بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه برای بررسی تأثیر امتیاز وضعیت بدنی و وزن بدن در زمان جفت گیری بر عملکرد تولید مثلی بز های مرغز انجام شد. در این پژوهش تعداد 30 رأس بز مرغز 2 تا 3 ساله در واحد گوسفند داری دانشگاه رازی کرمانشاه مورد استفاده قرار گرفتند. بز ها از نظر نمره و وضعیت بدنی به چهار گروه 2 - ، 2/5، 3، 3/5 و بیشتر - و از نظر وزن بدن به چهار گروه - با اختلاف 5 کیلوگرم - تقسیم شدند. اطلاعات مربوط به بزغاله های متولد شده به بز های آمیزش کرده، کیلوگرم بزغاله متولد شده به بز های آمیزش کرده، نرخ زایش بز ها و نرخ پُرزایی بز ها و طول دوره آبستنی، وزن تولد، آغوز تولیدی مورد بررسی قرار گرفتند. نمره و وضعیت بدنی تأثیر معنی داری روی بزغاله های متولد شده به بز های آمیزش کرده نداشت. نرخ بززایی بوسیله نمره و وضعیت بدنی، وزن بز و سن بز تحت تأثیر قرار نگرفت، اثر نمره و وضعیت بدنی بز بر وزن تولد بزغاله ها و کیلوگرم برغاله های متولد شده به بز های زایمان کرده، معنی دار بود - . - P<0.05 همچنین نمره0وضعیت بدنی بزها اثر معنی دار بر طول دوره آبستنی نداشت. نتایج این مطالعه نشان داد وضعیت بدنی برتعداد بزغاله های تولد شده به بز های آمیزش کرده و نرخ زایش بز ها و نیز بر نرخ پرزایی بز ها موثر می باشد.
واژه های کلیدی: نژاد مرغز - عملکرد تولید مثلی- امتیاز وضعیت بدنی - تولید مثل
مقدمه
در مطالعات قبلی تاثیر امتیاز وضعیت بدنی - Body Condition Score - بر عملکرد تولید مثلی گزارش شده است - 6،. - 1 اندازه اسکلت بدن و درجه چاقی دو عامل مهم در تعیین امتیاز بدنی و وزن زنده دام ها می باشند. همبستگی بالایی بین وزن بدن و امتیاز وضعیت بدنی وجود دارد و نسبت بین بافت چربی و بافت بدون چربی در بدن حیوانات زنده بر امتیاز بدنی موثر می باشد. کالدریا وهمکاران در 2007 برای تعیین نسبت بافت چربی به کل بدن از امتیاز وضعیت بدنی استفاده کردند. تیکسیرا و همکاران در 1989 از امتیاز وضعیت بدنی به طور گسترده ای برای ارزیابی وضعیت بدن و پیش بینی وزن زنده در گوسفند استفاده نمودند. این معیار مربوط به میزان پوشش بافت های ماهبچه و چربی بر زواید افقی و عمودی مهره های کمر، پشت و بالای ناحیه قلوه گاه است. تومپسون و چکه در 2005 از امتیاز وضعیت بدنی برای توصیف وضعیت متابولیکی میش ها و بزها نیز استفاده کردند. امتیاز وضعیت بدنی میش ها باید چند هفته قبل از شروع جفت گیری ها تعیین شود، به طوری که دام ها تا حد امکان به شرایط بدنی مناسب - امتیاز - 3-2/75 در زمان جفت گیری برسند. مرل و همکاران در 1990 و موسن فسچتل 2004 و گارسیا و همکاران در 2002 نشان دادند که وزن بدن تاثیر معنی داری در شروع بلوغ جنسی بره ها دارد. محرومیت تغذیه ای کوتاه مدت در حیوانات اهلی از طریق کاهش ترشح گونادوتروپین ها بر عملکرد تولیدمثلی آنها تاثیر می گذارد. ناگاتانین و همکاران در 2000 و گومز و همکاران در 2008 گزارش کردند که امتیاز وضعیت بدن تاثیر مثبتی بر غلظت هورمون های فولیکولی و لپتین سرم خون در بزها می گذارد همچنین امتیاز بدنی بیشتر سبب افزایش لپتین خون در فصل جفتگیری می شود. مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر BCS بر عملکرد تولید مثل بزهای مرغز انجام شد.
مواد و روش ها
در این مطالعه تعداد 30 بز مرغز با میانگین سن 3-2 سال و دامنه وزن 21-43 در واحد گوسفنداری دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه مورد مطالعه قرار گرفتند. بزها از یونجه و کنسانتره تغدیه شدند و آزادانه به آب دسترسی داشتند.
فحل یابی بزها با بز نر تیزر - دارای پیشبند - انجام شد. سپس بزهای فحل با بزهای نر بارور بطور طبیعی جفت گیری کردند. دو هفته قبل از جفت گیری امتیاز وضعیت بدنی تعیین و بزها توزین شدند. ارزیابی امتیاز وضعیت با لمس زواید عرضی و شوکی مهره های کمر با فاصله 0/5 واحد انجام شد. بر اساس روش راسل و همکاران - - 1966 بزها از نظر امتیاز وضعیت بدنی به چهار گروه 2، 2/5، 3، > 3/5 تقسیم و از نظر وزن بدن نیز به چهار گروه 21-25، 26-31، 32-37، 38-43 تقسیم شدند.ارزیابی امتیاز وضعیت بدن بزها با نظر و توافق سه داور تعیین شد. پس از تولد بزها ، وزن تولد و وزن چها ر هفتگی بزغاله ها و شیر تولیدی و آغوز تولیدی بزها رکورد گیری شد. برای طرح آماری این تحقیق از بلوک کامل تصادفی استفاده شد. امتیازات وضعیت بدنی به عنوان تیمارها و وزن بزها به عنوان کوواریت در نظر گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل آمار ی این تحقیق از رویه Glm نرم افزار SAS استفاده گردید.تفاوت وزن چهار هفتگی، آغوز تولیدی و شیر تولیدی توسط آزمون مشاهدات تکرار شده در SAS انجام شد. برای مقایسه میانگین ها از روش Lsmean استفاده گردید. . مدل آماری طرح به صورت زیراست:
Xij + 7 i + Rj + ij
در این فرمول Xij نشان دهنده مقدار عددی هر مشاهده در آزمایش، میانگین کل جامعه ای است که از طریق نمونه ها با فرض صفر مورد بررسی قرار گرفتند،Rj نشان دهنده بلوک Ti. نشان دهنده اثر مکمل آزمایشی و ij نشان دهنده اثر خطا است. بنابراین مقدار عددی هر مشاهده از مجموع اثرات بلوک ،تیمار، خطای آزمایشی و میانگین کل جامعه حاصل می شود و تغییرات مربوط به اثر بلوک، تیمارها و خطای آزمایشی می باشد.
نتایج
نتایج این مطالعه نشان داد که نمره وضعیت بدنی بزها در زمان جفت گیری بر برخی صفات تولیدمثلی تاثیر داشت - - - P<0/05جدول . - 1 در صد بزهای ابستن شده و زایمان کرده 100 درصد بود. گوان وهمکاران در 1983 گزارش کردند که در میش های با نمره وضعیت بدنی بالا - بیش از - 4 تلفات اولیه جنین افزایش یافته و عملکرد تولیدمثلی کاهش می یابد.رهیند و همکاران 1984 در آزمایشی دریافتند که افزایش امتیاز وضعیت بدنی بیشتر از 3 در زمان جفت گیری ممکن است تولید بره را کاهش دهد همچنین توماس و همکاران در 1987 در پژوهشی گزارش کردند که تعداد بره های متولد شده به میش های جفت گیری کرده برای میش های با امتیاز بدنی 2/75 بیشتر از سایر گروه ها بود که با نتایج بدست آمده در این مطالعه مطابقت دارد. اما این محققین دریافتند که با یک واحد افزایش در امتیاز وضعیت بدنی - یعنی - 3/75 این صفت به میزان 0/37 کاهش یافت. نتایج پژوهش حاضر با نتایج این محققین مطابقت داشت. تجزیه آماری داده های وزن تولد وجود تفاوت معنی دار را نشان داد - - P<0/05 - جدول . - 1 نتایج پژوهش حاضر با نتایج مالیک و همکاران در 2000 و سریپس و همکاران در 2008 مطابقت داشت. امتیاز وضعیت بدنی تاثیر معنی داری روی کیلوگرم برغاله های متولد شده به بز های زایمان کرده داشت - - P<0/05 - جدول . - 1 که با نتایج عبدالمجید در 2009 همخوانی داشت.
جدول -1 اثر امتیاز وضعیت بدنی بر صفات تولید مثلی
جدول -2 اثر امتیاز وضعیت بدنی بر خوراک مصرفی وآغوز تولیدی
در نتیجه گیری، نتایج این مطالعه نشان داد امتیاز وضعبت بدنی تاثیر معنی داری بر میزان بزغاله زایی و بزغاله های متولد شده به بزهای جفتگیری کرده و آغوز تولیدی نداشت. این عدم معنی داری می تواند به علت واریانس بالای وزن بزها و تکرار کم نمونه ها در این آزمایش باشد. اما وضعبت بدنی تاثیر معنی داری بر وزن تولد بزغاله ها و کیلوگرم برغاله های متولد شده به بز های زایمان کرده داشت.
