بخشی از مقاله
خلاصه
فناوری اطلاعات از عمده ترین معیارهای توسعه و پیشرفت اقتصادی و صنعتی به شمار رفته و یکی از محور های مهم توسعه روستایی است که با تصمیم گیری های مناسب جهت رسیدن به اهداف ملی و رفع نیاز های جامعه روستایی، زمینه گسترش عدالت اجتماعی و اقتصادی را فراهم می سازد. در مقاله حاضر سعی شده با رویکرد توسعه روستایی،یک نتیجه گیری کلی در رابطه با نقش فناوری و اطلاعات در رشد وتوسعه اقتصادی و اجتماعی روستاها حاصل شود و اثرات دفاتر ICT بر توسعه روستاها و مشکلات آن در ابعاد مختلف بطور موردی در دهستان خسروشیرین تشریح شده است.
مقدمه
توسعه از مفاهیم بسیار پیچیده و گسترده است که ابعاد مختلفی را شامل میشود. پیچیدگی مفهوم توسعه دلایل متعددی دارد که از مهمترین آنها عمومیت داشتن این مفهوم و جهان شمول بودن آن است که توسعه باید در تمامی حوزههای ساختاری و نهادی یک جامعه شکل گیرد و گسترش یابد ؛ یعنی اینکه باید توسعه در تمامی سطوح جامعه در یک اندازه شکل گیرد و از ایجاد وضعیت های نامتوازن مختلف خودداری شود. توسعه روستایی فاز جمله برنامه های توسعه هر کشور است تا در راستای بهبود شرایط زندگی روستاییان و ایجاد تعادل اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی میان شهر و روستا فوف افزایش بهره وریف در محور رشد و توسعهف است تا ساختار های اجتماعی و اقتصادی حاکم بر روستاهها تغییر یابد.
توسعه ی روستایی به عنوان عنصری حیاتی برای توسعه ملی و راه حل نهایی مشکل بیکاری و تراکم جمعیت شهری یاد می شود که در عمل به بهبود سطح زندگی روستاییان در ابعاد مختلف درآمد ، اشتغال ، آموزش ، بهداشت ، تغذیه ، مسکن و گسترش توانایی های بخش روستایی و تسریع روند پیشرفت در طول زمان می انجامد. [1]ف با ظهور دنیای الکترونیکی و گسترش فناوری اطلاعات از جنبه های مختلف بر توسعه ی جوامع تاثیر گذار بوده است ،لذا نقش مهمی در توسعه ایفا می کند . از جمله اقداماتی که دولت در سطح ملی برای بازسازی و توسعه همه جانبه روستاهها انجام داده است نوسعه و گسترش فناوری اطلاعات - صشم - جهت ارتقاء عدالت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در روستاهها بوده است که در این زمینه اقدامات مطلوبی صورت گرفته است.
رویکرد جامعه شناختی
مادیان لوی، از جمله محققانی است که رویکرد جامعه شناسانه به توسعه دارد. وی علت اصلی تحقق نوسازی را تماس میان جوامعنسبتاً مدرن با جوامع غیر مدرن میدارند. ویژگیهای جوامع غیر مدرن عبارتاند از :درجه پایین تخصص، سطح بالای خودکفایی، وجود هنجارهای فرهنگی مبتنی بر سنت، خاصگرایی، تأکید نسبتاً کمتر بر گردش پول و بازار، حاکم بودن هنجارهای خانوادگی نظیر وجود روابط غیر رسمی در چارچوب ساختارهای رسمی و جریان یک طرفه کالا و خدمات از مناطق روستایی به مناطق شهری.در مقابل، ویژگیهای جوامع نسبتاً مدرن عبارتاند از: درجه بالای تخصص، وابستگی متقابل سازمانها، هنجارهای فرهنگی مبتنی بر منطقگرایی، عقلانیت، عامگرایی، ویژهنگری کارکردی، درجه بالای تمرکز، تأکیدنسبتاً بیشتر بر گردش پول و بازار، نیاز به جداسازی بروکراسی از سایر نهادها و جریان دو طرفه کالا و خدمات میان شهرها و روستاها می باشد. [2]
نظریه رسانه های گروهی
ارتباطات – انتقال اطلاعات از یک فرد یا گروه به فرد یا گروه دیگری چه بوسیله گفتار چه بوسیله رسانه های گروهی عصر مدرن- عصر حیاتی هر جامعه است . از نظر انیس - - Innis این بود که منش و ماهیت رسانه های یک جامعه تاثیر نیرومندی بر سازمان آن جامعه می گذارد. به گفته ی مک لوهان » رسانه همان پیام است« مقصود این است که ماهیت رسانه های موجود یک جامعه بسیار بیش از محتوا یا پیام های رسانه ها بر ساختار جامعه تاثیر می گذارد از همین رسانه های الکترنیکی در حال ایجاد دهکده ی جهانی هستند. [3]
توسعه روستایی
دیاسن - لسشسشً - معتقد است توسعه ی روستایی راهبردی است که به منظور بهبود زندگی اقتصادیو اجتماعی گروه خاصی از مردم طراحی شده است . این فرایند شامل بسط منافع توسعه در میان فقیرترین اقشاری است که در مناطق روستایی در پی کسب معاش هستند .[4]توسعه ی روستایی به نوین سازی جامعهی روستایی می پردازد و آن را از انزوای سنتی به جامعه ای تغییر خواهد داد که با اقتصاد ملی عجین شده است .[4]
بنا برفتعریف, برنامههای توسعه روستایی, جزئی از برنامههای توسعه هر کشور محسوب میشوندفکه برای دگرگونسازی ساخت اجتماعی-اقتصادیف جامعه روستاییفبکار میروند. اینگونهفبرنامهها را که دولتها و یا عاملان آنان در مناطق روستایی پیاده میکنند, دگرگونیفاجتماعی براساس طرح وف نقشهفنیز میگویند. این امر در میانفﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ جهان سوم که دولتها نقش اساسی در تجدید ساختارفجامعهفبه منظورفهماهنگی با اهداف سیاسی و اقتصادی خاصی به عهده دارند, مورد پیدا میکند. از سویفدیگر توسعه روستایی را میتوان عاملی در بهبود شرایط زندگی افراد متعلق به قشرفکمدرآمد ساکن روستا و خودکفاسازی آنان در روندفتوسعه کلانفکشور دانستفلف به طور خلاصه توسعه روستایی به مجموعه تدابیر فنی ، اقتصادی ، و اجتماعی به منظور حداکثر استفاده از منابع و امکانات موجود در روستا محسوب می شود.
ضرورت و اهمیت توسعه روستایی
نقش و جایگاه روستاها در فرایند های توسعه اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی در مقیاس محلی ، منطقه ای و بین المللی و پیامد های توسعه نیافتگی مناطق روستایی چون فقر گسترده ، نابرابری فزاینده ، رشد سریع جمعیت ، بیکاری ، مهاجرت ، حاشیه نشینی شهری و... موجب توجه به توسعه روستایی و حتی تقدم برتوسعه شهری گردیده است. به نظر "مایکل تودارو " راه حل نهایی مسئله بیکاری شهری و تراکم جمعیت بهبود محیط روستایی است با برقراری تعادل مناسب بین امکانات اقتصادی شهر و روستا و نیز ایجاد شرایط مناسب برای مشارکت وسیع مردم در تلاش هایی که برای توسعه ملی صورت می گیرد. [4]
مفهوم فناوری اطلاعات - - Information tachnoloy
یکی از بنیادی ترین رسانه ها به زیر ساختاری مربوط می شود که اطلاعات از طریق آن رد وبدل می شود . پیشرفت های تکنولوژیک سده بیستم ، مبادله اطلاعات را از طریق رساته الکترونیک را به طور کامل دگرگون ساخته اند . فناوری های نوین ارتباطات سنک بنای تغییرات ژرف نظام پولی و بازار های بورس جهانی است . [3] در جامعه برای تولید انواع کالاها و خدمات، وابستگی زیادی به کاربرد اطلاعات وجود دارد. یک محور این جامعه، بزرگراههای اطلاعاتی مانند اینترنت است که از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی فضای تازهای را برای انسان ایجاد میکند.
به اعتقاد ویلیام مارتین، جامعه اطلاعاتی، جامعهای است که در آن کیفیت زندگی همانند چشماندازهای تحول اجتماعی و توسعه اقتصادی، به طور روزافزون به اطلاعات و بهرهبرداری از آن وابسته است. در چنین جامعهای، استانداردهای زندگی، الگوهای کار و فراغت، و نظام آموزشی و بازار تحت تأثیر پیشرفتهایی در زمینه اطلاعات و دانشها روی داده است. شاهد این مدعا فرآوردههای گسترده محصولات و خدمات اطلاعاتی است که از طریق طیف گستردهای از رسانهها انتقال داده میشود و غالب آنها دارای ماهیت الکترونیکی هستند. جامعه اطلاعاتی، دارای زیر ساخت هایی است که میتوان آن را در سه دسته طبقهبندی نمود:
1. زیر ساختهای ارتباطات از راه دور؛
2. زیر ساختهای مرتبط با دانشها که سازمان و پردازش اطلاعاتی را در نظر دارد و دستیابی، کاربرد و تفسیر از اطلاعات را امکانپذیر میسازد؛
3. زیر ساخت فنی مرتبط کننده اطلاعات. این زیر ساخت، بیان کننده محیطی است که در آن تعاملات متفاوت شکل میگیرد .
به هر حال، حجم بسیار اطلاعات، عامل مهم توسعه جامعه اطلاعاتی است و این فناوری به دو گونه مختلف تقسیم میشود: قدرت رایانه و توانایی انتقال. [5] فناوری اطلاعاتی، یعنی روش تولید و جمعآوری اطلاعات و استفاده از آن و قابل دسترس بودن یک نظام فکری و فرهنگی، که همه جلوههای فرهنگی را در بر میگیرد. امروز این فرایند اطلاعاتی است که شیوه جدیدی از توسعه را معرفی میکند و ویژگی اصلی آن عبارت است از پدیدار شدن فرایند اطلاعات به عنوان هسته فعالیتی بنیادی که اثربخشی و بهرهوری تمامی فرایندهای فرآوری، پخش و مدیریت را تعیین میکند.جریان اطلاعات، به عنوان ویژگی محوری جامعه اطلاعاتی پدیدار میشود و این وابستگی به شبکه، در حال کاهش دادن محدودیتهای مکانی فعالیتهای معاصر است. [6]
تأثیر فناوری اطلاعاتی بر توسعه روستا
فناوری اطلاعات و ارتباطات ، فناوری هزاره جدید است که باعث کم کردن زمان انجام محاسبات ، دقیق تر شدن پردازش داده ها ، ، تبادل آسان اطلاعات و کاستن از هزینه داد و ستد شده است . مفهوم جامعه اطلاعاتی ، که در واقع به دسترسی نامحدود زمانی و مکانی به اطلاعات دلالت دارد ، در درون خود مفهوم دیگری به نام شکاف اطلاعاتی نیز متضمن می شود . [7] شکاف اطلاعاتی به طور کلی به تفاوت های اجتماعی و اقتصادی در استفاده از صشم اطلاق می گردد.
[8] به طورکلی فناوری اطلاعات و ارتباطات که از تعامل سه بخش متمایز رایانه ، اطلاعات و ارتباطات مخابراتی حاصل شده است [9]، در مناطق روستایی تلاش دارد تا خدمت نمایندگی های مرکزی دولتی و غیردولتی را برای ساکنان مناطق روستایی فراهم سازد.[10]امروزه صشم یکی از عمده ترین معیارهای توسعه و پیشرفت اقتصادی و صنعتی محسوب می گردد. درزمان حاضر صشم چنان بر جنبه های مختلف زندگی اعم از سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی افراد و اجتماعات تأثیر گذاشته ا ست که نمی توان از آن غفلت ورزید.
