بخشی از مقاله
بررسی کانی شناسی و ژئو شیمی گنبد نمکی علی آباد (شرق لار)
چکیده :
گنبد نمکی علی آباد یکی از گنبد های کمتر شناخته شده سری هرمز با سن پروتروزوئیک پسین _ کامبرین پیشین می باشد.
در گنبدهای نمکی وجود ذخایر ارزشمندی از کانی های فلزی (اورانیم، آهن و عناصر نادر خاکی) و غیر فلزی (نمک، گوگرد، ید و پتاس) اثبات شده است.
بر اساس اطلاعات حاصل از مطالعات XRD، فاز اصلی شامل کانی های: هالیت به همراه کلسیت، دولومیت، کوارتز، ژیپس، هماتیت، موسکوویت(ایلیت) و آنکریت، فاز فرعی: آلبیت، کلریت و انیدریت و فاز کمیاب بازانیت می باشد.
همچنین بر اساس نتایج آنالیزهایXRF ، به ترتیب بیشترین فراوانی مربوط به ترکیبات SiO2 ، CaO، LOI، SO3، Fe2O3 و Al2O3 می باشند. به گونه ای که همبستگی مثبت شدید بین Tio2-Al2O3 ، K2O-Al2O3، TiO2-MgO و Fe2O3-MgO دلالت بر منشا مشترک احتمالی آن ها و همبستگی منفی قوی بین SiO2-SO3، Na2O-CaO، SO3-MgO دلالت بر منشا متفاوت ان ها دارد. همچنین در بین عناصر نیز وجود همبستگی مثبت قوی بین: کرم- نیکل، کرم- مس، کرم- روی، مس- روی، مس- نیکل و روی- نیکل حاکی از منشا مشابه احتمالی آ ن ها و همبستگی منفی قوی بین عناصر: کرم- استرانسیم، مس-استرانسیم و نیکل- استرانسیم حاکی از منشا متفاوت آن ها دارد.
آلید واژه ها: سری هرمز، گنبد نمکی علی آباد، کانی شناسی و ژئو شیمی
مقدمه :
این ساختار نمکی با مختصات مرکزی ″۶۵′٣٨ ٠۴۵ طول شرقی و″٣٠′٢٧٠۴۴ عرض شمالی در جنوب غربی ایران، در استان فارس، در ٢٩٣ کیلومتری جنوب شرقی شیراز و ٣١ کیلومتری شرق شهر لار واقع شده است.
هدف از پژوهش انجام گرفته بررسی کانی شناسی و ژئوشیمی عناصر و ترکیبات موجود در گنبد نمکی علی آباد لار می باشد امید است نتایج حاصل از این پژوهش که به عنوان اولین مطالعه بر روی این ساختار نمکی می باشد تا حد ممکن سبب روشن شدن مسائل کانی شناختی و ژئوشیمیایی این گنبد گردد.
زمین شناسی و زمین ریخت شناسی:
گنبد نمکی علی آباد یکی از ساختارهای کمتر شناخته شده سری هرمز با سن پروتروزوئیک پسین _ کامبرین پیشین می باشد. وسعت این گنبد٧/٢٢ کیلومترمربع، با بیشینه ارتفاع ١١٠٠ متر و کمینه ارتفاع ٠۵٨ متر نسبت به سطح دریاهای آزاد قرار گرفته است. دسترسی به این گنبد نمکی از طریق جاده آسفالته لار- بندر عباس امکان پذیر می باشد.
سازندهای موجود در منطقه از قدیم به جدید عبارتند از: گـروه خـامی، گـروه بنگـستان، گـورپی، تـاربور، ساچون، آسماری و جهرم.
بحث :
پس از انجام تحقیقات میدانی اولیه،که مشتمل بر مطالعات کتابخانه ای، بررسی نقشه های زمین شناسی، عکس های هوایی موجود از منطقه و ... می شد، عملیات صحرایی صورت گرفت که طی آن از یال جنوب غربی گنبد نمونه برداری انجام گرفت، پس از تهیه مقاطع نازک و صیقلی از نمونه های برداشت شده ۶١ نمونه جهت آنالیز XRD، XRF و ۵ نمونه جهت آنالیز ICP انتخاب و به آزمایشگاه کانساران بینالود تهران فرستاده شد(جداول ١و٢).
بر اساس اطلاعات حاصل از مطالعات XRD، فاز اصلی شامل کانی های: هالیت به همراه کلسیت، دولومیت، کوارتز، ژیپس، هماتیت، موسکوویت (ایلیت) و آنکریت، فاز فرعی: آلبیت، کلریت و انیدریت و فاز کمیاب بازانیت می باشد.
همچنین بر اساس نتایج آنالیزهایXRF ، به ترتیب بیشترین فراوانی مربوط به ترکیبات:
سیلیس(٫٢۶٣(SiO2%، CaO (٫٨۴١%)، )LOI۶٫۴١%)، )SO3٧٫٩٧%)، Fe2O3 (٧٫٧٢%)، Al2O3 (٫١۴%) می باشد، به گونه ای که همبستگی مثبت شدید بین Tio2-Al2O3 ، K2O-Al2O3، TiO2-MgO و Fe2O3-MgO دلالت بر منشا مشترک احتمالی آن ها و همبستگی منفی قوی بین SiO2-SO3، Na2O-CaO، SO3-MgO دلالت بر منشا متفاوت ان ها دارد(اشکال ١و٣).
همچنین در بین عناصر نیز وجود همبستگی مثبت قوی بین: کرم- نیکل، کرم- مس، کرم- روی، مس-روی، مس- نیکل و روی- نیکل حاکی از منشا مشابه احتمالی آ ن ها و همبستگی منفی قوی بین عناصر: کرم- استرانسیم، مس- استرانسیم و نیکل- استرانسیم حاکی از منشا متفاوت آن ها دارد(اشکال ٢و۴).
