بخشی از مقاله
چکیده :
موفقیت بخش مهمی ازموضوع اقتصاد مقاومتی به نهادینه شدن مؤلفه های آن در جامعه وابسته است که موضوع آموزش اقتصاد مقاومتی حائز اهمیت فراوانی است و آموزش و پروش که تربیت آینده سازان کشور را برعهده دارد نقش مهمی در پیشبرد اهداف این امر دارد. در این پژوهش به بررسی تأثیر برنامه های درسی مقطع ابتدایی در زمینه آموزش اقتصاد مقاومتی در سال تحصیلی 1395-96 از دید آموزگاران دبستان های شاهد بیرجند پرداخته شده است. برای جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه ای محقق ساخته با 14 متغیر و 5 پیوستار از خیلی کم تا خیلی زیاد استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که متغیرهای جذابیت مباحث اقتصاد مقاومتی برای دانش آموزان و مشارکت و استقبال دانش آموزان از مباحث اقتصاد مقاومتی با نمای 4 در حد بسیار زیاد بوده و متغیرهای مطابق بودن موضوعات اقتصاد مقاومتی با نیازها و معضلات اقتصاد مقاومتی، لزوم افزودن درسی تحت عنوان آموزش اقتصاد مقاومتی، تمرکز آموزش های اقتصاد مقاومتی در حیطه دانش، تمرکز آموزش های اقتصاد مقاومتی در حیطه بینشی، تمرکز آموزش های اقتصاد مقاومتی در حیطه رفتارهای فردی و تمرکز آموزش های اقتصاد مقاومتی در حیطه رفتارهای اجتماعی با نمای 3 در حد متوسط بودند و متغیرهای مناسب بودن جایگاه آموزش اقتصاد مقاومتی، مناسب بودن محتوای کتب در خصوص آموزش اقتصاد مقاومتی، منسجم و پیگیر بودن آموزش مفاهیم اقتصاد مقاومتی، مشارکت سایر سازمان های مرتبط با اقتصاد مقاومتی در برنامه های آموزشی، تغییرات محتوایی و موضوعی کتب در سطح آموزش اقتصاد مقاومتی بانمای 2 در حد کم بوده و متغیر فعالیت های فوق برنامه در زمینه آموزش اقتصاد مقاومتی، با نمای 1 در حد بسیار کم می باشند و کتاب مطالعات اجتماعی مناسب ترین کتاب برای ارئه مطالب اقتصاد مقاومتی است.
.1 مقدمه
اصطلاح اقتصاد مقاومتی را نخستین بار مقام معظم رهبری حضرت آیه ا... خامنه ای در شهریور سال 1389 در دیدار با کار آفرینان مطرح کردند. کاربرد این اصطلاح در جمع کار آفرینان از آن روی بود که ایشان مفهوم اقتصاد مقاومتی را در ارتباط کارآفرینی تعریف کردند و دلایل آن را فشار اقتصادی دشمنان و آمادگی کشور برای جهش بر شمردند. از آن تاریخ تاکنون مقام معظم رهبری در دیدارهای گوناگون با هیأت دولت، دانشجویان، پژوهشگران، و مسئولان شرکت های دانش بنیان درباره اقتصاد مقاومتی سخن گفته اند و مسئولیت هریک از اقشار را گوشزد کرده اند. ایشان در مرداد 1391 در دیدار با جمعی از دانشجویان، به جامعه فرهنگی، دانشگاهی و به ویژه اقتصاددانان یادآور شدند که اقتصاد مقاومتی یک مطالبه عمومی است که باید در تبیین و تشخیص حدود آن بکوشند. تحولات جهانی نیز اقتضا میکند که جمهوری اسلامی ایران به عنوان الهام بخش جهان اسلام الگویی موفق و مستقل از مدیریت اقتصادی را به نمایش بگذارد و وضعیت مطلوب اقتصادی را در اندازه شئونات و عزت نفس مردم خود ایجاد کند .[6] امروزه با ظهور مسایلی چون پیدایش نسل دیجیتالی، افزایش و تغییر انتظارت از نظام های آموزشی، شکاف قابلیت و انتظارات و آرمان ها، اهمیتی ویژه یافته و این ضرورت را ایجاد کرده است که باید برای تبدیل دارایی های انسانی به سرمایه، مداخله ای اصولی نمود و دگرگونی هایی در اندیشه و باور شهروندان ایجاد نمودکه بیشتر این وظیفه برعهده نظام های آموزشی است .[7] نظام تعلیم و تربیت هرقدر در انجام دادن این رسالت عمیق تر و و اساسی تر عمل کند، به همان اندازه در دستیابی به اهداف عالی تر و ساخت افراد مطلوب جامعه موفق تر خواهد بود .[9] به این ترتیب، شهروندانی تربیت خواهند شد که ضمن احساس دلبستگی به میهن و سرزمین خود، اقتدارطلبی های ناموجه از سوی دولت ها را شناسایی و نقد می کنند و در صورت لزوم در برابر آن ملاًع مقاومت می کنند .[1] یکی از این اقتدارطلبی ها و سیاست دولت ها در برابر سایر دولت ها، فشارها و تحریم های اقتصادی است که از آن به عنوان حربه ای برای ضربه زدن و وابسته نگهداشتن کشورها به خود استفاده می کنند. کشور ما نیز به دلیل داشتن قابلیت ها و ظرفیت های فکری، طییعی و اقتصادی همواره با چنین مواجهه نابرابر و خصمانه ای روبرو بوده و هست .[3] یکی از ابتکارات و روش های رسیدن به چنین غایتی، پرورش و آموزش شهروندان و متخصصان در حوزه های گوناگون به ویژه اقتصادی است که بتوانند با داشتن قابلیت های لازم، رسیدن به اینمهّم را جامه عمل بپوشانند. دولت و نظام آموزشی به واسطه نوآوری و تأکید خاص به مؤلفه های اقتصاد مقاومتی در برنامه های درسی و گنجاندن آنها در اهداف، محتوا، و روش های آموزشی هماهنگ و همخوان، خود می تواند نقش بسیارمهّم و برجسته ای در این راستا بازی کند. برنامه درسی همواره مهم ترین عنصر هر نظام آموزشی به شمار می رود .[4] برنامه ریزی درسی که غالًب با طراحی برنامه درسی و طراحی دروس مترادف گرفته می شود، عبارت است از مطالعه و تدوین اهداف، محتوا، اجرا و ارزشیابی یک نظام آموزشی .[14] برنامه ریزی درسی شامل سازماندهی یک سلسله فعالیت های یاددهی و یادگیری با هدف ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده و ارزشیابی میزان تحقق این تغییرات است .[12] لذا هنگام بحث در مورد برنامه درسی به طرح ریزی اهداف، محتوا، روش های اجرایی و ارزشیابی نتایج آموزشی اشاره می شود .[13] این امر به عناصر برنامه درسی مربوط است که در طول تاریخ برنامه درسی توسط صاحب نظران این حوزه به چالش کشیده شده است.
تایلر - - 1949عناصر برنامه درسی را شامل ْ هدف ها و مقاصد، تجربههایِ یادگیری، سازماندهی و ارزشیابی میداند. زایس - - 1976آن را شامل هدف، محتوا، فعالیت های یادگیری و روش های ارزشیابی را از اجزای برنامه درسی، و آیزنر - 1985 - آن را دربرگیرنده هدف، محتوی، انواع فرصت های یادگیری، سازماندهی محتوا، روش ارائه و پاسخ و ارزشیابی می داند. هیلداتابا - - 1962 عناصر چهارگانه تایلر را به هفت عنصر: نیازها، هدف، محتوا، سازماندهی محتوا، تجارب یادگیری، سازماندهی تجارب یادگیری و ارزشیابی گسترش داد .[2] کلاین “ - 1991 - عناصر تشکیل دهنده برنامه درسی را شامد اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی -یادگیری، مواد و منابع، فعالیت های یادگیری فراگیران، روش های ارزشیابی، گروه بندی فراگیران، زمان و فضا می داند .[8] رایج ترین دیدگاه در این زمینه، سند برنامه درسی یا یک برنامه درسی خاص را دربردارنده تصمیم در خصوص چهار عنصر هدف ها، محتوا، روش و ارزشیابی قلمداد می کند .[11] در سطح آموزش و پرورش، تدوین برنامه درسی ملی - - 1384-1389 می توان مورد توجه قرار داد. مهم ترین سند حوزه برنامه درسی کشور و به تعبیر دست اندرکاران آن، قانون اساسی برنامه درسی، در این برنامه درسی، به ویژه در نگاشت سوم آن - 1388 - ، به نیازهای توسعه ای کشور توجه خاصی شده است .دانش آموزان در مدارس آموزش می بینند تا دانش ها و ارزشها را فراگیرند و آن ها را در زندگی روزمره خود به کار برند که در این جا نقش کتب درسی بسیار مهم و اساسی است. بنابراین آنچه مسأله پژوهش حاضر را تشکیل می دهد این است که در کتب درسی مقطع ابتدایی به چه میزان به مفاهیم مرتبط با اقتصاد مقاومتی توجه شده است؟ در این راستا هدف از این مطالعه، بررسی نگرش آموزگاران دبستان های شاهد بیرجند در مورد برنامه های درسی مقطع ابتدایی با تأکید بر محورهای آموزش اقتصاد مقاومتی می باشد.
.2 موادوروشها
با توجه به هدف بررسی که کتب مورد تدریس در دوره شش ساله مقطع ابتدایی می باشد جامعه آماری را تمامی آموزگاران دبستان های شاهد بیرجند تشکیل می دهند. که با توجه به محدود بودن آنها همه آنان جزء جمعیت نمونه قرار دارند. در نتیجه نمونه آماری تحقیق همان جامعه آماری تحقیق می باشد. برای گردآوری اطلاعات پیمایشی و بررسی نگرش آموزگاران مقطع ابتدایی، از پرسشنامه محقق ساخته با 5پیوستار خیلی کم تا خیلی زیاد استفاده شده است. با توجه به اینکه ضریب آلفای کرونباخ 0,772 و ضریب دو نیمه زوج و فرد با مقدار 0,818 و بیشتر از 0,70 بود بنابراین اعتبار پرسشنامه تائید شده است.
.3 نتایج و بحث
توصیف ویژگیهای فردی و جمعیت شناختی
