بخشی از مقاله
چکیده
امروزه تکنولوژی و بکارگیری آن تاثیر بسزایی در پیشرفت تمدن داشته و در سال های اخیر ضریب نفوذ تکنولوژی در زندگی بشر بسیار افزایش یافته است، به گونه ای که تقریباً زندگی بدون استفاده از مظاهر تکنولوژی امکان پذیر نمی باشد. تکنولوژی بخش غیر قابل انکار کلیه حوزه های زندگی و اقتصاد شده و بکارگیری آن به یکی از عوامل رشد و پیشرفت در جوامع مختلف بشری بدل گردیده است. در این میان مفاهیمی همچون مدیریت تکنولوژی و استراتزی تکنولوژی توجه متخصصان مدیریت را به جلب کرده است.
اولین گام در مدیریت تکنولوژی ، تدوین یک استراتژی تکنولوژی جهت رسیدن به بخشی از اهداف استراتژیک شرکت می باشد. در این مقاله سعی داریم با استفاده از مدل هکس و مجلوف جهت شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب ، بزرگترین شرکت تولید کننده نفت و گاز کشور استراتژی تکنولوژی را تدوین نماییم.
جهت نیل به این هدف با بهره گیری از نظرات مدیران ارشد و مدیران عملیاتی و همچنین با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی - AHP - ، تکنولوژی های استراتژیک که به تحقق و یا تقویت استراتژی کلان شرکت کمک می کنند را شناسایی ، دسته بندی ، تحلیل و اولویت بندی نموده و در نهایت با جمع بندی نتایج بدست آمده استراتژی تکنولوزی با جذابیت بالا را ارائه نماییم.
-1 مقدمه
سالهاست که به تکنولوژی به عنوان عاملی که کلیه امور زندگی اجتماعی و فردی را تحت تاثیر قرار می دهد توجه شده است و در سالهای اخیر این امر به عنوان موضوع اساسی بحث درباره ی ملت ها و آینده بشر درآمده است. کشورهای در حال توسعه برای جبران عقب ماندگی ها و زندگی بهتر و کشورهای توسعه یافته برای قدرت بیشتر در رقابت های بین المللی و حفظ سلطه ی خود به کسب و ارتقاء تکنولوژی پرداخته اند، اولین گام در فرآیند توسعه تکنولوژی ، تعیین و آگاهی از توان بالفعل تکنولوژی می باشد. به منظور برنامه ریزی برای توسعه تکنولوژی، لازم است بدانیم که با توجه به شرایط موجود در چه وضعیت و موقعیتی از نظر تکنولوژیکی قرار داریم .
از طرفی بین توسعه تکنولوژی و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی یک کشور رابطه ای مستقیم برقرار است. به طوری که می توان گفت تکنولوژی عامل اساسی برای ایجاد ثروت، توانایی و دانایی کشورها بوده و وسیله ای قدرتمند در توسعه ملی تلقی می شود. با توجه به اهمیت روزافزون تکنولوژی در توسعه سازمانها، استراتژی تکنولوزی عملا به عنوان یکی از مهمترین مباحث استراتژیک سازمانها مطرح می گردد. امروزه تکنولوژی در مرکز سیستم های طراحی شده برای تامین نیازهای مشتری یا جلب رضایت مشتری قرار دارد.
در واقع استراتژی تکنولوژی با مسائلی چون بهره برداری، توسعه و حفظ میزان کل دانش و توانایی های شرکت سروکار دارد بدین لحاظ تدوین استراتژی تکنولوژی یکی از مهمترین کارهای سازمان جهت دستیابی به مزیت های رقابتی می باشد. شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب National Iranian South Oil Company - به اختصار - NISOC یکی از شرکتهای زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران است که به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت ایران شناخته میشود. این شرکت هماکنون بیش از 80 درصد نفت و 16 درصد گاز ایران را تولید میکند، به طوریکه روزانه معادل 3 میلیون بشکه نفت خام، 800 میلیون فوت مکعب گاز طبیعی و 150 هزار بشکه میعانات گازی استخراج مینماید. دفتر مرکزی آن در شهر اهواز میباشد.
-2 مرور ادبیات
استراتژی تکنولوژی عبارتست از تعیین اولویتهای سرمایه گذاری در زمینه توسعه تکنولوژی با توجه به استراتژی کلان - اهداف بلند مدت - بنگاه .
استراتژی تکنولوژی عبارتست از تصمیمی که بنگاهها در ارتباط با سرمایه گذاری، توسعه و بهر ه برداری از تکنولوژی های محصول و فرآیند خود اتخاذ می کنند.
استراتژی تکنولوژی یک استراتژی عملیاتی است و می توان آن را ترجمه و تفسیر استراتژی کلی سازمان در حوزه تکنولوژی دانست، بطوری که روش کسب موقعیت برتر رقابتی یا روش تحقق اهداف بلند مدت سازمان را از طریق توسعه تکنولوژیهای سازمان تعیین می کند.
هدف اولیه استراتژی در هر کسب و کار پاسخ دهی به سه سوال اصلی زیر است: -1 شرکت در چه نوع کسب و کاری فعال شود؟ -2 چگونه شرکت می تواند موقعیت مناسبی در آن کسب و کار بدست آورد؟ -3 برای موقعیت مورد نظر به چه نوع تکنولوزی، روش تولید یا روش بازاریابی نیاز است؟
تکنولوژی به سازمان موقعیت رقابتی می بخشد. اما مدیران برای اینکه از تکنولوژی به عنوان سلاح رقابتی استفاده کنند باید آن را به عنوان بخشی از سیستم کسب و کار خود مدیریت نمایند. سوالات اصلی که در استراتژی تکنولوژی به آن ها پاسخ داده می شود عبارتند از: مزیت رقابتی پایدار بر پایه چه تکنولوژی هایی استوار است؟ آیا همه این تکنولوژی ها در دسترس هستند؟ راه های مناسب دستیابی به این تکنولوژی ها کدامند؟ چگونه می توان بیشترین منافع را از دارایی ها و قابلیت های تکنولوژیک بنگاه کسب کرد؟[
مدل های زیادی جهت تدوین استراتژی تکنولوژی سازمان وجود دارد که برخی از انها شامل: مدل پورتر، مدل موغن ، مدل هکس و مازلوف ، مدل چپلت و توویستیگا ، مدل لیتل ، مدل مکینزی می باشند. اما همه مدل های برای تمام بنگاه ها مناسب نیستند.بنگا ها در صنایع مختلف و با اندازه های مختلف، دارای ویژگی های متفاوتی هستند. این ویژگی ها باعث می شود که بکا رگیری بعضی از مدل ها برای آنها امکان پذیر نباشد.
نگرش استراتژیک را می توان یک نگرش عام دانست زیرا به مقوله ها و موضوعات گوناگون از منظری استراتژیک نگریست. یکی از نتایج نگرش استراتژیک را می توان در جدا نمودن آن به دو سطح استراتژیک و عملیاتی دانست. سه مرحله اصلی مدیریت استراتژیک - تدوین، اجرا و ارزیابی و کنترل - در دو سطح استراتژیک و عملیات برای تمامی سطوح استراتژی از جمله استراتژی وظیفه ای و به طور خاص حوزه وظیفه ای تکنولوژی صادق است.
یکی از حیطه های وظیفه ای که به دلیل تغییرات شدید نقش بسیاری به آن داده شده ، تکنولوزی است. یکی از دلایل این امر جستجوی سازمان ها برای رسیدن به مزیت رقابتی پایدار ناشی از ارائه محصولات منحصر به فرد است.
این همان چیزی است که گرانت - - 1991 آن را یک قابلیت اساسی می داند یعنی مجموعه منحصر به فردی از منابع که تقلید از آنها برای رقبا ،دشوار است هدف از استراتژی کسب و کار دستیابی به مزیت اقتصادی پایداراست. هدف از استراتژی تکنولوژی دستیابی به مزیت تکنولوژی پایداری است که مزیت رقابتی مشخصی را بدنبال دارد. این دو استراتژی باید کاملأ با هم مرتبط و یکپارچه باشند.مدیریت تکنولوزی زمانی موفق خواهد بود که میان این دو استراتژی ارتباطی مناسب برقرار نماید. شکل شماره 1 نشان دهنده جایگاه استراتژی تکنولوژی در بین سایر استراتژی ها است.
شکل شماره :1 جایگاه استراتژی تکنولوژی در مقایسه با دیگر اسنراتژی های وظیفه ای
-3 مدل مفهومی پژوهش
با توجه به ویژگی شرکت مناطق نفت خیز جنوب ، الگوی هکس و مجلوف مدل مفهومی مورد استفاده در پژوهش است. این الگو بر اساس رویکرد به عنوان مدل پژوهش در نظر گرفته شده است.شکل شماره 2 نشان دهنده موقعیت رقابتی است.
