بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از مهمترین مسئولیتهای مدیریت منابع انسانی حفظ کارکنان توانمند به منظور ایجاد و حفظ مزیت رقابتی در سازمان می باشد زیرا امروزه یکی از عوامل کلیدی موفقیت سازمانها منابع انسانی توانمند و استفاده بهینه و دانش محور از آنها میباشد.از آنجایی که بهر هوری، گوهر سازمانی است که میتواند پایداری و بقای سازمان ها را تضمین و مکانیزمی برای کسب مزیت رقابتی باشد، لذا آنچه در سازمان منجر به بهرهوری نیروی انسانی می شود این است که کارکنان سازما نها از نظر شخصیت، علایق و عواطف با فعالیت ها و مشاغل سازمانی منطبق و سازگار شوند.بهبود بهرهوری در سازمانها موجب میشود نیروی انسانی بتواند بهتر فکر کند، بیندیشد، بیافریند، نوآوری کند و نگرش سیستماتیک پیدا کند.فرهنگ سازمانی و بهرهوری نیروی انسانی از جمله مقولههای هستندکه در سالهای اخیرتوجه بسیاری از صاحبنظران علوم رفتاری و مدیریت را به خود جلب کرده است.شناخت و ایجاد فرهنگ سازمانی مطلوب در سازمان به منظور هدایت رفتار نیروی انسانی در سازمان و خلق و انعکاس تصویری روشن، جذاب و آراسته از سازمان و مدیریت درفکرواندیشه جامعه یکی ازراهبردهای اصلی و اساسی در سازمانهای امروزی می باشد.
واژگان کلیدی: فرهنگ سازمانی، بهرهوری نیروی انسانی، شرکت توزیع نیروی برق استان یزد ، ارتقاء بهرهوری
-1مقدمه
اگرچه فرهنگ سازمانی در تئوریهای کلاسیک مدیریت بهطور مستقل کمتر مورد توجه قرار گرفته، ولی توجه به ارزشهای حاکم بر افراد و سازمان واقعیتی بوده که از نگاه اندیشمندان پنهان نمانده است. بطور مشخص نظریه نهضت روابط انسانی، مطالعات هاثورن و اندیشمندان رفتارگرا مقوله فرهنگ و ارزشهای حاکم بر روابط کار در سازمان را پررنگتر مطرح ساخته و به تدریج مقولهای بنام فرهنگ سازمانی به یکی از مباحث مهم و قابل توجه در علم مدیریت به خصوص مباحث رفتار سازمانی، مبدل گردید. این موضوع هم توسط صاحب نظرانی نظیر دارن بینس، ادگار شاین، ولیام اوشی، استیفن رابینز و مورد نقد قرار گرفت وبیش ترازهمه،ا همیت آن درکتاب »درجستجوی کمال« پیترزوواترمن تجلی یافت که سازمانهای اثربخش دارای فرهنگهای قوی به همراه یکدسته ارزشهای مشترک هستند.
اما اینکه آیا فرهنگهای قوی اثر بخشی بیشتری را موجب میشوند یا خیر، بستگی به سازگاری وتناسب محتوای واقعی فرهنگ با شرایط محیطی سازمان دارد. لذا، یک فرهنگ قوی نوآور موقعی که با یک محیط پویا مواجه میشود، به خوبی با آن سازگاری پیدا می کند. بنابراین، بایستی انتظار داشته باشند که فرهنگ قوی رضامندی کارکنان و بهره وری را افزایش داده واحتمال ترک سازمان توسط آنها را کاهش می دهد.»فرهنگ سازمانی« یکی از جدیدترین واژههای ادبیات مدیریت است که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه اندیشمندان و صاحب نظران مدیریت قرار گرفته است. پژوهشگران در زمینه فرهنگ سازمانی معتقد هستند که نسبت فرهنگ به سازمان مانند نسبت شخصیت است به فرد و اعتقاد دارند که برای ایجاد بالندگی در افراد جامعه باید در زمینه شخصیتی آنها کاوش صورت گیرد.
بر این اساس برای ایجاد بالندگی سازمانی که منجر به بالندگی جامعه میگردد باید در فرهنگ سازمان تحقیق شود.با توجه به تعاریف متعددی که در مورد فرهنگ سازمانی صورت گرفته است، میتوان گفت، فرهنگ سازمانی به مجموعهای از ارزشها، باورها، اعتقادات، فرضیات و هنجارهای مشترک حاکم بر سازمان اشاره میکند. یکی از عوامل کارایی و اثربخشی هر سازمان توسعه و ارتقای سطح علمی منابع انسانی آن سازمان است در حالیکه دقت در روند انتخاب و گزینش و استخدام می تواند به داشتن بهترین کارکنان و نیروی انسانی برای پیشبرد اهداف سازمان اطمینانبخشد اما رشد دانش و مهارت کارکنان و در نتیجه ایجاد تغییر و تحول در انجام وظایف کمک بسیار موثرتر و کاراتر به بهبود بهره وری در سازمان می کند.
بهره وری مفهومی است جامع و کلی که افزایش آن به عنوان یک ضرورت جهت ارتقای سطح زندگی، رفاه بیشتر، آرامش و آسایش انسان ها که هدفی اساسی برای همه کشورهای جهان محسوب می شود همواره مدنظر دست اندرکاران سیاست و اقتصاد و دولتمردان بوده و می باشد.مفهوم فرهنگ سازمانی به عنوان عامل مؤثر در بهرهوری و عملکرد سازمان در نظر گرفته شده است و چنانچه فرهنگ مناسب کاری که بهخوبی بین مدیریت و کارکنان گسترش یافته باشد به تحکیم تعهد سازمانی، ارتقاء اخلاقیات، عملکرد و بهرهوری بالاتر منجر می گردد.
اندازهگیری بهرهوری:
بهرهوری، دغدغه بسیار مهم سازمانهای کسب و کار است، زیرا اساسی ترین محرک رسیدن به نتایج رضایتبخش و کسب مزیت رقابتی محسوب میشود:اولاً، سنجش بهرهوری زمانی امکانپذیر است که شرایط از ثبات برخوردار بوده، هدف ها به گونه دقیق بیان شده باشند، زنجیره هدف ها، وسایل مشخص بوده و خروجی به سادگی قابل اندازهگیری باشد.شرکتهایی که محصولاتی را در مقایسی وسیع تولید میکنند، میدانند که بهرهوری غالباً عمدهترین موضوع برای دستیابی به کارایی، که نتایج اقتصادی رضایت بخشی را به دنبال دارد، است. اگرچه زمانی که کالاها و خدمات درهم تنیده - وابسته به هم - و بیشتر ناملموس بوده، مناسب تحقق نیازهای مشتری خاص باشند، در آن صورت بهرهوری در واژگان کلاسیک، به مبحثی پیچیدهتر تبدیل میشود.ثانیاً، مشخص نیست که چه چیزی بهرهوری را محقق میسازد؟ از منظر مدیریتی و اقتصادی، بهرهوری به طور عموم کارکرد سه متغیر است: فناوری، نیروی انسانی و سازمان، هر متغیر به صورت مجزا به بهره وری منجر میشود به روز بودن، تجهیزات مدرن، نیروی انسانی حرفهای و ماهر، هماهنگی کافی و منسجم، هر یک از موارد، میتواند منبع تغییر تدریجی یا بنیادی در بهرهوری باشد.
-2فرهنگ سازمانی و بهره وری نیروی انسانی
فرهنگ سازمانی سیستمی از عقاید و ارزشهای مشترک است که رفتار اعضای سازمان را راهنمایی و هدایت می کند و می تواند تاثیر بسزایی در رفتار و عملکرد سازمان بر عهده داشته باشد. امروزه بر نقش فرهنگ سازمانی در بهبود بهره وری تاکید می شود. مطالعات نشان می دهد که ارتباط بین فرهنگ و بهره وری با یک مدل ساده قابل بیان نیست - شرمرهورن و همکاران،ترجمه ی ایران نژاد پاریزی و همکاران،. - 1378تیلور - - 2005 بیان می کند که برای افزایش بهره وری کارهای زیادی می توان انجام داد، شیوه هایی در ورای تکنیکهای آشکار وجود دارد که می توان آنها را بهبود بخشید تا به بهره وری بیشتر دست پیدا کرد یکی از موارد مهم بهبود فرهنگ سازمانی در گروههای کاری است.
کاتر و هسکت، به نقل از نصراالله پور، نشان می دهد که فرهنگ سازمانی کلیدی برای بهبود عملکرد و بهره وری است و در موفقیت یا شکست سازمان نقش تعین کننده دارد.کذرلی، به نقل از لاکLock،در نتیجه ی تحقیقاتی که روی 20 مدیر و 97 کارمند آنها در یک بیمارستان در امریکا نشان داده است که یک رابطه ی مثبت بین تمرینهای مدیریتی، بهره وری، رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان وجود دارد و رفتار های مدیران به عنوان کلیدی برای بهره وری می باشد.در سازمانهایی که از فرهنگ قوی برخوردار هستند، ارزشها و باورهای مشترک آفریننده ی محیطی هستند که در آن محیط، افراد نسبت به یکدیگر و نسبت به ماموریتها احساس تعهد می کنند و این تعهد می تواند موجب افزایش بهره وری در سازمان شود و به همین دلیل مدیریت فرهنگ سازمانی برای مدیران عالی رتبه یک نیاز مبرم می باشد.
آنچه مسلم است اگر مدیران کشورهای غربی به تعریف فرهنگ بهره وری در دهه های اخیر پرداختند دین اسلام بر پایه ی بهره وری بنا شده و در این باره باید به این حدیث از حضرت علی اشاره کرد که هر کس دو روزش مثل هم باشد زیانکار است.در پایان بحث برای اینکه نشان دهیم تا چه اندازه فرهنگ سازمانی و بهره وری نیروی انسانی به هم مربوط می باشند به طرح کایزن اشاره می کنیم.لیLeeکایزن در کشور ژاپن متولد گردیده است و به معنای بهبود مستمر و پیوسته، همگام با مشارکت همه ی افراد در سازمان است. کایزن از دو واژهیKAIبه معنای تغییر وZENبه معنای خوب تشکیل شده است. هدف کایزن تلاش مداوم در جهت حفظ استانداردها و ارتقای آن می باشد. استراتژی کایزن بر این باور است که استانداردها طبیعتاَ بصورت آزمایشی تدوین شده اند و بایستی همواره تلاشهایی برای ارتقاء آن صورت گیرد. پیام راهبردی کایزن این است که حتی یک روز نباید بدون ایجاد نوعی بهبود در سازمان سپری گردد زیرا سازمان یک سیستم باز است و باید پیوسته در حال تحول باشد.
-3بیان مسئله
فرهنگ سازمانی مجموعه ای از باورها و ارزشهای همگانی و مشترک است که بر اندیشه و رفتاراعضاء یک سازمان اثر می گذارد.ولی باید توجه داشت که دست کم میان آرزوها و باورهای بنیادی مدیریت عالی و باورها وهنجارهای روزانه ای که سطوح پائین سازمان با آنها پیوند وگرایش دارند فاصله معنی داری وجود دارند، فرهنگ سازمانی برای اولین بار توسط ادگار شاین مطرح وبه سرعت به یکی ازمباحث اصلی در مدیریت تبدیل گردید.شاین فرهنگ سازمانی را به کوه یخی تشبیه نمودکه بخش عمده آن پنهان است،لیکن درواقع زندگی اعضاءسازمان راهمین بخش پنهان شکل میدهدوهدایت می کند - عبدالخاقی، 1384، ص. - 17یک فرهنگ قوی و نوآورموقعی که با یک محیط پویا مواجه می شود با آن سازگاری پیدا می کند و لذا باید نیروهای داخل سازمان را بتواند در جهت همراهی با اهداف هدایت کند، بنابراین بایستی انتظار داشته باشیم که فرهنگ قوی، بهرهوری کارکنان را افزایش داده و احتمال اینکه آنها در برابر تغییرات
