بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش محتوای کتاب مهارت های زندگی در افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان دختر شهرستان نقده اجرا شد. روش تحقیق تجربی است. 600 دانش آموز در این پژوهش شرکت کردند. از هر مدرسه 24دانش آموز واجد شرایط بطور تصادفی ساده انتخاب و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایشی به مدت چهار ماه ، هفته ای یک بار در کلاس درس مهارت های زندگی شرکت نمودند. جهت بررسی فرضیه پژوهش از پرسشنامه اعتماد به نفس آیزنگ استفاده شد. نتایج نشان داد آموزش کتاب مهارت های زندگی درافزایش اعتماد به نفس گروه آزمایشی فقط درسه مدرسه مورد مطالعه مؤثربود ودرسه مدرسه دیگرتأثیرمعناداری به لحاظ آماری نداشته است. با توجه به یافته ها می توان این نتیجه گیری را نمودکه ممکن است آموزش ها در فرهنگ هاو موقعیت ها گوناگون نتایج متفاوتی رابه همراه داشته باشد.
مقدمه
روان شناسان در دهه های اخیر، در بررسی اختلالات رفتاری2و انحراف اجتماعی به این نتیجه رسیده اند که بسیاری از اختلالات و آسیب ها در ناتوانی افراد در تحلیل صحیح و مناسب از خود در موقعیت خویش، عدم احساس کنترل و کفایت شخصی جهت رویارویی با موقعیت های دشوار و عدم آگاهی برای حل مشکلات و مسائل زندگی به شیوه مناسب، ریشه دارد. بنابراین، با توجه به تغییرات و پیچیدگی های روز افزون جامعه و گسترش روابط اجتماعی، آماده سازی افراد بخصوص نسل جوان جهت رویارویی با موقعیت های دشوار، امری ضروری بنظر می رسد. در همین راستا، روان شناسان با حمایت سازمانهای ملی و بین المللی، جهت پیشگیری از بیماریهای روانی و ناهنجاری های اجتماعی، آموزش مهارت های زندگی i را در سراسر جهان و در سطح مدارس آغاز نموده اند،.آموزش، اساسی ترین روش پیشگیری اولیه است. از طرفی دیگر مهم ترین و موثرترین دوره سنی جهت آموزش پیشگیرانه، دوره نوجوانی است. به همین دلیل متخصصین بهداشت روانی،آموزش پیشگیرانه در دوره نوجوانی را مورد توجه بسیار قرار می دهند - آقاجانی،. - 1381کنارآمدن با فشار های زندگی و کسب مهارتهای فردی و اجتماعی،همواره بخشی از واقعیت زندگی انسان بوده و در ادوار متفاوت زندگی او،به اشکال گوناگون تجلی یافته است. اگر چه در دوره کودکی تعارض ها جلوه چندانی ندارند، اما با افزایش سن و هنگام مواجهه با دشواری های ویژه سنین نوجوانی وجوانی،کشمکش های درونی و محیطی بیشتر تظاهر پیدا می کنند بنابراین کمک به نوجوان در رشد و گسترش مهارت های مورد نیاز برای زندگی موثر ضروری به نظر می رسد.مهارت های زندگی مولفه های بسیاری دارداز جمله آن اعتماد به نفس3 می باشد.اعتماد به نفس یک عامل مهم در زندگی است که می توان آنرا پرورش داد - پاراچین،. - 2003 اعتماد به نفس باور مثبتی ایجاد می کند که سبب کنترل زندگی می شود و فرصت های برای افراد بوجود می آورد که پیامدهای آن شادی،موفقیت و بهزیستی است - آدیس،. - 2004 فقدان اعتماد به نفس سبب افزایش اضطراب می شودکه نتیجه آن عدم کنترل و ضعف عملکرد است - هانتون،. - 2004 اعتماد به نفس در پیشگیری و یا کاهش ابتلاء نوجوانان به انواع ناهنجاری های رفتاری و اختلالات روانی و افزایش سطح سلامت روان آنان نقش موثری و مفیدی دارد - طارمیان،. - 1378و بعنوان یک عامل پیش بینی کننده نمرات دانش آموزان در مدرسه است - چنگ،. - 2002 مهمترین فایده اش این است نوجوانی که عزت نفس دارد، طی این زمان مناسب یعنی زمانی که برای بزرگسالی آماده می شود و هنوز ناگزیر نیست تمام مسؤولیتهای زندگی اش را به عهده بگیرد، بهترین فرصت را برای پی بردن به هویت خویش، به دست خواهد آورد نوجوانانی که دارای اعتماد به نفس پایینی هستند معمولا احساس حقارت را تجربه می کنند. احساس وابستگی بیش از حد و در نهایت عدم استقلال افراد، منفی گرایی، عدم تصمیم های قاطع و.. از عواقب نداشتن و یا اعتماد به نفس پایین است. اعتماد به نفس نیروی است که نوجوان برای انجام کلیه فعالیت ها خود از آن سود می جوی با توجه به اهمیت آموزش مهارت های زندگی و اعتماد به نفس بعنوان یکی از مهمترین مولفه مهارت زندگی که فقدان آن سبب روی آوردن فرد به رفتارهای غیر موثر و ناسازگارانه در برابر فشارها و استرس ها می شود پرداختن به آن همواره ضرورت دارد.پژوهش ها نشان می دهد که آموزش مهارت های زندگی به ارتقاء بهداشت روانی افراد از جمله کودکان و نوجوانان در ابعاد مختلف زندگی کمک می کند و از اساسی ترین برنامه های پیشگیرانه در سطح اولیه به شمار می رود.بعنوان مثال، پژوهشگران،تاثیر مثبت مهارت های زندگی را در کاهش سوءمصرف - بوتوین، - . - 2000ونزل4 و همکاران،2009 - ، پیشگیری از عود و یا برگشت مجدد جرم ورفتارهای پرخطر در نوجوانان پرخطر - مایر، - . - 2006تامپسونو همکاران،1997 ،تاتل5 ،2006 - ، افزایش فعالیت جسمی - یانگ6 و همکاران، - 2006 و تصویر بدنی مثبت - مک وی، - 2002، تقویت اعتماد به نفس - تامپسون7 و همکاران،1997، مک وی و دیویس،2002،اسکات8 ، - 2003 مورد تایید قرار دادند. پژوهش های بسیاری دیگری در مورد آسیب های فردی و اجتماعی و بهبود آنها از طریق آموزش مهارت های زندگی انجام گرفته که موید گسترش و تاثیر آن است همانند تصور از خود - کروتر9 و همکاران، - 1991، عزت نفس - اینت و همکاران، - 1994، خود کار آمدی - الیاس و همکاران، - 1991، ناسازگاری اجتماعی و هیجانی - کاپلان10 و همکاران - 1992، مهارت حل مسأله - کاپلان و همکاران، - 1992 پیشرفت های معنی داری را در ابعاد مختلف سلامت روان نشان داد تغییرات ناگهانی و گسترده ای که در جنبه های جسمانی، روانی و اجتماعی زندگی نوجوانان دختر ایجاد می شود، مرحله ای بحرانی را ایجاد می کند که طبعاً مشکلات و ناسازگاری هایی را به همراه خواهد داشت. جهت پیشگیری از ناهنجاری ها و مشکلات ناشی از این بحران از طریق ارائه اطلاعات و آگاهی لازم به نوجوانان و کسب مهارت های مورد نیاز جهت مقابله با مشکلات ناشی از این تغییرات توسط آنان، امری بسیار مهم و حساس تلقی می شود. یکی از برنامه های پیشگیرانه در این زمینه، که در سطح جهان مورد توجه است، آموزش مهارت های زندگی می باشد که باید در آموزش و پرورش ما نیز که هدف آن ارتقای ظرفیت روانشناختی کودکان و نوجوانان است مورد توجه قرار گیرد. از همین رو با توجه به اهمیت موضوع،در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر آموزش مهارت های زندگی در افزایش اعتماد به نفس دختران شهرستان نقده پرداخته شد تا بدین طریق گامی در جهت تحقق اهداف پیشگیرانه برداشته شود.
-2 روش،جامعه، نمونه گیری و حجم نمونه
روش پژوهش تجربی است.روش نمونه گیری به صورت خوشه ای تصادفی انجام پذیرفت. حجم تقریبی نمونه در شهرستان نقده حدود 600 نفر است، - از هر مدرسه 100 نفر و از میان آنها 24 نفر - که از بین آنها 144 نفر بر اساس پرسشنامه اعتماد به نفس آیزنگ، دارای نمرات پایینی بودند انتخاب و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند.
