بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش تأثیر بازیدرمانی با رویکرد شناختی-رفتاری بر هراس اجتماعی کودکان بود. طرح پژوهش حاضر شبه آزمایشی از نوع پیشآزمون- پسآزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کودکان پیشدبستانی شهر شیراز در سال 1394-5 بود که. 30 نفر از کودکان پیشدبستانی به صورت نمونه گیری تصادفی از مراکز مربوطه انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل طی شش جلسه مورد بررسی قرار گرفتند. در پژوهش حاضر از مقیاس های علائم مرضی کودکان - - CSI-4، و بازیدرمانی گروهی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری جهت جمع آوری داده ها استفاده گردید. در این پژوهش داده ها به لحاظ توصیفی و استنباطی با استفاده از نرمافزار SPSS-20 و روش آماری تحلیل کواریانس تحلیل شدند. نتایج بدست آمده بیانگر آن بود که بازیدرمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری بر کاهش اضطراب اجتماعی کودکان موثر است.
مقدمه
اضطراب اجتماعیٌ که از آن به عنوان تجربه ی ناراحت کننده در حضور دیگران تعریف می شود و یکی از عواملی است که در روند رشد و تکامل اجتماعی افراد خلل ایجاد می کند. فردی که دچار اضطراب اجتماعی است، هیچ گونه تمایلی به آغاز ارتباط با دیگران ندارد و با احساسی از ترس و پایداری غیر معمول از هر موقعیت که ممکن است در معرض داوری دیگران قرار بگیرد، اجتناب می ورزد. همه ی انسان ها دوست ندارند که بخشی از رفتارها یا جنبه هایی از شخصیت شان مورد ارزیابی دیگران قرار گیرد، ولی این دسته از افراد کمترین تمایلی برای حضور در موقعیت های اجتماعی و ارتباط با دیگران ندارند، چرا که همه ی موقعیت های اجتماعی و تعاملات بین فردی را صحنه های ارزیابی و انتقاد تلقی می کنند. برخی از محققان اعتقاد دارند ترس از ارزیابی منفی علت اصلی اضطراب اجتماعی است. ترس از ارزیابی منفی، افراد مضطرب را وادار می کند که از برخورد با دیگان پرهیز کنند و بدین طریق، ترس خود را نشان دهند لذا اضطراب اجتماعی به اضطراب یا تجربه هراس که در موقعیت های میان فردی یا عملکردی ایجاد می شود، اطلاق می شود. افراد دارای اضطراب اجتماعی بالا از ارزیابی منفی دیگران نسبت به خود و یا انجام عملی که باعث شرمندگی شود، بیمناک اند. تحقیقات حاکی از آن هستند که اضطراب اجتماعی با گرایش به اختصاص توجه به اطلاعات تهدید آمیز اجتماعی، از جمله اضطراب مرتبط با احساسات و رفتارها و نشانه های عدم رضایت از دیگران همراه است. تئوری های شناختی در زمینه اضطراب حاکی از آن هستند که توجه انتخابی به تهدیدها، اضطراب را شدیدتر کرده و قضاوت در زمینه رویدادهای اجتماعی را به انحراف می کشاند - تایلر، بومیا و آمیرٌ، . - 2010 در این میان مقابله با ترس های کودکان، یکی از مشکلات عمده والدین و مربیان به شمار می آید. واکنش ترس یکی از واکنش های حیاتی تلقی می شود که در جریان رشد کودک، از تنوع گستردهای برخوردار است. ترس کودکان اغلب ناپیدا بوده است و با گذشت زمان تغییر می کند. چنانچه این مرحله گسترش یابد، منجر به ایجاد حالتی از تظاهر مزمن ترس می شود، که به اضطراب معروف است بعضی کودکان با افکار و امور ترسناک - و غیر متحملی - مشغولیت ذهنی دارند که ممکن است برای آنها یا خانواده شان اتفاق بیفتد، سایرین اضطراب اجتماعی کلی نشان می دهند که طی آن از تماس با افراد مشمئز می شوند یا حتی از صحبت های طولانی امتناع می کنند. اضطراب اجتماعی نوع شدید و غیر طبیعی کم رویی می باشد و در علم روانشناسی و روانپزشکی نوعی اختلال روانی به حساب می آید. وجه مشخصه و متمایز کننده از بعد روانشناختی اضطراب اجتماعی از کم رویی این است که اضطراب و ترس فرد نه تنها قبل از قرار گرفتن در موقعیت جدید وجود دارد - تصور آن هم باعث بروز علایم می شود - بلکه در زمان مواجهه، فرد تقریبا غیر مؤثر و زمین گیر می شود و حتی پس از چندین بار تجربه همچنان اضطراب و ترس او تقریبا به همان شدت دفعات اول خواهد بود. اضطراب اجتماعی ممکن است محدود به یک یا چند موقعیت خاص - نظیر صحبت کردن در مقابل جمع، یا ورود به مهمانی و ... - و یا در بسیاری از موقعیت ها و کلی باشد - ساداتیان، . - 1391 کودکانی که مبتلا به ترس اجتماعی می باشند، نوع کناره گیری افراطی از افراد غیر آشنا دارند، این امر باعث می گردد که این کودکان در تماس های اجتماعی روزانه دچار مشکل گردند. ارتباط آنها با افراد آشنا مانند اعضای خانواده اغلب خوب و راضی کننده است. این کودکان نشانه را زمانی به وضوح نشان می دهند که برای تعامل اجتماعی با کودکان دیگر تحت فشار قرار می گیرند برای درمان ترس و هراس اجتماعی کودکان، مداخلههای روانشناختی مختلفی وجود دارد. از جمله روشهای شناختی رفتاری - کری ستن سن و تورگر سنٌ، - 2008 و روش دیگری که برای درمان این کودکان مورد توجه قرار گرفته، بازیدرمانی ا ست. بازی به عنوان یک روش صحیح و درست در درمان کودک است، زیرا کودکان اغلب در بیان شفاهی احساساتشان دچار مشکل هستند. از طریق بازی، کودکان میتوانند موانع خود را کاهش داده، احساسات خود را بهتر نشان دهند - وتینگتون، هان، فوکوا وایتلی، لیبرمن، و موسیکیٍ، . - 2008 و همچنین بازی درمانی به عنوان یک ارتباط بینفردی پویا بین کودک و یک درمانگر آموزشدیده در فرایند بازیدرمانی تو صیف می شود، که ر شد یک ارتباط امن را برای کودک ت سهیل مینماید، تا کودک به طور کامل خود را بیان کند شیوعن سبتاً بالای این اختلالات در کودکان سبب شده ا ست تا پژوهش های متعددی به برر سی عوامل موثر بر ایجاد و مزمن شدن این اختلالات بپردازند،. قابل ذکر است که هر یک از پژوهش های یاد شده، به تنهایی در پژوهش های پیشین تاثیر هراس اجتماعی را نتوانسته به طور موثر مورد پژوهش قرار دهد، اما در این پژوهش از بین عوامل بیان شده فوق دیدگاه بازی درمانی شناختی رفتاری که از اهمیت زیادی برخوردار می با شد و نقش به سزایی در بهدا شت و روان آینده شخ صیتی کودک دارد، و نیز مطالعات اندکی در آن صورت گرفته که می تواند در عملکرد فرد، زندگی خانوادگی، مسائل تحصیلی و روابط اجتماعی تاثیر گذارد، که عدم تشخیص و درمان این اختلال در عملکرد موجب ایحاد مشکلات آسیب شناختی جدی در زندگی فرد، لجاجت، طردشدن از سوی همسالان و عزت نفس پایین می شود و ممکن است موجب اشکال در روابط بین فردی با همسالان و دیگران و از طرف دیگر موجب واکنش خانواده و معلمین گردد و به فرایند تحول استعدادهای ذهنی و مهارت های اجتماعی - عاطفی کودک نیز آسیب جدی وارد کند. لذا با توجه به مطالب بیان شده هدف از این پژوهش تأثیر بازیدرمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری بر هراس اجتماعی کودکان شهر شیراز می باشد.
