بخشی از مقاله
چکیده:
خراسان بخاطر وجود امام شیعیان، امام رضا - ع - رجال و مشاهیر بسیاری را در طول تاریخ به خود دیده است. مردان بزرگی که در زمینه های مختلف علمی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی منشاء اثر بوده اند. بازشناسی میزان تأثیرگذاری آنان بر روند توسعه جامعه در عصر خود، می تواند برروی عملکرد نسل امروز و فردا مثمر ثمر باشد. در این مقاله از بین رجال و مشاهیر معروف و تأثیرگذار، به بازشناسی و بیان شرح حال روحانی فرهیخته محمد کاظم آخوند خراسانی پرداخته است و به این پرسش ها پاسخ می دهد. شناخت مشاهیر چه ضرورتی دارد؟ مرحوم محمد کاظم آخوند خراسانی کیست؟ چه اقدامات سیاسی و اجتماعی داشته است؟ شیوه تحقیق در این نوشتار به روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای و مطالب از متون علمی، استخراج و به توضیح و تشریح آن پرداخته شده است. بررسی صورت گرفته دلالت برآن دارد که: محمد کاظم آخوند خراسانی نقشی تعیینکننده در روند انقلاب مشروطه داشتهاند.
مقدمه و بیان مسئله
مشاهیر شخصیتهای علمی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و… می باشند که نقشهای برجسته در جامعه انسانی داشتند، آنان سرمایه جوامع انسانی هستند و انگیزه تلاش و پیشرفت را در میان مردم تقویت می کنند وبه عنوان الگوهایی در جامعه مطرح می گردند و عامل تحول انسان ها می شوند و یک کشور زمانی راه پیشرفت و توسعه را طی می کند که به خوبی بتواند از سرمایههای انسانی خود بهرهمند شود. نادیدهگرفتن مشاهیر آسیبهای جدی بر جامعه خواهد گذاشت. بازشناسی مشاهیر باعث ایجاد انگیزه و بالندگی در جهت موفقیت های علمی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و… می شود و خودباوری و اعتماد بهنفس به خصوص در میان جوانان ایجاد می کنند. از آنجایی که مشاهیر می توانند جایگاه کشور را در بین سایر جوامع بشری ارتقاء دهند. شناخت آخوند خراسانی، یکی از برجسته ترین مشاهیر خراسان، انتظارات جامعه را در آن روز و بعد از آن، از وجود وی و امثال ایشان مشخص می کند و راه را برای مسئولین کشور نشان می دهد که چگونه حرکت کنند و چطور از وجود انسان های متعالی بهره مند شوند تا باعث ارتقای کشور شوند.
محمد کاظم خراسانی
محمد کاظم خراسانی مشهور به »آخوند خراسانی« در سال 1255ق در شهر مشهد، در خانوده ای مذهبی دیده به جهان گشود. پدرش »ملاحسین واعظ هروی« بود. خاندان ویاصالتاً از هراتیهای مهاجر به ایران بودند. هرات در زمان تولد ملامحمد کاظم، هنوز بخشی از خاک ایران بود و بعدها از ایران جدا گشت. آخوند خراسانی از سن 11 سالگی تحصیلات خود را در حوزه مشهد آغاز کرد. ادبیات عرب، منطق، فقه و اصول فقه را نزد استادان ورزیده فرا گرفت - سماک، . - 27 :1373 در آن روزگار- شهرت شیخ انصاری- مرجع بزرگ شیعه، همه جا را فرا گرفته بود، او برای ادامه تحصیل در شهر مقدس نجف، مشهد را به سوی سبزوار ترک کرد. ایشان مدتی کوتاهی در سبزوار از درس »ملاهادی سبزواری« بهره جست، و سپس راهی تهران شد. اگرچه آخوند خراسانی قصد اقامت در تهران نداشت ولی تمام شدن ره توشه و زاد و سفر اورا به اقامت موقت در تهران ناچار کرد - دریا بیگی، - 14 :1386 و یک سال و نیم در این شهر اقامت نمود. او در این زمان فلسفه و حکمت را از محضر »ملاحسین خواجوی« و »میرزا ابوالحسن جلوه« آموخت. سپس راهی نجف شد. او از سال 1279 تا 1281 ق از درس شیخ انصاری بهره علمی جست.
از دیگر اساتید وی میتوان به " سید علی شوشتری " - 1283 - در فقه و اخلاق و " شیخ راضی نجفی" - 1290 - و "میرزای محمد حسن شیرازی" - 1312 - در فقه اشاره کرد - امین، 1403ق، ج9، ص . - 5 وی پس از درگذشت میرزای شیرازی، مرجعیت عامه شیعه را بر عهده داشت و مرجع تقلید عصر خود شد. آخوند خراسانی در کنار شیخ عبداالله مازندرانی و میرزا حسین خلیلی تهرانی سه مرجع تقلید حامی مشروطیت در ایران بودند که به آیات ثلاث معروف میباشند. ولی بیشترین تأثیر در سیاست مشروطه از جانب مراجع تقلید را آخوند خراسانی دارا بود.
تالیفات علمی آخوند خراسانی:
مشهورترین اثر آخوند خراسانی »کفایه الاصول« در اصول فقه و حاشیه بر رسائل شیخ مرتضی انصاری است، لکن تألیفات دیگری از آخوند باقی مانده است که میتوان به اثر ارزشمند »حاشیه المکاسب« که در مباحث بیع و خیارات نگاشته شده، اشاره کرد و دیگر آثاری چون »تکمله التبصره« یک دوره فقه فتوایی به اسلوب تبصره علامه حلی که حاوی آخرین فتواهای فقهی آخوند است. »رساله دماء ثلاثه«، به نظر بسیاری از محققان، مهمترین و دقیق ترین و ارزنده ترین اثر آخوند شمرده می شود. » اللمعات النیره فی شرح تکمله التبصره« و »درر الفوائد« شامل پانزده فایده در مباحث مهم اصول و فقه است و رساله در وقف، رساله در رضاع و ........
الگویابی
یکی از ویژگی های شخصیت انسان الگویابی است که برای رشد و شکلگیری هویت خود آن را بکار می گیرد. انسان به دنبال الگویی است که آن را دوست داشته باشند و سعی میکند شخصیت خود را مطابق با آن الگو کند. نیاز به الگو و توجه به آن از دیدگاه قرآن نیز مطرح گردیده و خداوند متعال بهترین اسوه و سرمشق را برای بشر معرفی کرده : - احزاب - 21/مسلماً، برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود، برای آنها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد میکنند - مکارم شیرازی: 1373، ج 1، ص . - 420 خداوند متعال رسول گرامی خویش را بهترین الگو برای انسانها معرفی مینماید و الگو بودن هر شخصی ممکن است در زمینه های مختلفی باشد، افرادی درزمینه فرهنگی الگو قرار می گیرند،
