بخشی از مقاله
بررسی اعتماد در وب معنایی
چکیده - در گذشته بسیاري از محققان در توسعه مدلهاي مدیریت اعتماد در رشتههاي مختلف مانند سیستمهاي تجارت الکترونیک، سیستمهاي چند عاملی، خدمات وب، محاسبات شبکه، شبکههاي Peer to Peer ، شبکههاي adhoc و غیره کار کردهاند. این مدلهاي اعتماد، در محاسبات دقیق و ارزیابیها براي سرویسهاي وب معنایی، فاقد قابلیت اعتماد هستند. سطح اعتماد با توجه به خدمات، ارائه دهنده خدمات، مصرف کنندگان خدمات، ارزیابیکننده اعتماد و عواملی که خدمات را باز میفرستند، اندازه گیري میشود. این مقاله تعاریف مختلف اعتماد، طبقه بندي هاي اعتماد، روابط و مدلهاي اعتماد مشخص شده در متون و زمینههاي اصلی تحقیقات بر پایه اعتماد را مورد بحث قرار میدهد. علاوه بر این، این مقاله بر روي مدلهاي مختلف اعتماد مدیریت و مسائل مربوط به آن براي سرویسهاي وب معنایی تمرکز میکند. این مقاله گامی براي محققان آینده به سوي توسعه مدل اعتماد جدید ارائه میکند.
کلید واژه- اعتبار، اعتماد، سیاست، مدل اعتماد، وب معنایی.
-1 مقدمه
تحقیقات زیادي درباره اعتماد در زمینههاي گوناگون، مانند اینترنت، سیستمهاي کسب و کار و شبکه هاي نظیر به نظیر، صورت گرفته است. اینترنت یک پلت فرم براي اتصال و ارتباط ارزان مردم با یکدیگر درهر زمان میباشد. هر چند که بسیاري از این ارتباطات، در میان غریبه هاست. افرادي که قبل از ارتباط در مورد هم چیزي نمی دانند، بعد از ارتباط در مورد هم اطلاعات کمی پیدا می کنند وممکن است که دوباره با هم مواجه نشوند. بر خلاف معاملات کسب و کار مرسوم، اعتماد یک جزء حیاتی در هر معامله در کسب و کار آنلاین است. مشتریان باید اعتماد داشته باشند که فروشندگان اطلاعات خصوصی مربوط به آنان را هرگز فاش نمی کنند و فروشنده نیز باید اعتماد کند که خریدار قادر به پرداخت پول براي کالا یا خدمات و یا مجاز به خرید از طرف یک سازمان می باشد.
بنابراین، براي اینکه تجارت الکترونیکی، به همان سطح از پذیرش به عنوان تجارت سنتی برسد، مدیریت اعتماد یک بخش ذاتی از تجارت الکترونیک است. یکی دیگر از مواردي که در آن درباره اعتماد تحقیق شده است، شبکه هاي نظیر به نظیر می باشد. این شبکه ها، یک شبکه رایانه اي هستد که کلاینت و سرور ثابت ندارند، اما تعدادي از گره هاي همکار به عنوان کلاینت و سرور عمل می کنند. ماهیت باز و ناشناس این شبکه ها، منجر به فقدان کامل پاسخگویی به محتوا از طریق همتا در شبکه می شود و برخی همتایان مخرب از شبکه سوءاستفاده میکنند. بنابراین استراتژي اعتماد بسیار مهم است و حتی از برنامه هاي کاربردي سطح بالاتر در شبکه نظیر به نظیر ضروري تر می باشد. [1]
امروزه براي ساخت وب سایتها ، تمرکز زیادي بر وب معنایی شده است. فلسفه وب معنایی با شبکه جهانی وب یکسان است، هر کسی می تواند یک تولید کننده یا مصرف کننده باشد. اعتماد جزئی مرکزي از اهداف وب معنایی است.[2] پشته وب معنایی [3] شامل یک لایهي اعتماد براي همگون سازي هستی شناسی، قوانین، منطق، و لایه هاي برهان است. وب معنایی، اغلب به عنوان مجموعه اي از عوامل و یا سیستم هاي مستقل درك می شود، و این تابع به طور موثر تنها زمانی که سیستم اعتماد مناسب است، در میان آنها ساخته می شود به دلیل این که منابع جایگزینی از اطلاعات در دسترس هستند و همکاري بین آنها نیز ضروري است، هر عامل اجباراً در مورد اعتماد به عوامل دیگر، با توجه به خدماتی که مدعی تامین آنها هستند، قضاوتهایی ذهنی می کند.
اعتماد اغلب به مکانیزم هایی اشاره میکند که بررسی کند آیا منبع اطلاعات واقعا آن چیزي هست که منبع ادعا میکند. مکانیزم هاي امضاء و رمزگذاري باید اجازه دهد که هر مشتري منبع اطلاعات را چک کند. علاوه بر این اثبات باید یک راه ساده براي بررسی اعتبار ادعا باشد. در این معنا، هر فراهم آورنده اطلاعاتی باید قادر باشد که بر اساس درخواست، یک برهان عرضه کند که بتواند به آسانی چک شود. شعار وب "هرکس می تواند هر چیزي را درباره هر چیزي بگوید." وب را منبع منحصر به فرد اطلاعات می سازد، اما ما باید قادر به درك آنچه که اعتماد میکنیم، باشیم.
اعتماد داراي یک نقش مهم دیگر در وب معنایی است، زمانی که منابع جایگزین اطلاعات در دسترس هستند، نیازبه قضاوت درباره اعتماد وجود دارد. کامپیوترها براي قضاوت درباره کیفیتهاي مختلف و حقیقی دچار چالش هستند که این تنوع منابع باز را ارائه می دهد. این قضاوتهاي اعتماد توسط انسانها بر اساس دانش قبلی شان درباره اعتبار درك منبع یا تجربیات شخصی گذشته درباره کیفیتش ساخته می شود. انسانها همچنین مقادیر زیادي از دانش را درباره جهانی که در آن زندگی می کنند و انسانهایی که وب را با اطلاعات مربوط به آن پر می کنند دارند. در تنظیمات رسمی زیادي از قبیل تجارت الکترونیک و علم الکترونیک قضاوتهاي مشابه نیز با توجه به اطلاعات در دسترس عمومی و خدمات ساخته شده است. همه این قضاوتهاي مهم اعتماد در حال حاضر در دست انسان است. در وب معنایی، جایی که انسان نمی خواهد تنها مصرف کننده اطلاعات باشد، این ممکن نخواهد بود. عاملها نیاز خواهند داشت که بطور خودکار قضاوتهاي اعتماد را براي انتخاب یک سرویس یا منابع اطلاعات در حالیکه یک برنامه در حال اجراست، داشته باشند. استدلال کنندگان نیاز به قضاوت درباره کافی بودن یک مورد از منابع بسیار زیاد اطلاعات که گاهی متناقض با هم هستند، براي پاسخ به یک سوال خواهند داشت. در یک وب معنایی که در آن محتوا در هستی شناسی و بدیهیات منعکس خواهد شد، چگونه یک کامپیوتر از بین اطلاعات ضد و نقیض تصمیم خواهد گرفت که به چه منابعی اعتماد کند؟چه مکانیزمهایی عاملها و استدلال کننده ها را قادر می کند که قضاوتهاي اعتماد را در وب معنایی داشته باشند [4] ؟
اعتماد یک موضوع تحقیق جدید در علم کامپیوتر، زمینه هاي مختلف دربرگیرنده امنیت و کنترل دسترسی در شبکه هاي کامپیوتري، قابلیت اطمینان در سیستمهاي توزیع شده، نظریه بازيها و سیستمهاي عامل، و سیاست براي تصمیم گیري تحت شرایط عدم اطمینان است.
مفهوم اعتماد در جوامع مختلف در چگونگی نمایش، محاسبه و استفاده از آن، متفاوت است. در حالی که اعتماد در وب معنایی چالش هاي منحصر به فردي ارائه می کند، به کارهاي قبل در این زمینه مربوط است و باید پایه اي براي تحقیقات آینده باشد.
در این مقاله تعاریف اعتماد، انواع اعتماد، روابط اعتماد، مدل اعتماد و زمینه هاي اصلی تحقیقات بر پایه اعتماد مورد بررسی قرار می گیرد.
-2 چند تعریف از اعتماد
محققان بسیاري از رشته ها، مدافع ارزش اعتماد هستند. جامعه شناسان اعتماد را به عنوان سرمایه اجتماعی، تعریف می کنند [1] که یکی از ویژگی هاي سازمان هاي اجتماعی است که هماهنگی و همکاري بین مردم را ممکن می سازد .[5] روانشناسان معتقدند که اعتماد راهی براي کاهش پیچیدگی در جهان پیچیده است که تعداد گزینه ها را در شرایط موجود کاهش می دهد. در دنیاي کسب و کار، محققان مدیریت، نشان داده اند که اعتماد، رضایت مندي محیط کار را پیش بینی میکند. محققان بازاریابی نشان داده اند که اعتماد، منجر به تبادل بلند مدت روابط میشود که در جهان امروز از رابطه بازاریابی مهم تر است .[1]
تحقیق درباره اعتماد درهمه زمینه ها یک اساس غنی را براي اعتماد در فن آوريهاي اطلاعات اخیر فراهم میکند. معناي اعتماد توسط هر پژوهشگر با دامنه متفاوت استفاده میشود و هیچ اجماعی درباره اعتماد در ادبیات علوم کامپیوتر وجود ندارد. در اینجا چند تعریف کلی از تحقیقات قبلی ارائه میشود.
"اعتماد انتظار ذهنی یک عامل درباره رفتار آینده دیگران بر اساس سابقهاي از برخورد ایشان است" .[6] این تعریف به برخوردهاي گذشته اشاره دارد که می تواند از پیش بینی توسط سوابق اندیشیده شود.
"اعتماد باور قطعی داشتن، درباره صلاحیت یک نهاد در اقدام دقیق، امن و قابل اعتماد کار در چارچوب مشخص است" .[7] این تعریف چارچوبی را معرفی میکند و اشاره دارد به شایستگی انجام عمل، به این معنی که ممکن است هیچ اقدامی در آینده انجام ندهد.
"اعتماد A به B براي سرویس X عبارتست از: باور قابل اندازهگیري از طرف A نسبت به اینکه B رفتار دقیقی براي مدت مشخص در درون یک چارچوب مشخص داشته باشد.(در رابطه با سرویس .[8] "(X این تعریف نیز به اقدامات اشاره دارد ومثل تعریفقبلیِ شایستگی، نیست.
"اعتماد حدي است که یکی از طرفین مایل به وابستگی به دیگري یا چیزي است، در یک وضعیت داده شده با احساس امنیت نسبی، حتی اگرعواقب منفی امکان پذیر باشد" .[9] این تعریف امکان شکست یا نتیجه منفی را معرفی می کند، به عبارت دیگر آنها می توانند شرکاي تجاري مخرب باشند.
-3 انواع اعتماد
اعتماد را می توان به دو نوع اعتماد نرم ، یا اعتماد مبتنی براعتبار و اعتماد سخت ، یا اعتماد مبتنی بر تاییدیه ، طبقه بندي کرد.[10] اعتماد نرم، وابسته به اجتماع است، یعنی شرکت کنندگان در یک همکاري کسب و کار، اطلاعاتی در حدود شناخت سایر شرکت کنندگان یا خدمات تبادل می کنند. کاربران مخرب را می توان به راحتی بر اساس اطلاعات رد و بدل شده و قرنطینه اي آن شناخت. موضوع اصلی این نوع اعتماد این است که هیچ کس قبل از تصمیم گیري درباره اعتماد، ابتدا سرویس هاي جدید ناشناخته را فراخوانی نمیکند.
اعتماد سخت به زمینه هاي اجتماعی وابسته است.
معناشناسی رفتارهاي امنیتی را می توان در شرح خدمات مشخص بکار برد. از این رو قابلیت اعتماد خدمات وب می تواند از سیاست و یا قرارداد مشتق شود مسئله اصلی در اینجا این است که هر کسی می تواند سیاست ها و یا قراردادهاي تقلبی و یا اشتباه را ارائه کند. اعتماد همچنین می تواند به دو نوع اعتماد جهانی و اعتماد شخصی طبقه بندي شود. اعتماد جهانی به این معنا که مشتریان می توانند بدون دانش در مورد خدمات سوال بپرسند. اعتماد شخصی به معنی این است که مشتري می تواند مشخصاتی با محدودیت هاي خاص را در پرس و جو مشخص کند .
دو طبقه بندي دیگر اعتماد [10]، اعتماد مستقیم و اعتماد غیر مستقیم است. اعتماد مستقیم به عنوان یک موجودیت به طور مستقیم از فعل و انفعالات گذشته تجربه کسب می کند. اعتماد غیر مستقیم می تواند به عنوان یک موجودیت به طور غیر مستقیم از طریق تجربیات نهادهاي دیگر تجربه کسب کند. اعتماد غیر مستقیم ، سه زیر شاخه مختلف مانند اعتبار، توصیه و ارجاع دارد. اعتبار می تواند به عنوان بازخورد کلی در مورد شخصیت و رفتار موجودیت دیده شود. توصیه این است که یک کاربر به دلیل برخی از پیشنهادهاي قابل اعتماد به یک سرویس اعتماد می کند. ارجاع به این معنی است که مشتري به خاطر برخی از ارجاعات توزیع شده از طرف شخص دیگر قابل اعتماد، به سرویس اعتماد می کند.
-4 روابط اعتماد
رابطه اعتماد بین مشتریان خدمات، تامین کنندگان، نمایندگی ها و یا خدمات در حوزه هاي مختلف، در طول دوره زمانی متفاوت است. روابط اعتماد برخی از خواص ریاضی مانند بازتابی، غیرمتقارن و غیرمتعدي را برآورده می سازد. علاوه بر این، اعتماد را می توان با تجربه مستقیم در روابط موفق (A→B) و پیشنهاد مبتنی بر حالت تعدي (A→ B, B →C then A→C) و پیشنهاد مبتنی بر شباهت اعتماد، تعیین کرد.[10] علاوه بر این،رابطه ها ممکن است به عنوان مقادیر اعتماد، اعتماد جزئی، مردد، بی اعتمادي جزئی و بی اعتمادي کاذب بین-1 تا 1 طبقه بندي شوند. مقادیر اعتماد می تواند به عنوان قالب ماتریس به روش جامعه شناسی نشان داده شود و رابطه را می توان توسط گراف بدوندورِ هدایت شده، ارائه کرد. در مورد روش متمرکز در[10]، محاسبات اعتماد به اعتبار و سیستم ارزیابی متمرکز بستگی دارد.
در روش غیر متمرکز مقیاس پذیري و حفاظت از کمبود ها بهتر فراهم می شود، که پیاده سازي را مشکل می کند.
-5 مدل اعتماد
با توجه به ماهیت وب معنایی، می توان آن را به صورت مجموعه اي از عامل هاي هوشمند در نظر گرفت و ویژگی هاي
