بخشی از مقاله
چکیده
بازسازی اندیشه دینی یکی از مؤلفههای اساسی گفتمان دینی- سیاسی ایران معاصر به شمار میآید که در جهت کارآمدتر کردن دین و تجدید حیات دینی صورت پذیرفته و آثار عمیقی بر تفکر و شاکله روحانیت معاصر شیعه بر جای گذاشته است. این بازسازی متضمن اهدافی چون تعمیم اندیشه دینی برای ایفای نقش برتر سیاسی و اجتماعی، همانند کردن آن با مقتضیات زمان و بهرهگیری از توانمندی-های دین برای مبارزه با استبداد داخلی و سلطه خارجی بوده است. گسترش دامنه این بازشناسی در میان اندیشمندان شیعی ایران نقطه عطفی در تحولات فکری و عملی تاریخ معاصر ایران است. ملاحظه میشود که طرح مجدد آن به ویژه در سال-های پس از 1320 نمودی کاملا دفاعی داشته است و سعی میکند که از موجودیت دین به وسیله تجهیز درونی دفاع کرده و در نهایت نیز به موضعی تهاجمی دست یابد. نوزایی اندیشه اسلامی به مثابه یکی از مؤلفههای بنیادین گفتمان سیاسی-دینی در ایران معاصر پدیده پیچیدهای است که به نوبه خود دارای ابعاد روحانی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. از این رو، تجزیه و تحلیل کوششهای احیاطلبی دینی و درک گفتمان اسلامگرایانه به مثابه پاسخی به چالشهای معاصر در ایران متضمن فرآیند دشوار شناسایی و ارزیابی است. کوششهایی که در برابر منزوی شدن و در خود فرورفتنی که غرب به مسیحیت تحمیل کرد، به نحو موفقیتآمیزی از انزوای اسلام در جهانزیست خود ممانعت به عمل آورد. علاوه بر این، دینگریزی و گرایش جوانان به فرهنگ غرب همواره دغدغههایی را برای رهبران دینی، دین-داران و خانوادههای متدین به وجود آورده و تهدیدی برای نسل جوان محسوب می-شود. این پدیده در سدههای اخیر، به ویژه در قرن بیستم، بخش عظیمی از جهان را فرا گرفت و حتی موجب به وجود آمدن مکاتب فلسفی الحادی و ایدئولوژیهای دینستیز یا دینگریز گردید. اما چرا انسان که ذاتاً مشتاق دین است و فطرت او با درون مایههای دین پیوند تکوینی دارد، به دینگریزی روی میآورد و چرا دین-گریزی در نسل جوان نمود بیشتری دارد؟ در پاسخ باید گفت: در دین الهی هیچ عنصر گریزاننده وجود ندارد. اگر انسانها به دریافت معارف دینی و درک صحیح از دین حق نایل آیند، هرگز از دین نمیگریزند. افزون بر این، عقل و عشق هر دو در متن دین جای دارند. دین هم ذهن و خرد انسان را تغذیه میکند و هم به دل آدمی حیات، حرکت و نشاط میبخشد. بنابراین، علت دینگریزی را باید در خارج از قلمرو دین حق و آموزههای دینی جستجو کرد. بدون تردید، عوامل متعددی در بروز دینگریزی نقش دارند که در این نوشتار به بخشی از آنها اشاره میگردد. این مقاله درصدد است که ضمن توضیح این مقوله و تأثیر آن بر گفتمان سیاسی شیعه، بازسازی اندیشه دینی را از دیدگاه استاد مطهری - ره - تبیین کند و به دنبال جلوگیری از دینگریزی جوانان پیش رود. امید است خوانندگان را منتفع نماید.
کلیدواژهها: اندیشه دینی، گفتمان سیاسی شیعه، جوان، دینگریزی، غربزدگی، خودباوری و خودباختگی فرهنگی
مقدمه
حمدسپاسو خدای را عزّ وجلّ که محمد ص را خلق کرد و از برکت وجود او جهان را آفرید و آدمی را به احسن صور خلق کرد تا او را عبادت کند و حال آن که ذات مقدس ازل است صمد حمید است و مجید و عالم است قادر و درود و سلام بر خاتم انبیاء محمد مصطفی وخاندان پاکش .این مقاله به دنبال به دنبال شناسایی ووسپس از بین بردن عوامل دین گریزی در جوانان از طریق بازسازی ونوسازی اندیشه دینی است.
دین گریزی و گرایش جوانان به فرهنگ غرب همواره دغدغه هایی را برای رهبران دینی، دین داران و خانواده های متدین به وجود آورده و تهدیدی برای نسل جوان محسوب می شود.
این پدیده در سده های اخیر، به ویژه در قرن بیستم، بخش عظیمی از جهان را فرا گرفت و حتی موجب به وجود آمدن مکاتب فلسفی الحادی و ایدئولوژی های دین ستیز یا دین گریز گردید. اما چرا انسان که ذاتاً مشتاق دین است و فطرت او با درون مایه های دین پیوند تکوینی دارد، به دین گریزی روی می آورد و چرا دین گریزی در نسل جوان، نمود بیشتری دارد؟
در پاسخ، باید گفت: در دین الهی هیچ عنصر گریزاننده وجود ندارد; اگر انسان ها به دریافت معارف دینی و درک صحیح از دین حق نایل آیند، هرگز از دین نمی گریزند. افزون بر این، عقل و عشق هر دو در متن دین جای دارند .دین هم ذهن و خرد انسان را تغذیه می کند و هم به دل آدمی حیات، حرکت و نشاط می بخشد. بنابراین، علت دین گریزی را باید در خارج از قلمرو دین حق و آموزه های دینی جستوجو کرد. بدون تردید، عوامل متعددی در بروز دین گریزی نقش دارند که در این نوشتار به بخشی از آنها اشاره می گردد.
نوزایی اندیشه اسلامی به مثابه یکی از مؤلفه های بنیادین گفتمان سیاسی-دینی در ایران معاصر پدیده پیچیده ای است که به نوبه خود دارای ابعاد روحانی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است؛ازاین رو، تجزیه و تحلیل کوششهای احیاءطلبی دینی و درک گفتمان اسلام گرایانه به مثابه پاسخی به چالشهای معاصر در ایران متضمن فرآیند دشوار شناسایی و ارزیابی است.کوششهایی که در برابر منزوی شدن و در خود فرورفتنی که غرب به مسیحیت تحمیل کرد، به نحو موفقیت آمیزی از انزوای اسلام در جهان زیست خود ممانعت به عمل آورد.
منظور از بازسازی فکر دینی، همه تلاشهایی است که برای کارآمدتر کردن دین و تجدید حیات آن صورت پذیرفته و آثار عمیقی بر تفکر و شاکله روحانیت معاصر شیعه بر جای گذاشته است.این بازسازی متضمن اهدافی چون تعمیم دین برای ایفای نقش برتر سیاسی و اجتماعی، همانند کردن آن با مقتضیات زمان و بهره گیری از دین برای مبارزه با استبداد داخلی و سلطه خارجی بوده است؛ازاین رو، ملاحظه می شود که طرح مجدد آن به ویژه در سالهای پس از 1320 نمودی کاملا
