مقاله بررسی تأثیر بانکداری الکترونیک بر بهره وری نیروی کار ( مطالعه موردی : بانک قرض الحسنه مهر ایران )

بخشی از مقاله

بررسی تأثیر بانکداری الکترونیک بر بهره وری نیروی کار (مطالعه موردی: بانک قرض الحسنه مهر ایران)

چکیده

بانکداری الکترونیکی را می توان به عنوان یکی از اساسی ترین عوامل در تولید و اشتغال در بانکها در نظر گرفت که از طرفی با جانشینی به جای نیروی انسانی (کارکنان در صنعت بانکداری ) باعث کاهش اشتغال آنها شده و از سوی دیگر با گسترش مقیاس تولید و ایجاد توانایی ها و فرصت های جدید، اشتغال نیروی کار ماهر را افزایش می دهد و همچنین می تواند موجب افزایش ارزش افزوده خدمات بانکی و ارائه خدمات بانکی در سطحی گسترده تر و در نتیجه رشد بهره وری کارکنان بانکی شود.در این مقاله با استفاده از روش داده های تابلویی (Panel Data) اثر بانکداری الکترونیک با بررسی تأثیر تعداد دستگاههای خودپرداز ATM) ها) وتعداد پایانه شعب ( PINPAD ها ) ، بر روی بهره وری نیروی کار بانک قرض الحسنه مهر ایران مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده حاکی از وجود تأثیر مثبت و معنا دار بانکداری الکترونیک بر روی عملکرد بانک قرض الحسنه مهر ایران و به طور مشخص تر، بهره وری نیروی کار شاغل در بانک می باشد.

واژگان کلیدی: فناوری اطلاعات و ارتباطات،بانکداری الکترونیک، بهره وری

-1 مقدمه

یکی از مهم ترین دستاوردهای انسان امروز دستیابی به فناوری الکترونیک و بهره برداری از آن جهت انجام معاملات و مبادلات بانکی در یک قالب الکترونیکی است که به بانکداری الکترونیک معروف است. گسترش سریع این فناوری اقشار مختلف جامعه را بر آن داشته که برای سهولت و افزایش سرعت و دقت در انجام مبادلات بانکی از بانکداری الکترونیک به طور مطلوب استفاده کنند.

بانکداری الکترونیک به عنوان یک ضرورت در دنیای امروز وعامل اساسی درحرکت اقتصاد محسوب می شود که دور شدن از آن نه تنها مانعی جدی در راه پیشرفت سریع کشور ایجاد می کند بلکه روند رشد و توسعه اقتصاد کشور را کند کرده و لطمات جبران ناپذیری را بر برنامه ریزی و اجرای سیاست های پولی و مالی کشور وارد خواهد کرد.

1

از آنجا که بانکداری الکترونیک یکی از ابزارهایی است که امروزه نیروی کار با آن بسیار سر و کار دارد، شناسایی تاثیر بانکداری الکترونیک بر بهره وری نیروی کار اهمیت زیادی پیدا می کند. زیرا استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات وابزارهای الکترونیکی به عنوان یکی ازعوامل مؤثردرمدیریت تولید و اشتغال مطرح می گردد که از یک طرف می تواند با فراهم کردن امکان جانشینی به موقع و حسابگرانه نیروی انسانی به طور مثال کارکنان صنعت بانکداری، باعث کاهش اشتغال آنها شده و از سوی دیگر با گسترش مقیاس تولید خدمات مالی و ایجاد توانایی ها و فرصت های جدید،علاوه بر افزایش کارایی و سودآوری بانک، امکان اشتغال نیروی کار ماهرجدید را افزایش می دهد که همه این موارد در مجموع اثرات مثبتی را بر شاخص های کلان اقتصادی بر جای می گذارد.اما با وجود آنکه بیشتر مطالعات در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات حاکی از تأثیر مثبت و معنادار آن بر بهره وری نیروی کار و رشد اقتصادی است ولی هنوز در کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما به علت وجود ضعف در زیرساخت ها نمی توان به روشنی در این باره نظر داد که آیا این تأثیر مثبت وجود دارد یا خیر؟پاسخ به این سؤال و مقایسه ی نتیجه در بانک قرض الحسنه مهر ایران در استان های مختلف هدف اصلی این مقاله خواهدبود. اهمیت پاسخ دادن به این سؤال از آنجا ناشی می شود که چون نیروی کار به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل تولید همواره نقش کلیدی در تولید و افزایش ارزش افزوده بانک ها داشته است و استفاده درست و بهینه ازنیروی انسانی با توجه به اهداف مورد نظر صنعت بانکداری، افزایش کارایی وارتقاء خدمات قابل عرضه به مشتریان را حاصل می نماید؛ در نظام بانکداری، بهره وری ،کارایی و اثربخشی عمدتا به افزایش درآمد از طریق بالا بردن سرعت انجام کار، کاهش مصرف منابع نظیر نیروی انسانی،افزایش دقت، کاهش اشتباهات و هرآنچه که باعث صرفه جویی در هزینه ها، افزایش سودآوری وارتقاء سطح اعتماد و رضایت مشتریان باشد، تلقی میگردد.

از اینرو بررسی سایر عوامل مؤثر بر افزایش بهره وری نیروی کار در کنار بانکداری الکترونیک در راستای افزایش ارزش افزوده و کارایی بانک ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

در این مقاله در ابتدا به تعریف فناوری اطلاعات و ارتباطات و جایگاه آن در صنعت بانکداری، تحت عنوان بانکداری الکترونیکی ، معرفی شاخص های مختلف آن و ضرورت بکارگیری آنها در بانکداری مدرن پرداخته و سپس مفهوم بهره وری و اهمیت آن مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه ، رابطه بین شاخص های بانکداری الکترونیکی و بهره وری نیروی کار مطرح می گردد و سپس به برخی از مطالعات و تحقیقات صورت گرفته در این زمینه اشاره شده و بعد از معرفی مدل و روش تحقیق ، متغیرها و نحوه محاسبه آنها معرفی و در انتها به برآورد مدل و تجزیه و تحلیل نتایج آن پرداخته شده است.یکسان سازی مجموعه مقالات این همایش و نیز برای آنکه امکان ترکیب و انتقال فایل کامپیوتری آنها فراهم شود، لازم است که همه مقاله ها با طرحی یکسان و کاملاً هماهنگ تهیه و تایپ شوند. این راهنما به نویسندگان مقالات فارسی کمک میکند تا مقاله خود را با طرح مورد قبول همایش تهیه نمایند. توجه شود که چارچوب ظاهری این راهنما و نگارش آن منطبق بر شیوه نامه مورد قبول همایش است و می تواند جهت تسریع نگارش مستقیما روی این فایل نگارش شود.

-2 مفاهیم و ادبیات موضوع -1-2 مفهوم فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)

فناوری اطلاعات و ارتباطات( ICT) 1، به عنوان خواستگاه اصلی جامعه اطلاعاتی ناشی از ظهور رایانه، توسعه شبکه های مخابراتی و نیاز روزافزون به استفاده از اطلاعات بوده است.به بیان دیگر فاوا، عبارت است از گردآوری، سازمان دهی، ذخیره و نشر اطلاعات اعم از صوت، تصویر، متن یا عدد که با استفاده از ابزار رایانه ای و مخابراتی صورت می پذیرد.

بدون شک فن آوری اطلاعات و ارتباطات ،تحولات گسترده ای را در تمامی عرصههای اجتماعی و اقتصادی بشریت به دنبال داشته و تأثیر آن بر جوامع بشری به گونهای است که جهان امروز به سرعت در حال تبدیل شدن به یک جامعه اطلاعاتی است.

بدین طریق فاوا از طریق کاربردها و اثراتی که دارا می باشد، همچون آموزش الکترونیکی، دولت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی، کار و اشتغال از راه دور کسب و کار و تجارت الکترونیکی وابستگی به زمان و مکان را کمرنگ می نماید .

این فناوری به دلیل عمومی بودن آن با سایر فناوریها تفاوت اساسی دارد.به نحوی که علاوه بر اثرگذاری در کل فعالیتهای اقتصادی و غیر اقتصادی تاثیر بسزایی در تسهیل انجام امور و بالا بردن بهره وری و کارایی دارد.(هلدن و البنانی،2(2004

از آنجایی که ایجاد و راه اندازی زیرساخت های مورد نیاز برای تجارت الکترونیکی در گستره وسیع اقتصادی به عهده نظام بانکی کشور به عنوان یکی از نهادهای پیشرو در این زمینه می باشد، به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت بانکداری می تواند با حذف روش های سنتی هزینه بر منجر به کارایی بیشتر در انجام کارها و عملیات بانکی گردد.

-2-2 فناوری اطلاعات و ارتباطات و صنعت بانکداری

توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه های مختلف به ویژه در حوزه ی بانکداری، حاصل قابلیت های فناوری اطلاعات است که امروزه در دنیای کسب و کار با استقبال فراوان روبه رو شده است. در این زمینه و همانند اکثر تأمین کنندگان خدمات، نظام بانکی طی دهه های اخیر به سرعت به سمت سرمایه گذاری بر روی فناوری های نوین، به عنوان راهی برای کنترل هزینه ها، جذب مشتریان جدید وتحقق انتظارات مشتریان

2

روی آورده است و استفاده از این فناوری ها را به عنوان یک ضرورت راهبردی در دستور کار خود قرار داده است. بانکداری الکترونیکی به عنوان یکی از کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت بانکی کشورهای پیشرفته جهان، به صورت قابل ملاحظه ای مورد توجه قرار گرفته است. صنعت بانکداری کشور نیز در سال های اخیر به منظور به کارگیری این نوآوری به تکاپو افتاده است. به گونه ای که بدون استفاده از این فناوری، بانکداری امروزی امری غیرممکن است .

از طرف دیگر می توان گفت که تحولات مزبور ، موجب دگرگونی عظیمی دردنیای بانکداری شده است که ازآن جمله می توان به کاهش موانع جغرافیایی،عرضه خدمات بانکی به صورت کالایی قابل انتخاب،ظهوررقبای جدید،ایجادپایگاه اطلاعاتی مشتریان و.…اشاره نمود.(بکالی،1(2006

سرمایه گذاری بر روی دستگاه های خود پرداز، دستگا ههای پایانه فروش، پایانه شعب، ابزار الکترونیکی و سیستم های شبکه بانکی که همگی جزئی از فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند زمانی توجیه پذیر خواهد بود که بتواند سود بانک ها را افزایش دهد و در راستای عملکرد بهتر بانک ها و از جمله افزایش بهره وری نیروی کار حرکت کند.

-3-2 مفهوم بانکداری الکترونیک

در منابع مختلف، بر اساس سطح توسعه و کاربرد بانک داری الکترونیک، تعاریف مختلفی از این نوع بانک داری انجام گرفته است که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:

.به طور کلی بانکداری الکترونیکی عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای مردم و کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی،آنها دردریافت وارائه خدمات بانکی در محل شعبه ،همچنین فرایندهای بین شعبه ای و بین بانکی در سراسر دنیا وارائه امکانات سخت افزار و نرم افزاری به مشتریان که با استفاده از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک،در هرساعت از شبانه روز 24) ساعت) از طریق کانالهای ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.(اللهیاری،(1384

.بانک داری الکترونیک را می توان استفاده از تکنولوژی های پیشرفته شبکه ها و مخابرات جهت انتقال منابع(پول) در سیستم بانک داری تعریف
نمود.

.بانک داری الکترونیک به معنای یکپارچه سازی ، بهینه سازی فعالیت های بانکی توسط بکارگیری فناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات، مبتنی بر فرایند های بانکی و منطبق بر ساختار سازمانی بانک ها است که امکان ارائه کلیه خدمات مورد نیاز مشتریان بدون قید مکانی و زمانی را فراهم می آورد.

بانکداری الکترونیک را با دو معنا می توان در نظر گرفت: 1)ارائه خدمات بانکی با استفاده از سیستمهای الکترونیکی 2)ارائه خدمات الکترونیکی بانکی

در مورد اول ؛ کارمندان بانک به عنوان کاربر حضور داشته و بانکها تنها مجهز به سیستمهای الکترونیکی می شوند.

در مورد دوم ، کلیه زیر ساختهای بانکها تغییر خواهند کرد. (ماهنامه بانکداری الکترونیک ،22،(1387 یعنی اگر قرار باشد که رایانه در شعب فقط کار حساب جبری کارمند شعبه را انجام دهد به بانکداری الکترونیک دست نیافته ایم. (سید جوادین ، .(1385

در واقع بانکداری الکترونیک شامل کلیه کانالهای الکترونیکی است که مشتریان برای دسترسی به حسابهایشان و انتقال پول یا پرداخت صورتحسابهایشان از آن استفاده می کنند . این کانالها عبارتند از : تلفن، اینترنت ، موبایل و تلویزیون دیجیتال

-4-2 تفاوت بانکداری الکترونیک با سنتی

بانکداری الکترونیک از بسیاری جهات مشابه به روش پرداخت سنتی است . تفاوت مهم آن با سیستم های سنتی در این است که به مشتریان اجازه می دهد که به اطلاعات دسترسی داشته باشند و عملیات ومبادلات بانکی خود را بدون توجه به مکان و با استفاده از رایانه های شخصی و نرم افزارهای کاربردی و شبکه های ارتباطات از راه دور انجام دهند . روشن است که تکنولوژی موجب توانا ساختن مشتری از طریق دستیابی آسان به اطلاعات قابل مقایسه می شود . این امر مشتریان اجازه می دهد با یک کلیک روی موس ، عرضه کنندگان خدمات را تغییر دهند (دورهین،.2(2003

از طرف دیگر در بانکداری الکترونیکی هم کاهش هزینه های بانکی مورد توجه است و هم رشد درآمد بانک از طریق ارائه ی خدمات متنوع. در جدول((1 ،تفاوت بین بانکداری سنتی و الکترونیکی مشخص شده است:

3

جدول :(1 )مقایسه بانکداری سنتی و الکترونیکی

-5-2 ابزارهای بانکداری الکترونیک
ابزارها و سیستم های پرداخت در بانکداری الکترونیک به شرح زیر است:
. دستگاه خودپرداز 2 (ATM )

دستگاه های خودپرداز، پردازنده ها یا پایانه های الکترونیکی هستند که مشتریان بانک ها از طریق آنها می توانند اقدام به برداشت وجه از حساب، درخواست صورتحساب های بانکی و به حساب گذاشتن چک یا وجه نقد اقدام نمایند. هر مشتری با یک کارت ATM و یک رمز اختصاصی می تواند از این دستگاه استفاده نماید. (دژپسند،.(1388
. دستگاه انتقال الکترونیکی پول از نقطه فروش( EFT-POS) 3

سیستم POS عمل انتقال الکترونیکی وجوه را در نقطه فروش انجام می دهد. بدین معنی که یک مشتری در هر نقطه مکانی که کالا یا خدمتی را می خرد می تواند وجه را از حساب خود در یک بانک یا موسسه ی مالی به فروشنده منتقل نماید.در واقع سیستمی است که بطور پیوسته از مرکز شبکه، مجوز لازم را جهت انجام معامله می پذیرد.(دژپسند،(1388
. پایانه های شعب( 4 (PinPad

این دستگاه مستقل از کامپیوتر های شخصی قابلیت استفاده ندارد؛ و به عنوان یکی از دستگاه های جانبی کامپیوتر، در بانکداری الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرند. این دستگاه از طریق یکی از درگاه ها به کامپیوترهای شخصی متصل می شود و با توجه به رابط گرافیکی امکان خواندن اطلاعات را از روی کارت و انجام عملیات دریافت و پرداخت بر روی حساب کارت را دارا می باشد. (الهیاری،(1384

. پول الکترونیکی

یکی از سرویس هایی که بانک ها با استفاده از بستر اینترنت، سعی در ایجاد آن کرده اند، مفهوم پول الکترونیکی بوده است. به این معنی که مشتریان پیام های الکترونیکی که معادل مقدار مشخصی پول می باشد را از بانک دریافت کرده و در خریدهایی که از طریق اینترنت انجام می دهند، همانند پول واقعی، از آن استفاده می کنند.

. کارت های بانکی

این نوع کارت ها برای خرید کالا ها و خدمات فیزیکی و یا الکترونیکی و همچنین دریافت پول نقد استفاده می شوند.انواع این کارت ها شامل: کارت اعتباری،کارت بدهی،کارت هوشمند می باشد.

4

-6-2مفهوم بهره وری

بهره وری به تعبیرکلی معیار سنجش این امر است که مصرف منابع به عنوان ورودی (نهاده ها ) برای تولید ، خروجی و ستانده مورد نیاز جامعه در دراز مدت چقدر موثر و کارآمد است. بهره وری در واقع، مفهومی جامع و کلی است که افزایش آن به عنوان یک ضرورت ، برای ارتقای سطح رفاه و استانداردهای زندگی افراد جامعه از طریق تأثیر بر شاخص های اقتصادی جامعه همچون افزایش تولید، کاهش تورم، افزایش سطح توان اشتغال و توان رقابتی کشورها، هدفی اساسی برای همه کشورهای جهان محسوب می گردد.

-1-6-2بهره وری از دیدگاه لغوی

واژه «Productivy» یک کلمه انگلیسی است که در لغت به معنای قدرت تولید، بارور و مولد بودن است. در برخی از متون، معادلهای دیگر مانند راندمان، بازدهی، قدرت تولید، قابلیت، باروری و کارآمدی جایگزین واژه «Productivity» شدهاند که هر یک از نظر کاربردی و علمی میتوانند هممعنا با بهرهوری بکار روند.

-2-6-2بهره وری از دیدگاه سیستمی

بهره وری از دیدگاه سیستمی ارتباط بین داده ها و ستاده ها را مشخص می سازد و به لحاظ ریاضی عبارت است از نسبت ستاده به داده. براین اساس بهره وری نشان دهنده میزان کارآیی ترکیب عوامل در فرآیند تولید است. یعنی اگر از امکانات به صورت کارآمد استفاده شود بهره وری نیز افزایش می یابد ؛ بنابراین مقصود، استفاده موثرتر از منابع اعم از نیروی کار، سرمایه، زمین، مواد، انرژی، ماشینآلات و ابزار، تجهیزات و اطلاعات در فرآیند تولید کالاها و خدمات می باشد و تولید اضافی کالا یا خدمتی،الزاماً به معنای افزایش بهره وری نیست. بهعبارت دیگر به کلیه تلاشهای سیستماتیک ساختار یافته برای حذف یا کاهش تلفات ناشی از مواد، ماشین، انسان و یا تعامل نادرست بین آنها، نظام ارتقای بهرهوری گفته میشود.(کمالی،(1388

-7-2 عوامل مؤثر بر بهرهوری

بهرهوری در جامعه زمانی تحقق پیدا میکند که تمامی بخشهای تولیدی، اجتماعی و خدماتی سعی در استفاده از یک نظام مناسب بهرهوری داشته باشند که معمولاً نظام قانونگذار میتواند با هموار کردن راهها، باعث بوجود آمدن بهرهوری شود و عامل انسانی در راه تکامل آن کوشش کند. برای ارتقاء بهرهوری قبل از هر چیز باید عوامل مؤثر بر بهرهوری را به خوبی شناخت .(طاهری،. (1388

تقسیمبندیهای زیادی در زمینه عوامل مؤثر بر بهرهوری توسط متخصصین صورت گرفته است که در ذیل به برخی از آنها اشاره میکنیم:

-1 سازمان بینالمللی کار، عوامل مؤثر بر بهرهوری در سه دسته عوامل کلی (آب و هوا، توزیع جغرافیایی مواد خام و غیره)، عوامل تشکیلاتی و فنی (کیفیت موادخام، جانمایی و حمل استقرار کارخانه و غیره) و عوامل انسانی (روابط مدیریت و کارکنان، شرایط اجتماعی و روانی کار و ...) طبقهبندی کرده است.

-2 عوامل مؤثر بر بهرهوری در یکی از گزارشهای مربوط به بررسیهای بهرهوری از سوی وزارت کار در ژاپن، به سه دسته نحوه استقرار تجهیزات و پرسنل، مهارت نیروی کار و کیفیت مواد تقسیم شده است.

برخی دیگر از اقتصاددانان، عوامل مؤثر بر بهرهوری را چنین دستهبندی کردهاند:
. تغییرات تکنولوژیک

. قابلیت نیروی کار که به قابلیتها و توانایی های خاص کارگر محدود می شود.

. میزان سرمایه به ازای واحد نیروی کار که منعکس کننده میزان تمرکز سرمایه یا حجم سرمایهای است که واحد نیروی کار میتواند آن را مصرف کند.
پرکوپنکو دسته بندی عوامل مؤثر بر بهره وری یک سازمان را بصورت نمودار((1، ارائه داده است.

5

نمودار :(1)عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی کار

منبع :(خاکی،(1386

. عوامل خارجی (عوامل برون سازمانی) به عواملی اطلاق میشود که از خارج بر سازمان اثر میگذارند و تحت اختیار افراد و مدیران درون سازمان نیستند. یعنی مدیریت تشکیلات قادر

نیست در کوتاه مدت آنها را تحت کنترل در آورد و یا بر آنها، تأثیر گذارد. لاجرم سازمان باید خود را با تغییرات آنها منطبق سازد. عوامل خارجی موثر بر بهرهوری بنگاه در سه گروه اصلاحات ساختاری، منابع طبیعی و دولت و عوامل زیر بنایی قابل تقسیمبندی است .(طاهری،(1388

. عوامل داخلی (عوامل درون سازمانی) این عوامل تحت حیطه و اختیارات افراد و مدیران داخل سازمان است که با تعمق و مدیریت صحیح میتوانند با بهرهوری بالا بکار گرفته شوند.

این عوامل را میتوان به شرح ذیل تقسیمبندی کرد:
- عوامل سخت افزاری: این عوامل شامل 4 بخش تولید، کارخانه و تجهیزات، تکنولوژی و مواد وانرژی میباشد.

- عوامل نرم افزاری: این عوامل شامل 4 بخش افراد، سازمان و سیستم، روشهای کار و شیوه مدیریت میباشد.

-8-2 بهره وری و نیروی انسانی

عامل نیروی انسانی بعنوان یک عامل تولید کالاها و خدمات که از یک سو به طور مستقیم در تولید شرکت می کند و از سوی دیگر بعنوان یک عامل ذی شعور و هماهنگ کننده سایر عوامل تولید شناخته می شود، از اهمیت و جایگاه بخصوصی در بین سایر عوامل تولید برخوردار است. عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی انسانی به دو گروه شخصی و محیطی تقسیم می گردند.(روبیدوکس،1(2003
که عوامل شخصی عبارتست از:تجربه، آموزش،سن،خشنودی شغلی،درآمد و دستمزد،تحصیلات

æ عوامل محیطی عبارتست از:

- مشارکت: به مشارکت طلبیدن نیروی انسانی متخصص در فرآیند تصمیم گیری باعث افزایش بهره وری می شود.

- مناسبات اجتماعی، محتوای کار و رضایت شغلی

-9-2 فناوری اطلاعات و ارتباطات و بهره وری

فناوری موجب بهبود قابلیت های اجتماعی جوامع که از اساسی ترین نیازهای نیل به توسعه است، می گردد. نوآوری و خلق فناوری های جدید، یکی از مهم ترین عوامل رشد و افزایش بهره وری در جوامع توسعه یافته می باشد .

6

پیشرفت و یا انتقال فناوری موجبات افزایش تولید و بازده کلی را به همراه می آورد. این امر از طرفی باعث می شود که تجهیزات و ماشین آلات با کیفیت تر، کاراتر و مدرن تولید شوند و نتجتاًی بنگاه ها بتوانند به ازای هر واحد سرمایه، تولید بیشتری داشته باشند. از طرف دیگر، موجب صرفه جویی در استفاده از نیروی کار برای تولید هر واحد محصول شده، بهره وری نیروی کار افزایش می یابد .(مورتین،1(2002

لازم به ذکر است که در چند دهه اخیر، سرمایه گذاری مستقیم خارجی در انتقال فناوری، نسبت به خرید دانش فنی، از اولویت بیشتری برخوردار بوده است. در دنیای فناوری امروز، با تغییر نوع فناوری ها و به خصوص با شکل گیری فناوری اطلاعات و ارتباطات، امکان انتقال و سرعت انتقال فناوری ها نیز افزایش یافته است. بدیهی است که در مقایسه با ایجاد فناوری، اقتباس و تقلید یک فرآیند، کم هزینه تر و سریع تر است.

فناوری اطلاعات، در کنار عوامل مکمل (سازماندهی و تجربه مدیریتی، سازماندهی بخشی و قانون گذاری، ساختار اقتصادی، سیاست های دولت و سرمایه گذاری در سرمایه انسانی) و ارتباطات به عنوان نهاده، در طرف عرضه اقتصاد در کنار سایر نهاده ها به صورت سرمایه وارد می شود. این امر با تعمیق سرمایه، پیشرفت فناوری و کیفیت نیروی کار، باعث بهبود فرآیند تولید می گردد. ستاده آن نیز، افزایش ارزش افزوده در سه سطح بنگاه، بخش و کشور است و رشد اقتصادی، رشد بهره وری نیروی کار، سوددهی و رفاه مصرف کننده را به همراه می آورد. در ذیل به برخی از این عوامل اشاره شده است:

-خدمات الکترونیکی و اینترنتی: فناوری اطلاعات و ارتباطات تأثیر مثبت و معنی داری بر بهره وری دارد.
- تعمیرات ، بازسازی و نگه داری: اصلاح و بازسازی تأسیسات فرسوده ، باعث بهبود بهره وری می شود.

- تجهیزات ، تکنولوژی: تحقیق و توسعه تجهیزات و ظرفیت های فن آوری جدید باعث بهبود بهره وری خواهد شد.
- سرمایه گذاری های جدید: افزایش سرمایه گذاری ثابت اولیه باعث افزایش بهره وری خواهد شد.(کوزاک ،2(2005
از اینرو می توان گفت که استفاده از فاوا در زمینه تجارت و به خصوص بانکداری، موجبات حرکت از فضای فیزیکی به فضای مجازی را فراهم آورده است.

-10-2 بانکداری الکترونیک و بهره وری نیروی کار

بانکداری الکترونیک یکی از مواهب دنیای فناوری اطلاعات میباشد که براساس آن تمامی فعالیتهای مالی، بانکی و اعتباری از بستر سنتی به بستر الکترونیکی منتقل میشود. به همین دلیل، استفاده از سیستمهای الکترونیک در موسسات مالی و اعتباری جهان به سرعت رو به گسترش بوده و تعداد استفادهکنندگان از خدمات بانکداری الکترونیک روز به روز در حال افزایش است. استفاده از این فناوری موجب توسعه تجارت، تسهیل ارتباطات عوامل اقتصادی، فراهم کردن امکان فعالیت برای بنگاهها، ارتقای بهرهوری، کاهش هزینهها و صرفهجویی در زمان شده است. در این راستا با بررسی های بعمل آمده از مفهوم بهره وری و عوامل موثر برآن می توان بر این مسئله نیز تاکید داشت که با توجه به اینکه نیروی کار به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل تولید که همواره نقش کلیدی در تولید و افزایش ارزش افزوده را دارد خود می تواند تحت تاثیر فاوا قرار گیرد که در این راستا مبانی نظری بررسی شده نیز بیانگر آنست که بهره گیری از فن آوری اطلاعات و ارتباطات می تواند در افزایش بهره وری نیروی کار نیز اثرگذار باشد

.(لاپاویتساس،3(2006 از اینرو می توان گفت که بانکداری الکترونیک می تواند موجب افزایش ارزش افزوده خدمات بانکی، ارائه خدمات بانکی در سطح گسترده تر و در

نتیجه رشد بهره وری کارمندان بانک شود که مورد اخیر، موضوع بحث این مقاله در بانک قرض الحسنه مهر ایران می باشد.

-3پیشینه تحقیق

در این بخش سعی شده است که به مروری بر مطالعات صورت گرفته در زمینه فاوا، تجارت و بانکداری الکترونیکی و تأثیرات آن ها بر بخش های مختلف بخصوص بهره وری نیروی کار در داخل و خارج کشور پرداخته شود:

-1-3مطالعات داخلی

اسدزاده و کیانی((1391 ،در مقاله ای با عنوان "تأثیر به کارگیری دستگاههای خودپرداز، پایانه فروش و شعب بر سودآوری بانکهای منتخب ایران" به بررسی اثر فناوری اطلاعلات و ارتباطات (شامل پایان ه فروش، پایانه شعب و دستگا ه خودپرداز ) بر سودآوری بانک های منتخب در ایران پرداخته اند. مدل با استفاده از داده های تابلویی سیزده بانک منتخب کشور (اقتصاد نوین، پارسیان، تجارت، رفاه کارگران، سامان، سپه، سرمایه، سینا، صادرات، صنعت ومعدن، کارآفرین، ملت و بانک ملی ) در قالب یک مدل اقتصادسنجی با اثرهای ثابت طی دوره 1381-1388 برآورد گردید. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که فناوری اطلاعات و ارتباطات تأثیر مثبت بر عملکرد بانکهای ایران داشته است.دقیقی اصل ،قویدل (1388)،در مقاله ای با عنوان "بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره وری نیروی کار در صنعت بانکداری کشور" مدلی را برای دوره زمانی 1381 نا 1386 با استفاده