهندسـي صحيح نياز به يک درک عميق درباره کارايي فني و اقتصادي، صحت محـيط زيسـتي و امکـان پـذيري توسـعه اي دارد. محققـان زيادي در داخل و خارج به بررسي خسارات وارده به زادآوري پرداخته اند (احمـدي (١٣٧٥)، حسـيني(١٣٨٠)، نقـدي (١٣٨٣)، نيکوي (١٣٨٦)، ١٠ و١٥). Shao و همکاران (٢٠٠٥) به بررسي مديريت يکپارچه توده و چشـم انـداز بـه منظـور انجـام بهـره برداري چند منظوره پرداختند. ايشان در اين بررسي به منظور تعيين شدت بهره برداري و سيکل برش از سيستم تصـميم گيـري چند معياره ٦ استفاده کردند. در منطقه مورد مطالعه شيوه بهره برداري گزينشي اعمال شد. به منظور انجام مديريت بهينه در
زمينه کاهش آسيب به زادآوري از نتايج حاصل از فرايند تصميم سازي به کار گرفتـه شـد. (١٤) در لهسـتان بـه تعيـين تاثير تکنولوژيهاي مورد استفاده در بهره برداري به شيوه گزينشي روي سطح تخريب درخت در توده هاي کوهستاني تنک شده پرداختند.توده ها از توس اروپايي و پيسه آ تشکيل شده بود. دو تکنولوژي کار تحت سيسـتم تمـام درخـت بـا در نظـر گـرفت تاثيرات آن ها روي لايه هاي انتخاب شده توده ها مقايسه شدند. نتايج نشان داد که قطع و چوبکشـي درختـان در بيشـتر مواقـع موجب از بين رفتن خال ها، يا کنده شدن شديد پوست ميگردد. هدف از اين مطالعه تعيين ميزان خسارات وارده به زادآوري در حاشيه مسيرهاي چوبکشي در اثر عمليات چوبکشي زميني در جنگل ميباشد.
٢. مواد و روش ها
١.٢. منطقه موردمطالعه
منطقه مورد مطالعه در سري ٢ حوزه آبخير چفرود شاندرمن قرار گرفته است که اين مطالعه در پارسل ٢٣٧ مجاور هـم از اين سري محدود گرديد. حوزه آبخيز چفرود شاندرمن بر اساس حوزه بندي آبخيزهاي جنگلي شـمال ايـران در حـوزه آبخي ز شماره ١٠ از اين جنگل ها قرار گرفته است . سري ٢ اين حوزه در ٥٢ کيلومتري شهر شاندرمن در استان گـيلان قـرار گرفتـه و تحت مديريت شرکت شفارود گيلان ميباشد. تعداد دامدار در آن نسبتا پايين ميباشد. سري ٢ چفرود از شمال به سريهـاي ٥ و٦ چفرود، از جنوب به حوزه شاندرمن (سريهاي ٢ و ٣ اين حوزه ) و از شرق به سري ١ چفرود محدود ميگـردد. جهـت کلـي منطقه شمالي و اين منطقه در عرض جغرافيايي ғ٢٥ و ̊٣٧ و طول جغرافيايي ғ٢٦ و̊٤٩ واقع شده است . مساحت يـابي انجـام شده ، مساحت سري را ٢٢٤٠ هکتار نشان ميدهد. در حال حاضر ٢٠٢٥.٧٥ هکتار از سطح سري (در حدود ٩٠.٥ درصد) قابـل بهره برداري ميباشد. سري ٢ چفرود معروف به سري لتره به ٤٧ پارسل تقسيم شده اسـت کـه پارسـ مـورد مطالعـه کـ ٤٦ هکتار از مساحت سري را شامل ميشوند. از نظر توپوگرافي منطقه اي است کوهسـتاني و شـيب عمـومي منطقـه بـين صـفر ا هشتاد درصد ميباشد. دامنه ارتفاعي (ارتفاع از سطح دريا) منطقه بين ١٠٥٠ الي ١١٧٠ متر ميباشد.
٢.٢. روش ها
١.٢.٢. بررسي خسارات به زادآوري در حاشيه مسيرهاي چوبکشي
بررسي نوع خسارت به زادآوري در دو گروه زادآوري با ارتفاع بيشتر از ١.٣ متـر و بـا ارتفـاع کمتـر از ١.٣ متـر صـورت گرفت . نوع خسارت نيز در ٣ گروه خم شده ، زخمي و ريشه کن شده مورد بررسي قرار گرفت . ارزيابي ميزان و شـدت آسـيب بـه نهال ها و خال ها در زمان عمليات خروج ٧(وينچينگ و چوبکشي) بعد از عمليات قطع انجام شد.
٣. نتايج
١.٣. بررسي خسارات به زادآوري در حاشيه مسيرهاي چوبکشي
بررسي نوع خسارت به زادآوري نشان داد، در گروه هاي زادآوري بـا ارتفـاع بيشـتر از ١.٣ متـر ميـزان آسـيب بيشـتر ز
