بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش تعیین رابطه باورهای مذهبی با میزان پرخاشگری بین نوجوانان دختر و پسر مراجعهکننده به مرکز مشاوره نیروی انتظامی فارس بوده است. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری آن عبارت است از150 نفر از نوجوانان مراجعهکننده به مرکز مشاوره نیروی انتظامی فارس و نمونه شامل 96 نفر نوجوانان دختر و پسر که به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند و شامل 43 پسر و 53 دختر بودند. ابزار پژوهش عبارت از پرسشنامه پرخاشگری AGQ، پرسشنامه باورهای مذهبی بود - نویدی،. - 1376 دادههای آماری ثبت و از راه آزمونهای آماری t برای هر دو جامعه مستقل و همبستگی چندگانه و رگرسیون فرضیهها بررسی شدند. نتایج نشان داد که بین پرخاشگری در دو جنس تفاوت معناداری وجود دارد. باورهای مذهبی پیشبینیکننده پرخاشگری در دختران و پسران می باشد. بین باورهای مذهبی و پرخاشگری دختران و پسران رابطه معناداری وجود دارد.
واژههای کلیدی: باورهای مذهبی، پرخاشگری و نوجوانان.
مقدمه:
ان سان دارای باورهاست و این باورها از زندگی و دین آن سرچشمه می گیرد و در رفتار آن تاثیر دارد . پیوند و ارتباطی که میان روان آدمی و باورها و اعتقادات او وجود دارد و نقشی که دین به عنوان مجموعه آموزه ها و باورها در سلامت روانی ایفا می کند غیر قابل انکار است . روانشناسی دین یکی از شاخص های روانشناسی است ، روانشناسی دین یعنی بررسی علمی دین با رویکرد روانشناختی ، به عبارت دیگر توصیف پدیدارهای دینی با استفاده از قانون های روانشناسی ، پدیدار های دینی رفتارها ، افکار و احساساتی است که در فرد به وجود می آید ولی منشاء دینی دارد مانند نماز خواندن ، دعاکردن ، باور به خدا ،توکل به خدا، توبه و احساس خشیت در مقابل خداوند - آذربایجانی ، 1388، ص - 6-10
.افراد بر حسب باورهای خود به رفتارهای گوناگون می پردازند از جمله پرخاشگری ، افرادی که دارای باورهای مذهبی قوی هستند الگوی رفتاری بهتری را نسبت به افراد غیر مذهبی نشان می دهند و رفتارهایی مثل پرخاشگری و بزهکاری در آنان کمتر دیده می شود . ارتباط پرخاشگری با برخی از اختلالات روانپزشکی مانند اختلال سلوک، اختلال خلقی و اختلال شخصیت مورد پژوهش قرار گرفته است. هنگامی که عصبانیت به فعالیت بیرونی منجر شده و دیگران را در معرض تهاجم قرار دهد از آن به عنوان پرخاشگری یاد می کنیم که شامل پرخاشگری فیزیکی ولفظی است. - صمیمی و فلاح پور،1388، ص. - 1-2تار و پود زندگی انسان با باورهای دینی تنیده شده است . نیاز به دین و مذهب در شمار اصیل ترین نیازهای انسان تلقی می شود.
وجدان مذهبی و اخلاقی به طور فطری در نهاد همه انسانها وجود دارد. لازم است که عوامل تربیتی - پدر، مادر، معلمان و مربیان - روشهای مناسبی را به کار گیرند تا این نیازهای طبیعی نوجوان در روند تکاملی خود ارضاء شوند و از مسیر خود منحرف نگردند. - دولتشاهی،1380، ص . - 61 باورهای مذهبی ارزش مثبتی در پرداختن به نکات معنی دار زندگی دارند. رفتارهایی از قبیل توکل به خدا، زیارت و غیره می تواند از طریق ایجاد امید و تشویق به نگرش های مثبت موجب سلامت در بهداشت روانی انسان شود و زندگی سالم را برای او فراهم آورد - عظیمی و همکاران،1380، ص . - 93یکی از مهمترین مسایل دینی اسلام توجه به بهداشت و سلامت جسمانی و روانی است .
همچنین ضرر رساندن به جسم خود و دیگران در این مکتب منع شده است . بعضی از واجبات و محرمات الهی برای تامین سلامتی و پیشگیری از ابتلا به امراض روحی و روانی تشریع شده است - صفورایی و همکاران ،1384، ص. - 11-25 بسیاری از افراد که از بیماری های فیزیکی و روحی رنج می برند پناهگاهی در مذهب برای رسیدن به آرامش، امید و معنا جستجو می کنند. در حالی که مذهب به برخی از افراد کمک می کند اما همه افراد از نابهنجاری های روانی و گرایش های رفتاری ویران کننده آسوده می شوند - کوئینگ1،2009، به نقل از؛ صالحی و همکاران،1386، ص. - 5جیمز روانشناس و فیلسوف آمریکایی بود که عنوان ریاست انجمن روانشناسی آمریکا را داشت و یکی از اولین کتاب های مرجع در روانشناسی را نوشت . در مورد روانشناسی دینی نفوذ جیمز هنوز پایدار است .
کتاب تنوع تجربه دینی به عنوان یک کار کلاسیک در این زمینه محسوب می شود و برای کسانی که به موضوع روانشناسی و مذهب علاقه مند هستند، مطالعه آن ارزشمند است . به علاوه هنوز هم ارجاع به نظریات جیمز در همایش های تخصصی امری متداول است . چنانچه گفته اند : - - برای آموختن یک عقیده نو یک کتاب قدیمی بخوانید - - . جیمز بین دین نهادی شده و دین شخصی تمایز قایل شد . دین نهادی شده معطوف به سازمان ها یا گروه های مذهبی است و نقش مهمی را در فرهنگ جامعه به عهده دارد. دین شخصی، که در آن فرد یک تجربه معرفتی دارد، علیرغم فرهنگ جامعه قابل تجربه است . اهمیت جیمز در روانشناسی دینی و در روانشناسی به طور کلی نیاز به بزرگ نمایی ندارد . او در باره ی موضوعاتی اساسی بحث کرده است که امروزه نیز به عنوان موضوعات حیاتی باقی مانده است . - خدایاری فرد و همکاران ،1380، ص. - 45-53
فروید، روانپزشکی است که بنیان گذار روان تحلیل گری است و نفوذی شگرف در فرهنگ جدید دارد . اعتقاد برخی از مردم در باره افکار نا خود آگاه، کودکی و رفتار والدینی، ریشه در نظریات فروید دارد . او برای توسعه نظریه هایش تلاش کرد توضیح دهد که ما چگونه به وسیله حوادث گذشته تحت تأثیر قرار می گیریم و عوامل خارج از ما چگونه برآگاهی هشیار ما تأثیر می گذارد . فروید به روشی بسیار ساده توضیح داد که افراد بین آنچه می خواهند انجام دهند - که به وسیله اید ظاهر می شوند - و آنچه از سوی جامعه و والدینشان به آنها می گویندکه باید انجام دهند - و به وسیله سوپر ایگو ظاهرمی شوند - درگیرتعارض می شوند . این تعارض به درجات کمتر یا بیشتر به وسیله ایگو حل می شود . فروید منشأ دین را در روابط بین کودک و پدرش می دید . از این رو در بعضی فرهنگ ها خدا به عنوان پدر آسمانی شناخته می شود .
بر این اساس دین، انعکاسی است از تلاش برای ارضاء نیازها و یک توهم است .فروید کوشید تا علمی و بی طرف باشد، هرچند که با معیار های اخیر معلوم شده که روش های مورد استفاده او، احتمالا سبب دخالت سوگیری هایی در داده های او شده است در جامعه روانشناسی آمریکا حدود کمتر از %5 اعضاء در برخی حوزه ها بر تعابیر تحلیل گرانه از دین، باقی مانده اند. - توکلی،1378،ص . - 10آدلر، روانشناس اتریشی که با فروید همراهی می کرد، در نظریه روانشناسی فردی خود به نقش اهداف و انگیزش تأکید داشت . یکی از معروف ترین عقاید آدلر این است که ما تلاش می کنیم تا حقارت هایی را که در خود احساس می کنیم، جبران نماییم. در بیشتر موارد، ریشه احساس حقارت، نداشتن قدرت است .این، یکی از روش های ورود دین از طریق باورهای ما نسبت به خداست، که مشخصه این باورها، گرایش ما به کسب کمال و برتری هر چه بیشتر می باشد . برای مثال، در برخی از ادیان، خدا کامل و قادر مطلق است و به مردم فرمان می دهد تا کامل باشند . با
