مقاله تأثیر آموزش مهارت حل مسأله براعتماد به نفس دانشجویان

بخشی از مقاله

مقدمه

اعتماد به نفس رکنی اساسی در سلامت روان محسوب می شود که بر عمل کرد انسان، به خصوص عمل کرد شغلی او تأثیر می گذاردل . - 1 - فردي که از احساس خود ارزشمندي بالایی برخوردار است به راحتی می تواند با تهدیدها و وقایع اضطراب آور زندگی بدون تجربه ي برانگیختگی منفی واز هم پاشیدگی روانی مقابله نماید . - 2 - اعتماد به نفس پایین می تواند مشکلات بسیاري از جمله افت تحصیلی،یادگیري هاي اجتماعی وآمادگی براي ابتلا به اختلالات روانی خصوصاً افسردگی،خودکشی واضطراب واعتیاد به وجود آورد. - 3 -

کوپر اسمیت با مروري بر تحقیقات انجام شده برتحقیقات انجام شده برروي اعتماد به نفس، نتیجه گیري می کند که تاریخچه موفقیت هاي فرد و موقعیتی که در جامه دارد یکی از چهار عاملی است که در رشد عزت نفس از اهمیت ویژه اي برخورداراست. ش

احساس حقارت و وابستگی از ویژگی هاي اساسی افراد با اعتماد به نفس پایین است که او را به بی کفایتی و ناتوانی در تصمیم گیري هاي نسنجیده در رویارویی با موقعیت مسأله زا وفشارزا سوق می دهد وبه ابراز واکنش هاي تکانشی وهیجانی وادار می کند. - 4 -

بنابراین براي کسانی که اعتماد به نفسشان پایین است،ممکن است تصمیم گیري کاري دشوار باشد. - 5 -

در روان شناسی شناختی، اصولی وجود دارد که براي ایجاد تغییرات شناختی مفید هستند. یکی از یافته هاي اصلی روان شناسی شناختی این است که انسان ها داراي مهارت هاي حل مسأله هستند. فاصله ي بین خودپنداره ي ایده آل و خود پنداره ي ادراك شده را میتوان به عنوان مسأله اي که باید حل شود در نظر گرفت، که این امر مستلزم پذیرفتن شرایط حل مسأله و تعریف مسأله اي است که نیاز به حل شدن دارد. قدم اصلی در حل مسأله عبارت است از خلق راه حل هاي متوالی و انجام روش هایی که بیشترین مطلوبیت را دارند و با استفاده از این روش می توان مشخص کرد که چه رفتارهایی باید آموخته شوند و چگونه می توان آنها را در خودپنداره به گونه اي مناسب جاي داد. - 6 -

آموزش مهارت حل مسأله اشاره به یک فرآیند شناختی – رفتاري دارد که تنوعی از پاسخ هاي بدیل و بالقوه را براي مقابله با شرایط مشکل ساز فراهم می سازد و امکان انتخاب بهترین و مؤثرترین پاسخ هاي بدیل افزایش می دهد. - 7 -

تحقیقات زیادي پیشنهاد می کنند که کسب مهارت هاي حل مسأله نقش مهمی در بهداشت روانی وجسمانی ایفاء می کند،بخصوص زمانی که افراد با رویدادها واسترس هاي منفی زندگی مواجه می شوند. - 8 - اجزاء مهارت هاي حل مسأله موجب خط مشی هاي هدفمندانه خاصی شده اند که افراد بوسیله ي آنها مسأله را تعریف کرده راه حل هاي مختلف را تولید نموده، تصمیم گیري کرده و یک راه حل را انجام می دهند و بدین وسیله استراتژي هاي حل مسأله خود را نشان می دهند. - 9 - این مراحل شامل تعریف وفرمول بندي مسأله،تولید راه حل هاي قابل جایگزینی،اتخاذ تصمیم و ارزیابی نتایج راه حل می باشد. - 10 -

آموزش مهارت ها ي اجتماعی مانند حل مسأله باعث افزایش صفات شخصیتی چون اعتماد به نفس می شود. - 11 -

گروه زیادي ازپرستاران به دلایل زیادي از جمله تشویق به فرمانبرداري، نامشخص بودن شرح وظایف و...فاقد اعتماد به نفس کافی ولازم هستند. این مشکل در زنان به دلایل فرهنگی و اجتماعی از شدت و شیوع بیشتري برخوردار است - 1 - .

با توجه به فعالیت ونقشی که پرستاران بر عهده دارند واثرات زیانبار کاهش اعتماد به نفس بر حیطه شغلی وسلامت وکمبود راه حل ها، محققین بر آن شدند تا این تحقیق را با هدف تعیین تأثیر مهارت حل مسأله بر اعتماد به نفس دانشجویان پرستاري اراك انجام دهند. 

روش

این مطالعه یک پژوهش نیمه تجربی است که در سال 1385 انجام شده است .جهت انجام پژوهش ابتدااز45 دانشجویی که متقاضی شرکت در کلاس مهارت حل مسأله بودند، آزمون اعتماد به نفس با پرسش نامه کوپراسمیت به عمل آمد، سپس 30 دانشجوئی که نمره اعتماد به نفس پایینی داشتند به صورت مبتنی بر هدف انتخاب شدند و پس از کسب رضایت از نمونه هاي پژوهش به طور تصادفی ساده به دو گروه آزمون - 15 - و کنترل - 15 - تقسیم شدند.

جهت جمع آوري اطلاعات ازپرسش نامه دموگرافیک واعتماد به نفس کوپراسمیت استفاده گردید. پرسش نامه کوپر اسمیت یک پرسش نامه معتبر است که اعتبار وپایایی آن مورد آزمون وتأیید قرار گرفته است.گفتنی است پایایی این آزمون در ایران با تحقیقی روي دانش آموزان ودانشجویان بدست است.ضریب پایایی آن براي دانش آموزان و دانشجویان به ترتیب بیشتر از/8 .و ./85 گزارش شده است. - 4 -
پس از هماهنگی با گروه آزمون، آموزش مهارت حل مسأله - الگوي گلد فرید و دیویدسون - طی 8 جلسه گروهی به مدت 45-30 دقیقه 2 - بار درهفته - براي گروه آزمون با حضور یک کارشناس روانشناسی اجرا شد.وبرا ي گروه شاهد مداخله اي انجام نشد یک ماه پس از اتمام آموزش هردو گروه مجدداً از نظر اعتماد به نفس سنجیده شدند. براي تحلیل داده ها آزمون هاي کاي اسکوئر، تی زوجی و مستقل استفاده شد.

یافته ها

یافته هاي پژوهش نشان داد که واحدهاي پژوهش میانگین سنی 21 سال داشتند و از نظر تحصیلی 51/6 متوسط بودند و58/1نمونه ها داراي وضعیت اقتصادي متوسط بودندواز نظر متغیر هاي دموگرافیگ هر دو گروه همسان بودند.

براي بررسی آزمون فرض با استفاده از آزمون تی مستقل به مقایسه ي میانگین نمره ي اعتماد به نفس در دو گروه آزمون و شاهد پرداخته شد که نتایج نشان داد که بین میانگین اعتماد به نفس قبل از مداخله در گروه آزمون و شاهد اختلاف معنا داري مشاهده نمی شود 0/05 - ق - p - جدول - 1 لذا هر دو گروه مانند یکدیگر بودند. بین میانگین نمره اعتماد به نفس بعد از مداخله در گروه آزمون و شاهد اختلاف معنا داري مشاهده می شود - P<0/05 بدین معنی که مداخله انجام شده در ارتقاي نمره ي اعتماد به نفس مؤثر بوده است - جدول. - 1

در مرحله ي بعد با استفاده از آزمون تی زوجی به مقایسه ي اختلاف نمره ي اعتماد به نفس قبل و بعد از مداخله در هرگروه به طور مستقل پرداخته شده است و نتایج نشان داد که بین میانگین نمره ي اعتماد به نفس قبل و بعد از مداخله درگروه آزمون اختلاف معنی داري وجود دارد - p</05 - و بین میانگین نمره ي اعتماد به نفس قبل و بعد از مداخله درگروه شاهد اختلاف معنی داري وجود ندارد - - p>/05 - جدول شماره ي - 2

بحث و تفسیر

در این پژوهش، تمام افراد مورد مطالعه با توجه به نمره ي پایین در آزمون،اعتماد به نفس پایین داشتند و نتا یج حاصل از تجزیه و تحلیل آماري داده هاي به دست آمده در جهت تأیید فرضیه هاي پژوهش بود ونشانگر افزایش اعتماد به نفس بعد از آموزش مهارت حل مسأله می باشد .
با توحه به اینکه اعتماد به نفس افراد قبل از مداخله در دو گروه آزمون وشاهد تفاوت معنی داري نداشت اما بعد از آزمون تفاوت آماري معنی داري مشاهده شد وهمچنین اعتماد به نفس در گروه آزمون بعد از انجام مداخله تفاوت معنی داري با قبل از مداخله داشت ولی در گروه شاهد تفاوت معنی داري مشاهده نشد، بنابراین حاصل کار نشان دهنده ي تأثیرگذار بودن آموزش مهارت حل مسأله بر افزایش اعتماد به نفس می باشد.
تحقیقی که از جانب شریفی انجام شده است نتایج مشابهی را در بر داشته است. شریفی درپژوهشی روي 48 دانش آموز 12-13 ساله داراي مشکلات رفتاري ارتباطی،تأثیر آموزش مهارت حل مسأله بر عزت نفس را مثبت ارزیابی کرد.در این تحقیق آموزش مهارت حل مسأله میزان عزت نفس کلی،اجتماعی و تحصیلی گروه آزمایشی را به نسبت گروه شاهد به طور معنی دار افزایش داد. - - 4 ش به استناد پژوهشهاي انجام شده در رابطه با حل مسأله وافزایش اعتماد نفس - تلادو و همکاران 1974ح میتوان گفت که با آموزش حل مسأله می توان اعتماد به نفس را افزایش داد. - - 6

محمودي وهمکاران در تحقیقی بروي 48 دانش آموز ابتدایی مهارت ارتباطی وحل مسأله را در مدت 15 جلسه تحت آموزش قرار دادند و یافته ها بیانگر بهبودي معنی دار اعتماد به نفس در گروههاي مداخله بود. - 11 -

اسماعیلی - 1380 - ، در پژوهش خود اثر آموزش درس مهارت هاي زندگی در تعامل با شیوه هاي فرزند پروري را بر عزت نفس دانش آموزان استان اردبیل مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که میانگین نمره ي عزت نفس دانش آموزانی که درس مهارت هاي زندگی را گذرانده بودند، بیشتر از دانش آموزانی بود که درس مذکور را نگذرانده بودند. بدین معنا که آموزش مهارت هاي زندگی بر افزایش عزت نفس دانش آموزان تأثیر مثبت دارد. در این پژوهش با مقایسه ي عزت نفس دختران و پسران، میزان عزت نفس دختران پایین تر از پسران بوده است. بنابراین، نتایج این تحقیق، ضرورت آموزش

مهارت هاي زندگی جهت افزایش عزت نفس دانش آموزان دختر را پیشنهاد می کند. - 6 -

مطالعات بسیاري در مورد تأثیر برنامه آموزش مهارت هاي زندگی بر ابعاد مختلف سلامت روان انجام گرفته و نتایج نشان داده است که آموزش این مهارت ها سبب افزایش عزت نفس، بهبود مهارت هاي اجتماعی و ارتباطات بین فردي، افزایش رفتارهاي مثبت اجتماعی و سازگاري اجتماعی، افزایش رضایت سیستم خانوادگی و سازگاري با خانواده، افزایش مهارت حل مسائل شخصی و بین فردي و افزایش مهارت هاي مقابله اي شده است وبا توجه به اینکه آموزش حل مسأله یکی از مؤلفه هاي آموزش مهارت زندگی است و باعث افزایش قابلیت هاي اجتماعی وکاهش فشار روانی می شود، می توان از این روش شناختی –درمانی براي پیشگیري ازشکست هاي متوالی وعدم موفقیت در امر تصمیم گیري افراد داراي اعتماد به نفس پایین سود جست.

جدول .:1مقایسه قبل و بعد میانگین اعتماد به نفس در دانشجویان پرستاري دردو گروه آزمون و شاهد