بخشی از مقاله
چکیده
رفتار و عملکرد کارکنان از موضوعات جدي مورد علاقه و مورد پیگیري همه مدیران و سرپرستان است. به همین دلیل است که باید ریشه هاي این رفتار و عملکرد را شناخت، عوامل مؤثر بر آن ها را یافت، و شیوه هاي مؤثر را براي بهبود رفتار و ارتقاي عملکرد کارکنان طراحی کرد و به کار گرفت.
آمارهاي حاصل از مطالعات و پژوهش هاي متعدد در جهان حاکی از آن است که درصد کمی از کارکنان با همه وجود خود کار می کنند و همه توان و تلاش خود را در قالب رفتارها و عملکردهاي مطلوب و رضایت بخش صرف موفقیت سازمان شان می کنند. به عبارت دیگر، هنوز بخش قابل توجهی از توانایی و تمایل بالقوه کارکنان وجود دارد که فعلیت پیدا نکرده و درقالب رفتار و عملکرد بروز نیافته است.
در این مورد که چه عواملی بر رفتار و عمل کرد کارکنان یک سازمان مؤثر است، نظرات و دیدگاه هاي مختلف و متنوعی وجود دارد که بیشتر از نگاهی غربی و عوامل مادي بررسی شده است. در این نوشتار کوشش شده است تا تأثیر باورهاي دینی بر بهبود رفتار و عملکرد نیروي انسانی را، از دیدگاه قرآن کریم بررسی نماید.
این پژوهش با روش تحلیل به مضمون - شبکه مضامین - ، به صورت توصیف و تحلیل محتواي آیات مرتبط با موضوع پژوهش انجام گرفته است. مؤلفههاي شناسایی شده تحت عنوان تأثیرباورهاي دینی شامل محاسبه اعمال انسان، علم خداوند به عملکرد آشکار و پنهان انسان، ثبت و ضبط عملکرد و معاد باوري مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه به دست آمده حاکی از این است که تأثیر باورهاي دینی در بهبود رفتار سازمانی نقش مهمی دارد.
کلیدواژگان: قرآن، بهبود، بهبود رفتار، نیروي انسانی، باورهاي دینی.
مقدمه
اهمیت نیروي انسانی در سازمان ها امروزه بر کسی پوشیده نیست. بدون حضور منابع انسانی عوامل و امکانات - ساختمان ها، ماشین آلات، تجهیزات، ابزار و ادوات - ، به خودي خود قابل استفاده نیست. رفتار و عملکرد منابع انسانی، سرنوشت سازمان را رقم می زند. پیشرفت یا شکست سازمان ها درگرو نحوة رفتار نیروي انسانی - مدیران و کارکنان - سازمان است. بنابراین، شناخت زمینه ها و عواملی که بتوان رفتار نیروي انسانی سازمان را بهبود بخشید، یکی از دغدغههاي جدي مدیران و سرپرستان سازمانهاست.
دین مقدس اسلام براي همه امور زندگی انسان، از جمله جهت دهی رفتار انسان به گونه اي که منافع مادي و معنوي آن تأمین شود، داراي برنامه بوده و بیان کننده تمام نیازها براي رشد، بالندگی و تکامل انسان است. هرچند عوامل مادي و امکانات نقشی مؤثري در بهبود عملکرد کارکنان دارد، ولی مهم تر از آن به خصوص در سازمان هاي اسلامی این است که علاوه بر امکانات مادي، بیاییم عوامل تأثیرگذار بر رفتار انسان را از دیدگاه آموزه هاي اسلامی بررسی نماییم و از طریق تقویت ارزش ها و باورهاي دینی، در برآورده شدن این مهم - بهبود عمکرد کارکنان - کمک گرفت. منظور از بهبود رفتار نیروي انسانی این است که بتواند رفتار کارکنان را در راستاي برآورده شدن منافع مادي و معنوي افراد و سازمان و بر پایه آبادانی دنیا و آخرت هدایت کنند. - اسماعیلزاده، . - 51 :1389
نتیجه برخی تحقیقات - پژوهان و همکاران، . - 91 :1384 حاکی از آن است که اگر جهانبینی و رویکرد ما نسبت به مدیریت و مدیریت منابع انسانی بر اساس جهان بینی اسلامی و قرآنی باشد، تحولی عظیم در دانش مدیریت، به طور اعم و مدیریت منابع انسانی، به طور اخص پدید خواهد آمد. هرچند دیدگاه هاي مختلفی تحت عنوان »توسعه منابع انسانی« و »توانمندسازي منابع انسانی« وجود دارد ولی بیشتر از نگاهی غربی و عوامل مادي بررسی شده است نه اسلامی. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر باورهاي اسلامی بر اصلاح و بهبود رفتار کارکنان و عملکرد نیروي انسانی در سازمان است.
مفاهیم
بررسی واژه »بهبود« از نگاه لغت واژة »بهبود« در لغت نامه دهخدا به معانی خیریت، بهتري، ترقی تدریجی و معنی ترکیبی آن به بودن آمده است - دهخدا، . - 408 :1334 در فرهنگ فارسی معین، واژة بهبود به معانی مختلف از جمله: .1 بهتري، ترقی تدریجی، .2 عافیت، سلامت و تندرستی آمده است. بهبودي نیز به معنی خوبی، نیکی و تندرستی آمده است. - معین، . - 610 :1385 در فرهنگ فارسی عمید نیز واژه »بهبود« - اسم مصدر - به معانی بهبودن؛ خوب بودن، تندرستی و سلامت آمده است. - عمید، . - 460 :1384
در سایت واژه یاب، مترادفاتی که براي کلمه »بهبود« ذکر شده است عبارتند از: .1 تندرستی، سلامت، صحت، عافیت؛ .2 التیام، .3 پیشرفت، ترقی، توسعه، رفاه، و متضاد کلمه »بهبود« وخامت میباشد.
