بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش تعیین رابطه بین باورهای مذهبی با سلامت روان بین نوجوانان دختر و پسر مراجعهکننده به مرکز مشاوره نیروی انتظامی فارس بوده است. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری آن عبارت از150 نفر از نوجوانان مراجعه کننده به مرکز مشاوره نیروی انتظامی فارس است و نمونه شامل 96 نفر نوجوانان دختر و پسر که به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند و شامل 43 پسر و 53 دختر بود. ابزار پژوهش عبارت از پرسشنامه باورهای مذهبی - نویدی، - 1376 و پرسشنامه سلامت عمومی GHQ گلدبرگ و هیلر بود. دادههای آماری ثبت و از راه آزمونهای آماری t برای هر دو جامعه مستقل و همبستگی فرضیهها بررسی شدند. بر اساس نتایج بهدست آمده بین میزان سلامت روان و ابعاد آن در دو جنس تفاوت معناداری وجود دارد. بین باورهای مذهبی و سلامت روان دختران و پسران رابطه معناداری وجود دارد.
واژههای کلیدی: باورهای مذهبی، سلامت روان و نوجوانان.
مقدمه:
انسان دارای باورهاست و این باورها از زندگی و دین آن سرچشمه می گیرد و در رفتار آن تاثیر دارد . پیوند و ارتباطی که میان روان آدمی و باورها و اعتقادات او وجود دارد و نقشی که دین به عنوان مجموعه آموزه ها و باورها در سلامت روانی ایفا می کند غیر قابل انکار است . روانشناسی دین یکی از شاخص های روانشناسی است ، روانشناسی دین یعنی بررسی علمی دین با رویکرد روانشناختی ، به عبارت دیگر توصیف پدیدارهای دینی با استفاده از قانون های روانشناسی ، پدیدار های دینی رفتارها ، افکار و احساساتی است که در فرد به وجود می آید ولی منشاء دینی دارد مانند نماز خواندن ، دعاکردن ، باور به خدا ،توکل به خدا، توبه و احساس خشیت در مقابل خداوند - آذربایجانی ، - 1388 .
روانشناسی سلامت شاخه ای جذاب و پویا از دانش روان شناسی است که به بررسی تاثیر عوامل روانشناختی بر سلامت ، بیماری و واکنش به این حالتها می پردازد . سازمان جهانی بهداشت سلامت را اینگونه تعریف کرده است - در کمال مناسب بودن از نظر جسمی ، روانی و اجتماعی نه صرفاگذاشتن بیماری - - صدوقی ، - 1386 تاریخ بشریت نشان داده است که انسان دین ورز قدمتی دیرینه دارد و مذهب به عنوان جزءلاینفک زندگی بشردرتمام اعصار بوده است . به گفته فرانکل - 1975 - 1 ، بنیانگذار مکتب معنادرمانی یک احساس مذهبی عمیق ریشه دار در اعماق ضمیر ناهشیار همه انسانها وجود دارد اسپیلکا و همکاران - 2003 - 2 با بهره گیری از پژوهش های فراوان به تاثیر مثبت دین بر سلامت روان و اخلاق پرداخته اند. رفتارها و باورهایی از قبیل توکل به خدا ، خیر و مانند آنها می توانند از طریق ایجاد امید و نگرشهای مثبت موجب آرامش درونی مشخص شوند - احمدی و همکاران ، . - 1387االت و همکارانش - 1963 -
3سلامت روانی رابه این صورت تعریف کرده اند : -1 کسی که به خود و دیگران اعتماد داشته باشد . -2 کسی که احساس لیاقت کند . -3 کسی که زندگی را پدیده ای با معنی بداند . -4 کسی که از ثبات عاطفی متناسبی برخوردار باشد - پورافکاری،. - 1386 انسان موجودی وابسته به خدا است که در ضمن داشتن اختیار به منظور دستیابی به رشد و جلوگیری از سقوط موظف به مراعات کامل این دستورات که در آموزشهای اسلامی عبودیت نامیده می شود ، امکان شکوفاشدن استعدادهای نهفته او فراهم می آید و به بالاترین رشد دست می یابد . بر طبق نتایج به دست آمده از تحقیقات مردم الگوی مذهبی، الگوی رفتاری بهتری نسبت به مردم غیر مذهبی نشان می دهند. - کاراکا،.4 - 2007 افرادی که از اعتقادات و باورهای مذهبی برخوردارند و بر طبق باورهایشان رفتار می کنند کمتر مبتلا به اختلالات روانی می شوند .
اختلالات رفتاری نوجوانان به مجموعه اعمالی اطلاق می شود که خلاف قانون ، عرف و هنجارهای جامعه است و در اعضای این طبقه خود نمایی می کند.جامعه شناسان و روانشناسان از ابعاد گوناگون به اختلالات رفتاری پرداخته اند تا به علل،زمینه ها و شیوه های مقابله پیشگیری و درمان آن دست یابند. علل و زمینه هایی همانند استعداد ژنتیکی و ارثی ، خانواده های آشفته و نابسامان، والدین متخلف و ضد اجتماعی، ارتباط با همسالان بزهکار، زندگی در محله های پرجمعیت و جرم خیز، فقدان اعتقادات مذهبی، از جمله عواملی هستند که در شکل دهی به این گونه رفتارهااز جمله پرخاشگری موثرند شاید یکی از کارکردهای مهم و عمده منابع جامعه پذیری یعنی خانواده و مدرسه، شکل دادن به شخصیت کودکان و نوجوانان برای کنترل وسوسه های بزهکارانه و غیر اخلاقی یا بالعکس تسلیم شدن به این وسوسه ها باشد.
دیدگاههای نظری در مورد دین: هال1 و رویکرد عینی به دین: نخستین کسی که تاثیر فرآیندهای جسمانی را در تجربه دینی به صورت علمی بررسی کرد هال بود ، که دریافت تجربه های تبدیل اغلب در زمان بلوغ رخ می دهد یعنی هنگامی که دگرگونی های فیزیولوژیک ناشی از بلوغ جنسی در انسان ظاهر می شود اما تا دوره نوجوانی تجربه عمیق و راستین مذهبی امکان پذیر نیست . در واقع ، نوجوانی نقطه اوج رشد مذهبی است و دوره عظیم انتقال از خود گرایی به دیگر گرایی است . فرانکل : 2 نیز از دیدکاه دیگری به دین و معنویت توجه داشت . به باور وی سه عامل ، جوهر وجود انسان را تشکیل می دهد : معنویت ، آزادی و مسئولیت به باور او در سایه سلامت همین سلامت معنوی است که فرد به کمال می رسد - خدایاری فرد و همکاران ،. - 1380
آبراهام مزلو:3 نقطه آغازین، مرکز اصلی همه ادیان از خود بیخودی، وصل و در تنهایی تعدادی شدیدا احساسی و یا روشن بین بوده است. ادیان بزرگ خود را ادیان وحی شده می نامد و هریک از آنها اعتبار، کارکرد را به تدوین و انتقال تجربه شهود یا وحی نازل شده از پیام آور تنها به توده انسانی به طور عام قرار می دهد - شاملو،. - 1382مفهوم سلامت روان در مکاتب روانشناسی: مکتب رو انکاوی: به عقیده فروید4 انسان عادی کسی است که مراحل رشد روانی جنسی را با موفقیت گذرانیده باشد و در هیچ از مراحل، بیش از حد تثبیت نشده باشد.مکتب انسان گرایی: به عقیده راجرز5 آفرینندگی مهمترین میل ذاتی انسان سالم است. همچنین شیوه های خاصی که موجب تکامل و سلامت خود می شوند به ارضای توجه مثبت غیر مشروط و دریافت غیر مشروط محبت و تایید دیگران برای رشد و تکامل سلامت روانی فرد با اهمیت است - نجات،. - 1387
