بخشی از مقاله
برنامه درسی و بررسی شبکه های مجازی, فرصت ها و تهدیدها
چکیده
هدف این پژوهش بررسی شبکه های مجازی و فرصت ها و تهدیدهای آن بر اساس رویکردهای برنامه درسی(نظریه اجتماعی) میباشد. شبکه های اجتماعی یکی از جدید ترین و پرمخاطب ترین عرصه ها در فضای مجازی هستند که در سال های گذشته به دلیل پارهای از نا آگاهیها و بدبینی متعصبانه، نام آنها برای برخی تداعی کننده بی بند و باری بود؛ حال اگر بخواهیم با نگاهی بی طرفانه، کارکردهای آشکار و پنهان این فضاهای اجتماعی را مورد کنکاش و بررسی قرار دهیم، به این باور می رسیم که شبکه های اجتماعی در صورت استفادهی صحیح نه تنها آسیب زا نیستند بلکه مزایای فراوانی نیز دارند؛ دست کم اینکه مزیت های آن بر آسیب هایش غلبه میکند. تاثیر شبکه های مجازی در برنامه درسی و آموزش آن قدر اهمیت است که امروزه یکی از مباحث اصلی برنامه ریزان درسی و متخصصان آموزش و پرورش است. دیدگاه اجتماعی تاکید اولیه خود را بر تجربه اجتماعی قرار می دهد و گاهی اوقات بر انتقال فرهنگی تاکید می ورزد. روش این پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی می باشد. این پژوهش در صدد آن است که با رویکردهای برنامه درسی به پاسخگویی به نیازهای فراگیران و این که چگونه می توان تهدید ها را به فرصت تبدیل کرد؟شبکه های اجتماعی چه تاثیری بر، برنامه درسی دارد؟نقش برنامه درسی در به کارگیری شبکه های اجتماعی چیست؟چگونه فرصت های شبکه اجتماعی در راستای توسعه برنامه درسی و آموزش و یادگیری افزایش داد؟ درمجموع می توان گفت نقش برنامه درسی بر شبکه های مجازی مسلم است.و شبکه های اجتماعی برای برنامه درسی یک فرصت محسوب می شود و می تواند برنامه درسی را به اهدافش در آموزش و یادگیری برساند.
کلمات کلیدی: شبکه های مجازی، فرصت و تهدید، نظریه انسان گرا
.1 مقدمه
امروزه کمتر کسی در این گزاره شک می کند که جهان وارد عصر تازه ای شده است که نماد آن اهمیت یافتن اطلاعات است. بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران علوم اجتماعی بر این باورند که ترکیب و هم گرایی فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و تجدید ساختار نظام سرمایه داری در دهه های اخیر ما را وارد عصر و جامعه تازه ای کرده استکه دایل بل آن را جامعه فرا صنعتی، کاستلز، جامعه شبکه ای و تادائو آن را جامعه اطلاعاتی نامیده است ( عدلی پور، قاسمی و میر محمد تبار، .(1393
نفوذ بیشتر شبکه های اجتماعی در جامعه و در گیر شدن افراد مختلف جامعه از جمله کودکان با تکنولوژی های روز دنیا، نگرانی هایی را در بین خانواده ها و مسئولان کشور ایجاد کرده است. کم شدن ارتباطات درون خانوادگی یکی از این آسیب هاست، چرا که برخی از جوانان روز و شب درگیر فضای شبکه های اجتماعی بخصوص شبکه های موبایلی هستند و از محیط اطراف خود غافل می شوند؛ این مسئله در برخی موارد به صورت اعتیاد به موارد مذکور بوده و باعث ایجاد اختلال در عادت های معمول زندگی می شود.
1
مهدی زاده و عنبرین ( (1388 رابطه بین میزان ، نوع و نحوه استفاده از اینترنت را با هویت فرهنگی جوانان بررسی کردند. هویت فرهنگی در این پژوهش بر اساس دو بعد هویت دینی و هویت ملی سنجیده شده است. نتایج پژوهش از نمونه ای با 384 نفر از جوانان شهر تهران به شیوه پیمایش و با استفاده از تکنبک پرسش نامه حاصل شده بود. تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داده استکه اولاًاینترنت را می توان به عنوان یک رسانه تاثیر گذار بر هویت فرهنگی تلقی نمود . ثانیاً هر چه میزان استفاده از اینترنت بیشتر باشد عام شدن هویت فرهنگی و یا به عبارت دیگر تضعیف هویت فرهنگی افزایش می یابد.
یافته های محمد پور و همکاران ( 1389) در پژوهشی با عنوان تاثیر ماهواره بر هویت فرهنگی در کردستان ایران: بررسی موردی دانشجویان کرد دانشگاهای سنندج حاکی از آن است که بین میزان استفاده از ماهواره و نیز محتوای سه گانه آن ( به ویژه محتوای خبری و سرگرمی) با هویت فرهنگی بومی دانشجویان رابطه وجود دارد؛ به این ترتیب: افرادی که زمان بیشتری را صرف استفاده از ماهواره کرده اند، به نسبت نمره کمتری از سازه هویت فرهنگی محلی کسب کرده اند یافته های پژوهش تیلر((2012 نشان می دهد که شبکه های اجتماعی مجازی در ترکیب با نفوذ قدرت های غربی ، حرکتی را به
سوی همگن سازی جهان آغاز کرده اند که این حرکت سبب ایجاد تضاد و ستیز در جهان و حرکت برخی ملت ها به سوی شکست و تضعیف هویت ملی و سنت هایشان شده است. او معتقد است که به واسطه این شبکه های اجتماعی مجازی افراد قابل توجهی در سراسر دنیا در تعامل با یکدیگر قرار گرفته اند و با فرهنگ و عقاید بیگانه روبه رو شده اند و در خصوص از دست دادن هویت ملی و دینی شان احساس خطر کرده اند. ( به نقل از عدلی پور و همکاران، .(1393
بنابر این این سوال مطرح است که شبکه های مجازی بر اساس رویکردها و الگوهای برنامه ریزی درسی چه فرصت ها و تهدید هایی را دارد.
1ـ1ـ فرصت های شبکه مجازی
حضور گسترده نیروهای انقلابی و مذهبی در این شبکه ها مانند شبکه های اجتماعی نسل اول که از این شبکه ها برای ترویج افکار انقلابی و دینی و مقابله با ضد انقلاب حاضر هستند و تسهیل دسترسی، حضورآن ها را هم ساده تر میکند و آثار مثبتی نظیر امکان آسانتر جذب، ایجاد فرصت شبکه سازی برای آن ها و بالا بردن قدرت بسیج آنها را دارد. به ویژه آن که رسانههای ضعیف با حداقل هزینه در برابر هجمه رسانه های قوی و ضعیف دیگر ایجاد میکند (انقلاب اسلامی نیز با استفاده از رسانه های ضعیف (کاست و بیانیه) در برابر رسانه های قوی (تلویزیون و سینما و رادیو و مطبوعات) توانست موجب شکست آنها شود).زمینه سازی تسریع ارتباطات میان فرهنگی، همچنین تعقیب آسانتر فعالیت های گروه های معاند سیاسی و مفاسد اخلاقی در شبکه های اجتماعی برای فعالان فرهنگی و مجموعه های امنیتی.
شبکه های اجتماعی فرصت های زیادی به ایرانیان بخشیده است.با وارد شدن به این شبکه ها از اخبار و اطلاعات و جزئیات خیلی سریع آگاه می شوید. با دیدگاههای مختلف آشنا خواهید شد چه در کشور خودمان و چه در بقیه جوامع و قومیت ها، نژادها و دیدگاه های فراوانی به خصوص در جامعه ما که سرانه مطالعه پایین است آشنا می شوید.وقتی صحبت از آسیب می کنید همه در ذهن شان به یک چیز رجوع می کنند که شبکه های اجتماعی بد است در حالی که شبکه های اجتماعی مانند هر پدیده ی دیگر چالش های خاص خودش را دارند.وقتی صحبت ازآسیب است باید به عوامل خطرزا اشاره کرد که ممکن درونی یا بیرونی باشد مانند دوستان و محیط.شبکه های مجازی فرصت های بسیار زیادی را برای افراد فراهم میکنند ازجمله موارد زیر:
1. کمک همه جانبه به امر کیفیت بخشی آموزشی
2. تربیت نیروی انسانی کارآمد
3. یادگیری انعطاف پذیر
4. دسترسی آسان به منابع اطلاعاتی
5. کاهش هزینه های آموزشی
6. بازآموزی معلمان و افزایش مهارت و دانش شغلی
7. یک فرصت یادگیری مادام العمر.
