بخشی از مقاله
بکارگیری نشانه شناسی ومفهوم ان در معماری
چکیده
امروزه توجه به مفهوم نشانه ها در شهرومعماری ،به عنوان یکی از دغدغه های هنرمندان ومظریه پردازان شهری تبدیل شده است .به کارگیری نشانه شناسی به مثابه ابزاری تحلیل وارزیابی هویت ،استعاره ها ودلالت های تفریحی وتلویحی در ساختار شهر ،نمودی از کاربرد نشانه شناسی شهری است .هدف ازاین پژوهش پس از تبیین مفاهیم پایه و تشریح قدرت های نظری آن ها در به دستیابی اسلوبی در راستای بازشناسی و رمزگشایی از نظام های نشانه ای در شهر اشاره می شود و حوزه ی نشانه شناسی ، اصول و کاربرد این رویکرد به اختصار مورد توجه قرار میگیرد .رویکرد نشانه شناسی شهری درصدد است تاشکل شهررابراساس نظام نشانه ها تبیین کند . به عبارت دیگر نشانه شناسی میخواهد بیان کند که چگومه محیط کالبدی بر اساس عمل کردن به صورت نظام های نشانه ای معنایی اجتماعی می یابد . براین اساس می توان چنین نتیجه گرفت که نشانه ابزای برای بیا ن واقعیت در هنر معماری محسوب می شود .
مقدمه
نشانه شناسی از جمله دانش های نوینی است که از اوایل قرن گذشته ، وارد قلمرو پژوهش گشته وبه دانشی کلیدی در بسیاری رشته ها تبدیل شده است . این دانش در خلال درس های پدر نشانه شناسی نوین ، فردینان دوسوسور چنین موجودیت می یابد ، می توان دانشی بنییان نهاد که در زندگی نشانه ها را در بطن زندگی اجتماعی بررسی کند .اگر انجا که این دانش هموز وجود ندارد نمی توان چند وچون ان را شرح داد ولی این دانش حق وجود دارد و جایگاهش را از پیش تعیین شده است (بارت ، 1378 ،ص (5
. شهرها زاییده ی نیازهای اجتماعی انسان هستند وهمچنین نیازها اشکال و روش های باز نمایی ان ها را مضاعف می سازد . ازاین رو ،برای بازنمایی واقعیت در شهری ، از روش های متداول در زبان شناسی ومعنی شناسی استفاده می شود .در زبان شناسی ، معماری زبانی است که شهر متن ان است . درمعنی شناسی ، شکل شهری ، متنی است که تفسیر می شود .
هدف نشانه شناسان مظالعه نظام یافته ی معنی ازطریق نشانه های متبلور در صورت ومحتوای شهراست . روش تحقیق پژوهش تحلیلی و اسنادی است . جمله ای معروف از پیرس : نیز به راستی حق مظالب را در مورد نشانه شناسی بیان می دارد : هرگز در توان هیچکس نخواهد بود که همه چیز راشامل ریاضیات ، اخلاقیات ، متافیزیک ، جاذبه ،ترمودینامیک ، اپتیک ،روانشناسی ،اقتصاد ،جامعه شناسی ،تاریخ و روان شناسی مطالعه نماید ، مگر به مدد مطالعه نشانه ها .(پیرس ،.(1908این پژوهش به بررسی انواع مختلف وشاخه های متعدد این علم وبه کاری گیری ان در معماری وشهرسازی می پردازد که محصول نهایی این کار راهگشایی دربه کارگیری بیشتر نشانه شناسی خواهد بود .
تعریف نشانه
سوسور در کتاب نظریه زبان شناسی (1968)نشانه را نتیجه همبستگی هردال ومدول می داند .پیرس تعریف گسترده تری را از نشانه بیان می کند که راه رابرای بیرون امدن نشانه از انحصار زبان شناسی بازتر می کند .نشانه ، موردی رابه جای موردی دیگر ، بانسبت و توانایی خاصی تعریف می کند .چالزویلیام موریس در تعریف نشانه می گوید : هرچه به عنوان نشانه از سوی تاویل کننده ای تاویل شود نشانه است .
امبرنواکو ، ضمن پذیرفتن این تعریف می افزاید ک انچه براساس قراردادی اجتماعی می تواند به جای مورد دیگری ارائه شود نشانه است .(جمالیپور ،بیتا ،مقاله بکارگیری نشانه شناسی در شهرسازی).نکته مهم در تعمیم نشانه شناسی به شهرسازی ان است که پیرس و سوسور صراحتا نشانه غیرزبان شناسانه را نیز موضوع دانش نشانه شناسی اعلام می کنند .(بارت ،1278 ص.(10-9نشانه ها معمولا به شکل کلمات ،تصاویر ،اصوات ،بوها ،طعم ها،حرکات واشیا ظاهر می شوند اما این چیزها ذاتا معنی دار نیست وفقط وقتی معنایی به انها منصوب شود تبدیل به نشانه می شود .هیچ چیز نشانه نیست مگر این که به عنوان "دلالت گر" ارجاع دهنده ، یا اشاره گر به چیزی غیراز خودش تلقی شود .دراین صورت می تواند نشانه باشد .درک نشانه ها به طور کاملا ناخوداگاه از طریق ارتباط دادن ان ها با نظام های اشنایی از هنجارها وقراردادهایی اجتماعی تحقیق می یابد این استفاده ی معنادار از نشانه هاست که در کانون اهمیت نشان هشناسی ثرار دارد .(چندلز ،1386 ،ص. (45
انواع نشانه شناسی
تا کنون معروفترین دسته بندی انجام شده در نشانه شناسی ، به نام امبرتواکو ثبت شده است . وی در کتاب "نظریه شناسی" (1986) ف قلمروهای پژوهش معاصر را که با نشانه شناسی در ارتباط هستند نمایان می کند .(بارت ،1278 ،ص . (6
نشانه شناسی جانوری
دانش نوینی است که در بردارنده بررسی رفتارهای جمعی در اجتماعات غیرانسانی است .(بارت ،1278 ،ص.(6تعمیم نشانه شناسی جانوری به رفتار انسانی عمدتا در محیط غرایز معنادار می گردد .
مردم شناسی و انسان شناسی ساختگرا
توسط کلود لویی اشتراوس پی ریزی شده است .وی معتقد است :انچه انسان را می سازد نه طبیعت یاامر طبیعی ،بل بعد فرهنگی است که در ان زبان نقش مسلط را دارد.این چنین است که می توان به کمک ساختار شناسی نشانه ها ، به شناخت فرهنگ و اذهانی که ان ها را افریده پی برده و به انسان شناسی رسید .
شبه زبان ها
شامل زبان های اشاره هستند .(بارت ،1378 ،ص.(7می توان ان را به تکنولوژی بدن فوکو ویا تکنیک های بدن مارسل موس تشبیه نمود .گرچه این دو مفهوم با مفهوم عادت که موس تعریف می نماید نزدیک ترند ولی بی ارتباط با زبان های ایما و اشاره نیز نیستند .اینجاست که می توان بابررسی عادات افراد شهر ، به انچه در ذهنشان می گذرد رسید .
نشانه شناسی پزشکی
همان تشخیص پزشکیست .(بارت ، 1378 ،ص.(9
