بخشی از مقاله
چکیده
واحدهای سنگ شناختی و کانی شناسی گنبد نمکی خوراب - کوه گچ - در جنوب غربی شهر فیروزآباد، استان فارس، با استفاده از دسته داده های بازتابی - VNIR+SWIR - سنجنده استر مورد ارزیابی قرار گرفته است. گنبدهای نمکی اساساً مخلوطی از ژیپس، انیدریت، هالیت، آهک، شیل، رس و مارن می باشند. واحدهای شناسایی شده نشان می دهند، بارزسازی های حاصل از پردازش تصاویر ماهواره ای با نقشه زمین شناسی منطقه مورد مطالعه انطباق یکسانی ندارد. نتایج با مشاهدات صحرایی و میدانی مقایسه شد و صحت پردازش ها مورد ارزیابی قرار گرفت.
۱- مقدمه
امروزه تصاویر سنجش از دور قادر به ارائه جدیدترین اطلاعات در ارتباط با پدیده های زمینی می باشند - علوی پناه، . - 478 : 1382 سنجش از دور دارای مزیت های مختلفی مانند بدست آوردن دید کلی از منطقه، سهولت دسترسی به منطقه و صرفه جویی در زمان است. تنها راه بدست آوردن اطلاعات از مناطق غیرقابل دسترسی استفاده از تصاویر سنجش از دور است - گوپتا، . - 2003 محصولات و داده های سنجش از دور باتوجه به نیاز کاربران بشکل متنوعی با تعداد باندهای مختلف عرضه می گردند که در این تحقیق داده های سنجنده استر - ASTER - از ماهواره ترا - Terra - استفاده شده است.
سنجنده استر دارای 14 باند، 3 باند در محدوده VNIR با تفکیک مکانی 15 متر و قابلیت دید سه بعدی که توسط دو مولفه NADIR و BACKWARD فراهم می شود؛ 6 باند در محدوده SWIR با توان تفکیک مکانی 30 متر و 5 باند در محدوده TIR با توان تفکیک 30 متر می باشد - علوی پناه، . - 522:1385 فناوری دورسنجی علاوه بر شناسایی جایگاه عوارض زمینی نقش مهمی در تعیین محل ذخایرمعدنی، تشخیص واحد های سنگی و کاهش هزینه های پی جویی و اکتشاف دارد. یکی از پدیده های طبیعی و نادر دنیا، فراوانی گنبدهای نمکی بویژه در پهنه زاگرس چینخورده است.
این عوارض که با ذخایر با ارزشی مانند نفت و گاز، سنگ نمک، گچ و پتاس همراه می باشند، در سال های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است - طیبی و همکاران، . - 2013 گنبد نمکی خوراب با مختصات نقطه مرکزی 28 درجه و 35 دقیقه و 44 ثانیه شمالی و 52 درجه و 20 دقیقه و 5 ثانیه شرقی در جنوب غربی شهرفیروزآباد واقع است. این گنبد در غرب جاده ارتباطی فیروزآباد به فراشبند و در شرق روستای خوراب رخنمون دارد.
گنبد نمکی خوراب یکی از گنبدهای نمکی استان فارس می باشد که به سبب ابعاد گنبد در نقشه های زمین شناسی مورد توجه شرکت نفت قرار گرفته است. سطح گنبد به طور تقریبا کامل توسط خاک های برجای حاصل از فرسایش و انحلال نمک پوشیده شده است و حتی در تصاویر ماهواره پوشش گیاهی در سطح آن مشاهده می شود.
-2بحث
این تحقیق بارزسازی سنگ شناختی و کانی شناسی واحدهای مختلف گنبد نمکی خوراب را با استفاده از تکنیک های پردازش تصاویر در دسته داده های سنجنده استر مورد ارزیابی قرار داده است. این مطالعه با در نظر گرفتن ویژگی های طیفی هر یک از کانی ها و سنگ های موجود در گنبد نمکی مورد مطالعه در محدوده باندهای بازتابی - VNIR+SWIR - سنجنده مورد نظر، هدف اصلی خود را بر شناسایی واحدهای اصلی سنگ شناختی و کانی شناسی گنبد نمکی شامل آهک، گچ - ژیپس و انیدریت - ، نمک، شیل، مارن و رس قرار داده است. داده های مورد استفاده در این تحقیق شامل دسته داده های L1B از سنجنده استر است.
داده های L1B مربوط به سطح- یک تولیدات ASTER بوده و حاصل تابش ثبت شده در سنجنده هستند و هیچگونه کالیبراسیون اتمسفری روی آنها انجام نگرفته است. کالیبراسیون میانگین بازتاب نسبی درونی - IARR - روش کالیبره ای است که برای بهنجارسازی تصاویر نسبت به طیف میانگین صحنه صورت می گیرد. این روش موثرترین تکنیک برای بهنجارسازی داده های طیفی تصویر در منطقه ای است که اندازه گیری های زمینی وجود ندارد یا اطلاعات کمی از آن در دسترس می باشد. اساس کالیبراسیون IARR، محاسبه طیف میانگین برای صحنه مورد نظر و استفاده از آن به عنوان طیف مرجع است.
از این روش برای داده های ابر طیفی وقتی که اطلاعات زمینی وجود نداشته یا کم باشد و معمولا برای زمین های بدون پوشش گیاهی استفاده می شود و بدین ترتیب نسبت به بازتاب نسبی کالیبره می شوند. طیف بازتابی میانگین صحنه مورد مطالعه، محاسبه شده و سپس به طیف های هر پیکسل تقسیم می شود . - ENVI V 5.2 Tutorial - در این مطالعه پس از اعمال تصحیحات و تعدیلات بر دسته داده های L1B داده های بهنجار شده ای که از این پس آنها را با نام داده های IARR می شناسیم حاصل گردید. تاریخ برداشت این دسته داده ها 2001/03/24 است.
با توجه به زمان برداشت این داده ها که مربوط به شروع فصل بهار در منطقه می باشد، وجود بوته زارها و مراتع در مناطق مختلف گنبد نمکی انتظار می رود. در این مطالعه سعی شده است با انجام پردازش های مختلف تصویر- پایه، بر روی داده های فوق، بیشترین جداسازی واحدهای سنگ شناختی و کانی شناسی گنبد نمکی مورد مطالعه شناسایی و سپس نتایج آن با نقشه زمین شناسی منطقه مقایسه شود.
-1-2 نسبت گیری باندی
نسبت های باندی از شیوه های مفید برای بارزسازی پدیده ها در تصاویر چند باندی محسوب می شوند. از این روش برای کاهش تاثیر روشنایی خورشید، توپوگرافی و بارزسازی اطلاعات طیفی در تصاویر استفاده می شود. بیشترین استفاده از نسبت گیری طیفی وقتی حاصل می شود که انتخاب باندهای طیفی به صورتی باشد که یکی در داخل و دیگری در خارج باند جذب ماده بخصوص قرار گیرد.
این نحوه انتخاب باعث آشکار شدن ترکیب شیمیایی مواد زمینی در تصویر نسبت طیفی می شود در حالی که اثر اندازه دانه، شیب توپوگرافی و زاویه تابش خورشید پوشانده می شود. انتخاب باندهای طیفی برای تصاویر نسبت به این صورت است که یک باند طیفی در محدوده جذب و باند دیگر در محدوده بیشترین بازتاب پدیده خاص انتخاب می شود .
- Gupta, 2003 - سه نسبت مختلف را می توان بسط داده و با رنگ های آبی، سبز و سرخ بعنوان یک تصویر RGB نمایش داد . - ENVI V 5.2 Tutorial - کراولی - 1989 - تصاویر نسبت ویژه ای را برای نمایش کنتراست طیفی سیماهای جذبی به کار گرفت. در روش تصویر برداری باند جذب نسبی، برای نمایش هر سیمایجذبی، مخرج کسر باندی است که نزدیک ترین موقیعت به بیشترین جذب را اشغال کرده - Band 2 - و صورت کسر مجموع دو باند بازتابی آن می باشد . - Band 1 ,
