بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این آزمایش ارزیابی تاثیر استفاده از روغنهای گیاهی غیراشباع به صورت عبوری و غیرعبوری در جیره فلاشینگ بر روی هورمونها و متابولیتهای خونی مرتبط با تولیدمثل گوسفند قزل بود. بدین منظور 36 راس گوسفند قزل در سه تیمار به مدت 42 روز در قالب طرح کامل تصادفی مورد استفاده قرار گرفت. حیوانات در 3 گروه دوازده راسی قرار داده شدند. گروه های آزمایشی عبارت بودند از: شاهد - بدون مکمل چربی در جیره - ، گروه با مکمل چربی روغن بذرک %5 - ماده خشک جیره - و گروه با مکمل چربی نمک کلسیمی روغن پالم %5 - ماده خشک جیره - . تمام جیرههای غذایی از لحاظ انرژی قابل متابولیسم و پروتئین خام وضعیت مشابهی داشتند. برای همزمان سازی فحلی دامها از سیدر استفاده شد. خونگیری در 4 مرحله، شروع آزمایش، 24 ساعت قبل از سیدربرداری، 24 و 48 ساعت پس از سیدربرداری از ورید وداج انجام گرفت. میزان کلسترول سرم خون گروه های مصرف کننده مکمل چربی نسبت به گروه شاهد بیشتر بود . - P<0/05 - مقدار گلوکز تیمار روغن بذرک نسبت به تیمارهای دیگر بالاتر بود . - P<0/05 - میزان هورمونهای انسولین و استروژن در تیمار روغن بذرک نسبت به دیگر تیمارها افزایش یافت . - P<0/05 - نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از روغن بذرک موجب افزایش متابولیتها و هورمونهای مرتبط با تولیدمثل شده که در پی بالا رفتن این هورمون ها و متابولیتها میتوانند موجب افزایش رشد فولیکولی، میزان تخمک-ریزی شود.
واژههای کلیدی: روغنهای گیاهی- فلاشینگ- گوسفند قزل
مقدمه
افزودن مکمل چربی به جیره دامهای نشخوارکننده موجب بهبود عملکرد تخمدانها، افزایش رشد و توسعه فولیکولهای کوچک و در نهایت موجب افزایش نرخ تخمکریزی میشود . - 1 - استفاده از روغن غیراشباع و غیرعبوری در جیره موجب افزایش غلظت-های سرمی لیپوپروتئین، کلسترول، هورمون رشد، انسولین، کلسترول و IGF-1 میشود . - 10 - جیرههای حاوی مکمل چربی مخصوصا روغنهای گیاهی غنی از اسیدهای چرب غیراشباع غیرعبوری ممکن است موجب تحریک دینامیک فولیکولی و عملکرد جسم زرد گاوهای با وضعیت بدنی ضعیف پس از زایمان شود که این اثرات مستقل از انرژی جیره و افزایش وزن زنده میباشند . - 8 - در آزمایش حاضر روغن بذرک بعنوان یک منبع چربی غیرعبوری مورد استفاده قرار گرفت. درعین حال با توجه به اثرات متقابل روغنهای غیر اشباع و شرایط تخمیری شکمبه، یک منبع چربی - بصورت نمک کلسیمی - نیز مورد استفاده قرار گرفت.
مواد و روشها
این تحقیق در ایستگاه تحقیقاتی و اصلاح نژاد گوسفند قزل واقع در شهرستان میاندوآب با 36 راس گوسفند ماده 3/5 ساله تک قلوزا با سابقه دو شکم زایش با وزن 50 3 کیلوگرم با شرایط محیطی یکسان و در 3 گروه 12 راسی مورد استفاده قرار گرفت.
دامها در تیمارهای فلاشینگ علاوه بر جیره پایه مقداری جیره اضافی در حد احتیاجات فلاشینگ با انرژی قابل هضم و پروتئین خام تقریبا مساوی، بصورت روزانه دریافت کردند؛ تیمار ها شامل: گروه :A روغن بذرک 5 - درصد ماده خشک جیره - ، گروه :B نمک کلسیمی روغن پالم 5 - درصد ماده خشک جیره - و گروه :C گروه شاهد - فاقد مکمل چربی - بودند. گوسفندها با سیدر به مدت 14 روز همزمان سازی فحلی شدند. برای بررسی تاثیر منابع مختلف انرژی بر روی متابولیتها و هورمونهای خونی مرتبط با تولیدمثل، خونگیری در 4 مرحله: شروع آزمایش، 24 ساعت قبل از سیدربرداری، 24 و 48 ساعت پس از سیدربرداری از ورید وداج گردنی انجام گرفت. سرم نمونههای خون با استفاده از سانتریفیوژ جدا شده و تا زمان آزمایش در دمای- 20 C نگهداری شدند. میزان گلوکز، کلسترول و نیتروژن اوره خون - BUN - توسط کیتهای مخصوص و با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر و مقادیر هورمونهای انسولین، پروژسترون و استروژن سرم خون با کیت های مربوطه و با روش الایزا اندازه گیری شدند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار SAS و رویه MIXED استفاده شده و مقایسه میانگینها با آزمون توکی-کرامر انجام گرفت. نتایج و بحث استفاده از منابع مختلف چربی در جیره گوسفندان قزل منجر به بروز تفاوتهای معنیدار در متابولیت و هورمونهای خونی مرتبط با تولیدمثل گردید - جدول. - 1 تیمار روغن بذرک با 108 میلیگرم بر دسیلیتر گلوکز در 24 ساعت بعد سیدربرداری، بیشترین غلظت گلوکز را در بین تیمارها داشت. گلوکز یکی از سوبستراهای متابولیکی خیلی مهم برای عملکرد مناسب پروسه تولیدمثلی است. با دستکاری در تغذیه حیوان و با افزایش فعالیتهای گلوکونئوژنزی میتوان ترشح GnRH را فراتر از حد آستانه ترشح آن تحریک نمود . - 4 - روغنهای گیاهی غنی از اسید الئیک - 18:1 - و اسیدلینولئیک - 18: 2 - و اسیدلینولنیک - 18: 3 - موجب افزایش فعالیت گلوکونئوژنزی از طریق افزایش تولید پروپیونات در شکمبه شده - 2 - و در پی آن سنتز گلوکز افزایش یافته و باعث افزایش غلظت انسولین خون میشوند . - 5 - گلوکز یک منبع مهم انرژی برای تخمدان ها بوده و بعنوان سوخت متابولیکی اولیه مورد استفاده سیستم عصب مرکزی مطرح میباشد؛ در صورت ناکافی بودن دسترسی به گلوکز قابل استفاده، آزاد سازی GnRH از هیپوتالاموس کاهش مییابد . - 7 - در این تحقیق استفاده از مکمل روغن بذرک به خاطر داشتن اسیدهای چرب غیراشباع غیرعبوری - اسید الئیک - 18:1 - و اسیدلینولنیک - - 18: 3 - جیره، موجب افزایش میزان گلوکز خون نسبت به دیگر گروهها شده است. غلظت کلسترول سرم خون در بین تیمارها تفاوت معنی داری داشت - P<0/01 - ، بطوریکه مقدار کلسترول سرم تیمارهای چربی در 24 ساعت قبل از سیدر برداری نسبت به گروه شاهد افزایش نشان داد. کلسترول نیز در رشد و توسعه فولیکولها موثر میباشد. سطوح بالای گلوکز و کلسترول بر روی هورمونهای گونادوتروفیکی تاثیر گذاشته و موجب آزاد سازی LH میشود
. - 3 - غلظت BUN سرم خون در بین تیمارها تفاوت معنی داری نشان ندادند.
استفاده از روغن بذرک سطح هورمون انسولین را در مقایسه با سایر گروهها بطور قابل ملاحظه ای افزایش داد . - P<0/05 - افزایش سطوح سرمی انسولین بی ارتباط با سطح گلوکز خون نیست و احتمالا در پاسخ به سطوح بالای گلوکز خون در این گروه از حیوانات افزایش یافته است. انسولین یک عامل موثر شناخته شدهای برای عملکرد فولیکولی در چندین گونه از دام میباشد و وظایفی از قبیل: افزایش فعالیت استروئیدسازی در سلولهای گرانلوزا، میتوز سلولی و تغییر و تمایز مورفولوژیکی در فولیکولها و افزایش میزان غلظت پروژسترون در مایع فولیکولی را بر عهده دارد . - 9 - پس بنظر میرسد افزایش غلظت انسولین باعث رشد و توسعه فولیکولهای بیشتری شده و متعاقب آن میزان تخمکریزی بیشتر شود. آزمایشات انجام گرفته بر روی گوسفند نشان داده است که تیمارهای غذایی که بتواند غلظت گلوکز خون را افزایش داده و در پی آن موجب افزایش انسولین شوند، می توانند باعث افزایش آزاد سازی GnRH شوند - . - 6
غلظت استروژن سرم خون در زمان استروس بین تیمارها تفاوت معنی داری داشت . - P<0/05 - تیمار روغن بذرک با 144 پیکوگرم بر میلیلیتر استروژن در مرحله استروس بیشترین غلظت استروژن را در بین تیمارها داشت. مکمل روغن بذرک در جیره موجب رشد و توسعه فولیکولها شده و به تبع آن مقدار استروژن و تخمکریزی افزایش یافت. تعداد نتاج می تواند همبستگی بالائی با غلظت استروژن در مرحله پرواستروس و استروس داشته باشد، چرا که غلظت زیاد استرادیول در فاز فولیکولی با فیدبک مثبت، سبب سرژ ترشحی گونادوتروپینها میشود. این مکانیسم هم از راه افزایش فرکانس ترشحی GnRH و هم با افزایش حساسیت هیپوفیز پیشین نسبت به GnRH سبب آزاد شدن LH و FSH خواهد شد . - 5 - غلظت پروژسترون سرم خون تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت.
جدول-1 اثر افزودن مکمل های چربی بر روی متابولیت و هورمونهای خونی مرتبط با تولیدمثل
