مقاله بررسی مسئله فقر در مناطق شهری استان کهگیلویه و بویراحمد

بخشی از مقاله

بررسي مسئله فقر در مناطق شهري استان کهگيلويه و بويراحمد
چکيده
با پايان دهه٠٧ و آغاز دهه ي ٠٧ ميلدي با پذيرش و به اجرا درآمدن برنامه هاي آزاد سازي و خصوصي سازي و همچنين اصلحات ساختاري مسئله فقر و توجه به افراد آسيب پذير مورد توجه بسيار قرار گرفت. برخي صاحبنظران اقتصادي بر اين باورند که برنامه هاي اقتصادي ياد شده موجب گسترش فقر گرديده است. استان کهگيلويه و بويراحمد نيز برخورداري از منابع فراوان نفت، گاز، آب، معادن، نزديکي به بنادر جنوبي و شرايط مناسب براي سرمايه گذاري همچنان در رده هاي اول محروميت و فقر در بين استانهاي ايران مي باشد بنابراين آگاهي از وضعيت فقر در استان مي تواند چراغ راهي باشد براي سياستگذاران در سطح کشور و استان. در اين پژوهش وضعيت فقر در مناطق شهري استان براي سالهاي ٠٨٠٧-٠٨٣٧ بررسي شد نتايج نشان مي دهد در تمامي سالهاي مطالعه خط فقر شهري روند صعودي داشته و کليه روشهاي محاسبه خط فقر اين نکته را تائيد مي نمايند.
واژگان کليدي: استان کهگيلويه و بويراحمد، فقر، فقر مطلق، خط فقر
مقدمه بيان مسئله
بررسي مسئله فقر و چگونگي برآورد آن و راههاي کم کردن آن در مباحث اقتصادي توسعه بسيار مورد توجه قرار دارد که اين توجه در سالهاي اخير با توجه به پيشرفتهاي تکنولوژيکي و همچنين ارتباطات و رسانه ها اهميت ويژه و فوق العاده يافته است. در ايران نيز به دليل مشکلت ساختاري اقتصاد ، پراکندگي جمعيت در مناطق روستايي بسيار مورد توجه قرار دارد.
فقر هميشه يک مشکل بزرگ درسطح دنيا بوده و هست. اما با پايان دهه٠٧ و آغاز دهه ي ٠٧ ميلدي با پذيرش و به اجرا درآمدن برنامه هاي آزاد سازي و خصوصي سازي و همچنين اصلحات ساختاري مسئله فقر و توجه به افراد آسيب پذير مورد توجه بسيار قرار گرفت. برخي صاحبنظران اقتصادي بر اين باورند که برنامه هاي اقتصادي ياد شده موجب گسترش فقر گرديده است.
در کشور ما ايران برنامه هايي براي مبارزه با فقر در قالب لوايح فقر زدايي تهيه و تلش هاي گسترده اي نيز انجام شده ، لکن نتايج مطلوبي بدست نيامده است.
فقر واقعيتي اجتماعي، اقتصادي،فرهنگي سياسي است که از دير باز از بزرگ ترين مشکلت انسان بوده است و در حال حاضر نيز جامعه بشري، علي رغم تحولت بسيار عظيمي که در زمينه هاي مختلف علوم روي داده است، با اين پديده شوم دست و پنجه نرم مي کند. فقر ناشي از محروميت مادي نيست ، بلکه به طور عمده پديده اي اجتماعي است که موجب مي شود اشخاص فقير از ظرفيت و توانايي خويش درک صحيحي نداشته باشند. فقر از زواياي گوناگوني چون فلسفي، علمي، ادبي، هنري و ديني قابل بررسي وتأمل است. اين پديده شوم چهره کريه خود را در اختلف طبقاتي افراد مختلف يک جامعه بيشتر نمايان مي سازد. بطوري که در حال حاضر حدود يک پنجم جمعيت جهان در فقر بسر مي برد. اين عده با درآمدي کمتر از يک دلر در روز زندگي مي کنند. فقر تنها بيانگر وضعيت موجود نيست، بلکه فرآيندي با ابعاد و پيچدگي بسيار را نيز شامل مي گردد.
فقر مطلق
عدم توانايي تأمين نيازهاي اوليه ي زندگي خود و ا فراد تحت سرپرستي و به عبارت ديگر، عدم برخورداري از آن ميزان کالري يا پروتئين که براي ادامه ي حيات سالم لزم است، فقر مطلق ناميده مي شود.
فقر نسبي
چنانچه گروهي از افراد يک کشور توانايي لزم براي تأمين نيازهاي اوليه ي زندگي را داشته؛ ولي به لحاظ اين که درآمد و سطح زندگي آنان از متوسط درآمد جامعه پايين تر است، دچار فقر نسبي هستند. همچنين هرگاه درآمد جامعه اي از سطح متوسط درآمد کشورهاي جهان پايين تر باشد، آن کشور، در سطح کلن، در فقر نسبي به سر مي برد. هر چند نيازهاي اساسي خود را تأمين کند. آنچه از روايات و نيز فتاواي فقها استنباط مي شود، اين است که فقير در اسلم طبق معيار دوم تعريف شده است. در بحث تعيين خط فقر، بدين موضوع با تفصيل بيش تري خواهيم پرداخت.
در نظر مارکسيستها فقر از تناقض ميان ابزار توليد و روابط توليد ناشيمي شود ، يعني هرگاه روابط توليد، متناسب با تکامل ابزار توليد، تغيير نکند، مشکلت اقتصادي فراوان مانند فقر پديد ميآيد. مارکس دربارهي پديدهي فقر در زمان خود ميگويد: اگر مالکيت خصوصي حتّي به صورت محدود وجود داشته باشد، اين مسئله ناگزير به فقر ميانجامد.
او در رد نظريهي پرودن، که ميگفت براي بهبود اوضاع اجتماعي واقتصادي سرمايهداري، بايد توسعهي مالکيت صنايع محدود شود و براي بهبود وضع اقتصادي کارگران بايد قوانين کار اصلح گردد، ميگويد: براي از بين بردن فقر بايد نظام سرمايهداري را از بين برد نه اينکه براياصلح آن به خواب و خيال متوسّل شد.
مارکس همچنين، دراينباره که چگونه نظام سرمايهداري به فقر ميانجامد، ميگويد: از آن جا که جامعهي سرمايهداري بر انگيزهي سود استوار است و سرمايهداران مالک ابزار توليد هستند، در وضعي قرار ميگيرند که ميتوانندکارگران را استثمار کنند.
آيين يهود فقر را امري طبيعي و تکويني مي داند؛ ولي در پي معالجه ي آثار آن است؛ براي مثال در تورات کنوني مي خوانيم: هر کس به فقير ببخشد، محتاج نمي شود؛ و هر که منع کند، مورد لعنت بسيار قرار مي گيرد.
بي ترديد فقر در شريعت حضرت عيسي )ع( نيز مطلوب نبوده است؛ زيرا حضرت عيسي )ع( خود را به پرداخت زکات مأمور مي دانست آن حضرت پيروان خود را به نيکي به نيازمندان سفارش مي کرد و مي فرمود: خوشا به حال کساني که اهل ترحم کردن شمرده مي شوند.
مکتب اسلم همانند ساير مکاتب ديني، فقر را پديده اي شوم و مذموم در جامعه دانسته و رهبران جامعه اسلمي را موظف به از بردن آن نموده است. در
اينجا با ارائه احاديثي از پيامبر اسلم)ص( ديگاه اين مکتب را را نسبت به فقر به اجمال بيان مي کنيم:
٠- پيامبر اسلم )ص( مي فرمايند: الفقر اشد من القتل: فقر از کشته شدن بدتر است
٢- در حديثي ديگر به ارتباط موجود ميان فقر و گرسنگي با فرائض مي پردازد و مي فرمايند: فلو لخبز ما صلينا و ل صمنا و ل ادينا فرائض ربنا عزوجل: اگر نان نباشد، هر آينه ما نماز، روزه و فرائض پروردگار را بجاي نمي آوريم.
٨- همچنين فقر و تنگدستي را عاملي براي بي ايماني نسبت به قيامت دانسته و مي فرمايد: هر کسي معيشت نداشته باشد، ايمان به معاد ندارد.
استان کهگيلويه و بويراحمد
در دامنه هاي سلسله جبال زاگرس و در جنوب غربي ايران قرار گرفته است . اين استان با وسعتي بيش از ٠٥٥٠٠ کيلومتر مربع يک درصد وسعت کل کشور بوده و از لحاظ مرزهاي جغرافيايي محدود به استانهاي چهار محال و بختياري در شمال فارس و اصفهان در مشرق، فارس و بوشهر در جنوب واستان خوزستان در غرب است. حداکثر وحداقل ارتفاع استان از سطح دريا به ترتيب برابر با ٠٠٧٣ متر )قله دنا( و٠٠٧ متر )ناحيه بي بي جان آباد( مي باشد.
تغييرات شديد ارتفاع در اين استان ، تنوع و گوناگوني نسبتا زيادي را در وضعيت آب و هوايي آن پديد آورده است.
طبق آخرين تقسيمات کشوري استان داراي ٠ شهرستان )بويراحمد ،کهگيلويه ،گچساران ،دنا ،بهمئي ، باشت و چرام( ٠١ شهر)ياسوج ، دهدشت ، دوگنبدان
، چرام ، سي سخت ، باشت ، ليکک، لنده ، سوق ، قلعه رئيسي ، ديشموک ، مارگون ، گراب سفلي ، بهمئي ، پاتاوه و مادوان ( و داراي ٠٠ بخش و ٠٨ دهستان ميباشد.
جمعيت کل استان بر اساس آخرين برآورد )سال ٠٨٣٧( ١٢٣.١٠٥ نفر بوده است . که ٥٨ درصد جمعيت شهر نشين و ٠٠ درصد هم در روستاها ساکن هستند.) مرکز آمار ايران - سرشماري نفوس و مسکن سال ٠٨٣٧( خط فقر
به عقيده راواليون)٠٣٣٠( خط فقر عبارت است از مخارجي که يک فرد در يک زمان و مکان معين براي دسترسي به يک سطح حداقل رفاه متحمل مي شود.
افرادي که به اين سطح رفاه دسترسي ندارند فقير تلقي مي شوند و کساني که به اين سطح حداقل رفاه دسترسي دارند غير فقير هستند.
براي اندازه گيري فقر و تعيين فقيرها و تميز آنها از غير فقير ها به يک آستانه يا ملک به نام خط فقر نياز است. اين آستانه به اين معني است که خط فقر را مي توان بر اساس واحد پولي و حداقل مخارج براي ادامه حيات تعريف کرد. بعضي از محققان، حداقل معاش براي ادامه حيات را بر حسب ميزان انرژي و پروتئين مورد نياز براي بدن تعريف مي کنند. به عبارت ديگر خط فقر به معني ميزان منابعي است که خانوار براي رسيدن به يک سطح معين رفاه نياز دارد.
اين سطح رفاه به آستانه فقر معروف است و در نتيجه افرادي که رفاهشان کمتر از آن است فقير تلقي مي شوند.
اهميت موضوع :
استان کهگيلويه و بويراحمد با يک ٠% مساحت کشور ٧.٣% جمعيت کشور را درخود جاي داده ) نشريه مرکز آمار و اطلعات راهبردي، سال چهارم - شماره
– ٠٧بهار٠٨٣٠( و باوجود دارابودن منابع عظيم نفت و گاز )حدودًا ٢٧%(، آب) ٠٠% منابع آب کشور(، معادن فراوان، نزديکي به مجتمع هاي پتروشيمي در عسلويه ومنطقه ويژه اقتصادي بندر امام در خوزستان ، نزديکي به حاشيه خليج فارس و بنادر مهم صادراتي کشور از جمله بندر امام – بندر ماهشهر، خرمشهر و بوشهر )فاصله ٠٠٧کيلو- متري دشت ليشتر تا بندر امام ( ومناسبت آن براي سرمايهگذاري در طرحهاي وابسته به مواد اوليه وارداتي وهمچنين صادرات محصولت توليدي، عبور خطوط انتقال برق و گاز سراسري، امکان تامين آب مورد نياز طرحهاي بزرگ از طريق سد کوثر با توجه به اينکه دراستانهاي جنوبي خصوصاً حاشيه دريا مشکل تامين آب شيرين ودر حجم بال يک هزينه اساسي در صنعت مي باشد، محروميت در آن بيداد مي کند بنابراين آگاهي از مسئله فقر در مناطق شهري مي تواند چراغ راهي باشد براي برنامه ريزي هاي کوتاه مدت و بلند مدت در امر توسعه استان.
پيشينه تحقيق
در خصوص مسئله فقر پژوهشهاي فراواني در داخل و خارج از کشور انجام شده ولي بيشتر مطالعات انجام شده در داخل کشور به سطح کلن نظر داشته و
سهم مطالعات منطقه اي و استاني از اين حيث کمتر مي باشد .در اين قسمت به اختصار به چند مورد از مطالعات انجام شده اشاره مي شود :
تحقيقات داخلي:
مطالعه ارشدي کريمي:
ميانگين تغيير شاخصهاي فقر در کل دوره مورد بررسي)٠٨١٠ تا ٠٨٠٠( نشان ميدهد که در زمينه بهبود پايدار شاخصهاي فقر نه در مناطق شهري و نه در مناطق روستايي، به موفقيت قابل قبولي دست نيافتهايم. ساير نتايج به شرح زير است:
 شاخص فقر مطلق در مناطق شهري در ابتداي دوره)٠٨١٠( حدود ٨١.٠٨ درصد و در انتهاي دوره)٠٨٠٠( حدود ٠٥.٣ درصد بوده است. اين شاخص در مناطق روستايي در ابتداي دوره ٠٥.٥ درصد و در انتهاي دوره ٢٠.٨٨ درصد بوده است. يعني شاخص فقر مطلق در انتهاي دوره نسبت به ابتداي دوره در مناطق روستايي ٠٧ درصد و در مناطق شهري ٥٠ کاهش)بهبود( پيدا کرده است.
 شاخص فقر مطلق در مناطق شهري از سال ٠٨٠٥ و در مناطق روستايي از سال ٠٨٠٠ رو به افزايش نهاده است.
 تقريباً در تمام سالها درصد فقر مطلق روستايي از درصد فقر مطلق شهري بيشتر بوده است. ميانگين درصد فقر مطلق روستايي)٨٢.٨٠درصد( حدود ٠.٥ برابر ميانگين درصد فقر مطلق شهري)٢٨.٠١ درصد( بوده است.
 شاخص شکاففقر در مناطق شهري در ابتداي دوره ٠٧.٠ درصد و در انتهاي دوره ٨٢.٠ درصد بوده است. اين شاخص در مناطق روستايي در ابتدايدوره ٠٨.٥ درصد و در انتهاي دوره ٨٥.٥ درصد بوده است. به عبارتي شاخص شکاففقر در انتهاي دوره نسبت به ابتداي دوره در مناطق روستايي ٠٠ درصد و در مناطق روستايي ٢٠ درصد بهبود يافته است .
 در تمام سالها شکاففقر روستايي از شکاففقر شهري بيشتر بوده است. ميانگين شکاف فقر روستايي)٠٨ درصد( حدود ٠.٢ برابر ميانگين شکاففقر شهري)٨٨.٠ درصد( بوده است.
 با لحاظ موارد فوق، به نظر ميرسد در دوره مورد بررسي، برنامههاي فقرزدايي اهميت بيشتري براي کاهش فقر مطلق در مناطق شهري نسبت مناطق روستايي قائل بودهاند.
مطالعه جمشيد پژويان
پژويان در مطالعه اي به مقوله فقر و توزيع درآمد و سپس به بحث خط فقر مي پردازد .بدين منظور سه برداشت از شاخص تعيين خط فقر که عبارتند از سبدي از نيازهاي اوليه ، هزينه کل و درآمد کل معرفي شده است .در بخش بعدي، ابتدا خط فقر تعريف شده و سپس خط فقر براي شهر، روستا و چند استا ن در سال ٠٨٠٨ استخراج مي شود .ضمن مقايسه خطوط فقر بدست آمده ، دليل تفاوت بين آنها نيز توجيه شده است. در ادامه ، يا توجه به اطلعات بدست آمده از شکاف فقر و مدل پيشنهادي کاکواني به محاسبه مقدار کمک مورد نياز به فقرا پرداخته مي شود .نتايج، نشان مي دهد که کمک بايد به صورتي باشد که تمامي خانوارهاي زير خط فقر را به سطح خط فقر يا بالتر از آ ن هدايت نمايد. بالخره در انتهاي مقاله به صورت بسيار اجمال ي به مباحثي چون روشهاي شناسايي قشرهاي فقير و نحوه انتقال کمک توجه مي شود.
مطالعه ارضروم چيلر
مهمترين هدف مطالعه چيلر ، ارايه گزارش توصيفي از وضعيت موجود فقر و ابعاد گوناگون آن در ايران بوده که با بررسي شاخص هاي فقر و تحولت توزيع درآمد ، تصويري از روندهاي مربوط به فقر و توسعه انساني به دست آمد.
به اين ترتيت ، تعيين مناطقي که فقرا در آن زندگي مي کنند و گروه سني و تحصيلت و شغل آنها امکان پذير گرديد.
٠- ارشدي ، کريمي ))بررسي وضعيت فقر مطلق در ايران در سالهاي برنامه اول تا چهارم توسعه(( ، فصلنامه سياستهاي راهبردي و کلن، بهار ٣٢
٢- جمشيد پژويان،)) فقر، خط فقر و کاهش فقر((، مجله برنامه و بودجه ، سال اول، شماره٢ ،خرداد ٠٨٠٥
٨- ارضروم چيلر، نسرين،))ابعاد گوناگون فقر در ايران((،مجله پژوهشهاي اقتصادي بانک مرکزي ، شماره ٢٠، سال ٠٨٠٠
براساس شاخص هاي فقر ارايه شده ، فقر مطلق در جامعه روستايي بيش از فقر نسبي است و در جامعه شهري، فقر نسبي بيش از فقر مطلق مي باشد که اين امر بيانگر گستردگي توزيع درآمد در جوامع شهري و کمتر بودن فاصله درآمدي در جوامع روستايي است .به علوه فقر اغلب بين گروه هاي زير رايج است :
سرپرست خانوار در گروه سني ٠١ سال به بال قرار دارد که اين دوره مربوط به دوران از کار افتادگي و بازنشستگي است و طبيعي است که ميزان درآمد افراد طي اين دوره کاهش مي يابد.
سرپرست خانوار از سطح تحصيلت پاييني برخوردار است يا بي سواد است .
سرپرست خانوار در بخش کشاورزي يا ساختمان مشغول به کار است .
خانوار در يکي از استان هاي چهارمحال بختياري ، کهکيلويه و بويراحمد ،ايلم ، سيستان و بلوچستان )استان هاي محروم( اقامت دارد.
مطالعه شوشتريان
در مطالعه شوشتريان از مخارج مصرفي خانوار بعنوان شاخص استاندارد زندگي استفاده شده و با استفاده از اين شاخص ، تعيين کننده هاي فقر بررسي شده است . تحليل فقر در اين مطالعه در سطح منطقه تفهيان که از مناطق روستا يي استان فارس مي باشد انجام گرفته است . داده ها ي موجود مرکز آمار ايران داده هاي مربوط به طرح هز ينه درآمد خانوار ها در سال ٠٨٠٠ مي باشد . لذا خطوط فقر محاسبه شده بر اساس شاخص بها ي کال و خدمات مصرفي مناطق روستايي تعد يل شده و خط فقر غذا يي، غير غذايي و خط فقر کل ساليانه برا ي يک فرد بالغ در سال ٠٨٠١ بترتيب معادل ٢٧٠٣٠٠٣، ٢٠١٠٧٠١،
٠٣٥١٠٧١ ريال بدست آمد.
بر اساس خط فقر بدست آمده ، شاخص هاي فقر FGT براي دو روستا ي اسماعيل آباد و تفهيان محاسبه گرديده است. براين اساس در سال ٠٨٠١، ٨٧.٥ درصد افراد در منطقه داراي درآمدي کمتر از خط فقر محاسبه شده با روش مذکور هستند . همچنين، نسبت شکاف درآمدي و شدت فقر در منطقه مورد مطالعه، بترتيب ٧.٠٠١ و ٧.٧٠٥ بدست آمده است .
مطالعه فطرس و همکاران
در مطالعة فطرس و همکاران، با انگيزة شناخت عوامل اقتصادي مؤثر بر جرايم عليه اموال در ايران ، سعي شده است تا ميزان تأثير هر يک از عوامل فقر، بيکاري و شهرنشيني بر روي جرايم عليه اموال شامل صدور چک بلمحل، سرقت و اختلس و ارتشاء، بررسي گردد . الگوها ي مورد استفاده در انواع مطالعات، متفاوت بوده که در اين تحقيق از الگوي بکر ( ٠٣١٠ ) استفاده شده است . روش تخمين مدل ها روش برآورد حداقل مربعات معمولي بر روي داده هاي تابلويي براي ٨٧ استان کشور ايران و دورة مورد مطالعه از سال ٠٨٠٥ تا ٠٨٠٠ است .
تحقيقات خارجي
حداد و احمد:
حداد و احمد در سال ٢٧٧٢ ضمن تعقيب تغييرات در فقر ، رفاه و مصرف خانوارهاي مصر، عامل هاي مؤثر بر اين تغييرات را نيز طي دوره ي
٠٣٣٣-٠٣٣٠ مورد بررسي قرار دادند . نتايج اين مطالعه نشان داد که دو سوم از افراد فقير داراي سطح مصرف زير خط فقر هستند و تقريباً نيمي از آنها در هر دو دوره زير خط فقر قرار داشتند . عامل هاي مؤثر بر فقر نيز شامل سطح سواد ، شمار اعضاي خانوار ، ارزش دارايي ، شمار فرزندان و شغل سرپرست خانوار ارزيابي گرديد.
جان و ري سارالت :
جان و ري سارالت ) ٢٧٧٧ ( نيز ضمن مطالعه تغييرات فقر در ميان خانوارهاي شهري و روستايي کشورهاي آمريکاي لتين ، عامل هاي تعيين کننده ي گروهه اي فقير را مشخص کردند . کشورهاي مورد بررسي شامل مکزيک ، کلمبيا ، پرو ، السالوادور ، گواتمال و هندوراس بود . بررسي آنها نشان داد که د ر دوره ي ٠٣٠٧-٠٣٣٥ فقر در ميان خانوارهاي روستايي کاهش يافته است ، اما در مناطق شهري فقر رو به گسترش است . به باور آنها عامل اصلي کاهش افراد فقي ر در مناطق روستايي اين کشورها در مقايسه با مناطق شهري، مهاجرت روستاييان به مناطق شهري بوده است .
٠- شوشتريان، آشان،))بررسي نهادهاي فقر روستايي((، ويژه نامه ششمين کنفرانس اقتصاد کشاورزي ايران،آبان ٠٨٠١
٥- فطرس، محمد حسن و همکاران،)) اثررات فقرر، بيکراري و شهرنشريني برر جررايم عليره امروال در اسرتا نهراي ايرران((، فصرلنامه علمري-پژوهشري رفراه اجتماعي،سال دوازدهم ،شماره ٠١
6-Ahmed, A. U. and Bouis H. E. (2002).
7 -Janvry, A. and Sadoulet, E. (2000)
بايبي و داکلاس :
بايبي و داکلس ( ٢٧٧٠ ) ، به بررسي سيستم فعلي هدفمندسازي يارانه ها و همچنين ارائه ي الگويي نوين در تونس پرداختند
.در اين بررسي سيستم جاري اعطاي يارانه که يک سيستم کال گرا بوده و به کالهايي همچون گندم ، گوشت مرغ و تخم مرغ
، شير و شکر تعلق ميگيرد ، با سيستم مبتني بر ويژگيهاي اقتصادي اجتماعي مورد مقايسه قرار گرفت . يافته هاي اين پژوهش نشان داد که بر اساس برنامه ي فعلي هدفمندسازي ، شکاف فقر از ٣.٧٠درصد به ٠.٢ درصد مي رسد ، اما بر اساس هدفمندسازي مبتني بر ويژگي هاي اقتصادي- اجتماعي شکاف فقر به ٣٥.٠درصد کاهش خواهد يافت . يافتههاي ديگري از اين مطالعه نشان داد که برنامه مبتني بر ويژگيهاي اقتصادي– اجتماعي نسبت برنامه فعلي از کارايي بالتري برخوردار است..
فرضيه هاي تحقيق
٠- روند شاخص هاي فقر در مناطق شهري نشان دهنده روند صعودي فقر در اين مناطق طي دوره مورد بررسي است.
٢- عليرغم برنامه هاي حمايتي نظير سهام عدالت و پرداخت يارانه ها فقر در مناطق شهري استان کهگيلويه و بويراحمد همچنان رو به گسترش است.
اهداف اساسي از انجام تحقيق
الف : اهداف علمي:
با بررسي هزينه هاي خانوارهاي شهري خط فقر مطلق و نسبي براي خانوارهاي استان کهگيلويه و بويراحمد را شناسايي و تعريف مي کنيم .
ب :اهداف کاربردي:
٠- با توجه به اينکه در سالهاي اخير مناطق بيشتري در استان کهگيلويه و بويراحمد تبديل به شهر شده، بررسي مي کنيم که اين موضوع به چه ميزان در کاهش فقر مؤثر بوده است.
٢- با در نظر گرفتن سياستهاي حمايتي نظير پرداخت نقدي يارانه و همچنين سهام عدالت تأثير اين عوامل بر روند خط فقر در استان را مورد بررسي قرار مي دهيم.
روش تحقيق :
در اين تحقيق با درنظر گرفتن حداقل هزينه هاي غداي لزم براي زنده ماندن فرد و با استفاده از ميانگين هندسي نسبت هزينه غدا به هزينه کل فرد در جامعه مورد بررسي قرار گرفته با استفاده از نرم افزار Eviews دادهاي بدست آمده از مرکز آمار و بانک مرکزي که از نوع دادهاي سري زماني مي باشد مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد.
روش اندازه گيري خط فقر براساس نياز کالري
اندازه گيري خط فقر براساس نياز کالري برمفهوم فقر مطلق و نيازهاي اساسي استوار است، به اين صورت که ابتدا فرض مي گردد )براساس نظر متخصصان تغذيه( هر فرد روزانه به مقدار معين کالري نياز دارد.
روش اندازه گيري خط فقر براساس % ٥٠ يا %٦٦ ميانگين مخارج
به منظور اندازه گيري خط فقر بر پايه مفهوم نسبي مي توان با محاسبه ميانگين مخارج خانوارها و تعيين درصدي از آن بعنوان خط فقر اقدام نمود . البته در اين روش اگرچه به مفهوم نسبي فقر تاکيد شده اما ديدگاه نظري مستدلي براي تعيين درصد مورد نظر وجود ندارد، و در واقع تعيين ٥٧ درصد و يا ١١ درصد اختياري و تجربي است و هر محقق مي تواند آن را براي خود تعيين نمايد. بااينحال بر اساس مطالعات گذشته، در اين تحقيق از ٥٧ درصد و ١١ درصد ميانگين مخارج بعنوان دو معيار تعيين خط فقر استفاده شده است . در اين روش ابتدا ميانگين مخارج محاسبه مي شود سپس در مرحله بعد ٥٧ يا ١١ درصد ميانگين مخارج بعنوان خط فقر درنظر گرفته مي شود.
تعيين خط فقر براساس ٥٠ يا ٦٦ درصد ميانه مخارج خانوارها
همانطور که در مباني نظري روشهاي اندازه گيري خط فقر بيان گرديد، از ديگر روشهاي تعيين خط فقر که بر پايه مفهوم فقر نسبي استوار است، تعيين ميانه مخ ارج خانوارهاي مورد مطالعه و محاسبه ٥٧ درصد يا ١١ درصد آن بعنوان خط فقر است . در اين روش نيز همانند روش قبلي معيار خاصي براي محاسبه درصدي از ميانه مخارج بعنوان خط فقر وجود ندارد بلکه محقق براساس تجربيات و شناختي که از جامعه مورد مطالعه دارد و برپايه نتايج مر بوط به مطالعات گذشته
”درصد “مورد نظر را بصورت اختياري تعيين مي کنند. به منظور تعيين خط فقر در روش فوق ابتدا مخارج خانوارها در ده دهک درآمدي )هزينه اي( مرتب 8- Bibi, S. and J. Y. Duclos (2007)
گرديد، سپس از مخارج دهکهاي پنجم و ششم ميانگين گيري شد و اين ميانگين بعنوان ميانه مخارج خانورار درنظر گرفته شد . در نهايت يک بار ٥٧ درصد و يک بار ١١ درصد ميانه مخارج محاسبه گرديد که به اين ترتيب دو خط فقر بر پايه ملکهاي فوق محاسبه شد.
يافته ها:
روش اندازه گيري خط فقر براساس نياز کالري
در اين مطالعه فرض نياز ٢٨٧٧ کالري در نظر گرفته شده است. سپس خانوارهاي مورد مطالعه براساس سطح درآمد در ده گروه هزينه اي طبقه بندي مي گردند
. پس از برآورد ارزشهاي غذايي دريافتي هر دهک درآمدي، اولين دهک که انرژي دريافتي آن بيشتر از انرژي استاندارد يعني ٢٠٠٣ کالري يا ٢٨٧٧ کالري باشد را در نظر مي گيريم . اختلف انرژي دريافتي دهک مورد نظر با مقدار استاندارد محاسبه مي شود . بدنبال آن قيمت هر واحد کالري دريافتي از تقسيم مخارج کل دهک بر مقدار انرژي دريافتي دهک بدست مي آيد . حاصل ضرب قيمت هر واحد کالري در مابه التفاوت انرژي دريافتي با مقدار استاندارد برابر مخارج انرژي دريافتي مازاد بر نياز مي باشد .تفاضل اين مخارج از هزينه کل دهک برابر خط فقر خواهد بود.
-0 برآورد انرژي دريافتي خانوارهاي شهري برحسب دهک طي سالهاي ٠٧-٣٧
-2 انتخاب اولين دهکي که بيش از ٢٨٧٧ کالري انرژي دريافت داشته است .
-8 محاسبه تفاوت انرژي دريافتي دهک چهارم از انرژي استاندارد)٢٨٧٧(.
-0 محاسبه قيمت هر واحد کالري
قيمت هر واحد کالري=انرژي دريافتي همان دهک .مخارج کل دهک مد نظر
-5 محاسبه مخارج انرژي دريافتي مازاد نياز
تفاوت انرژي دريافتي دهک مدنظر از انرژي استاندارد× قيمت هرواحد کالري
-1 محاسبه خط فقر
مخارج انرژي دريافتي مازاد نياز دهک همان دهک-مخارج کل دهک مدنظر =خط فقر سرانه سالنه
-0 برآورد انرژي دريافتي خانوارهاي شهري برحسب دهک طي سالهاي ٨٠-٩٠