بخشی از مقاله
چکیده
با اندک تأملی در بحران های مختلف محیطی که بشر پشت سر نهاده است، در می یابیم که آموزش همواره کارآمدترین ابزار برای به زانو درآوردن مشکلات بوده است و شکی نیست که جهان فردا را آموزش امروز می سازد. بنابراین آموزش می تواند یکی از ابزار های مهم و راهگشا در مقابل چالش های پیش روی انسان باشد. مسائل محیط زیست در سراسر جهان با تأخیر وارد فعالیت های مدارس شدند. محیط کلاس و مدرسه ، نظام اداره مدرسه و شیوه ی آموزشی معلم، اثرات غیر قابل انکاری بر عملکرد های تحصیلی و فرایند های شناختی دانش آموزان دارد. بنابراین، آنچه در سال های اولیه ی زندگی به کودکان آموزش داده می شود، دارای اهمیتی فوق العاده است.
چرا که شخصیت کودکان در این سال ها شکل می گیرد. بنابراین اگر آموزش حفاظت از محیط زیست وکشاورزی را از سال های اولیه ی زندگی یک انسان آغاز کنیم، فردی مسئول و شایسته را در این زمینه تربیت کرده ایم و اگر این عمل در سطح گسترده صورت گیرد، در آینده نسلی را خواهیم داشت که حفاظت از محیط زیست را جزء لاینفک زندگی خود قرار می دهد. برای افزایش محتوای کتب باید دامنه ای مطلوب از دانش ، مفاهیم، شناخت، مهارت، تجربه، نگرش و علاقه مندی های دانش آموزان را در نظر گرفت. همچنین، آموزش نظری و عملی باهم باید توأم باشد. اگرچه تلاش هایی برای وارد کردن موضوع های زیست محیطی در برنامه های رسمی کشور - کتب درسی - انجام شده.
یکی از موارد مهم در راستای آموزش محیط زیست وکشاورزی، داشتن برنامه های جامع و منسجم است. مقاله پیش رو که بصورت کتابخانه ایی و با مطالعه ی کتاب ها و مقالات مرتبط با موضوع گردآوری شده خواستار پاسخ گویی به سوالاتی از جمله مسایل زیست محیطی وکشاورزی چیست و نقش و جایگاه آن در محیط های تربیتی همچنین برنامه های درسی در کلاس درس چگونه است، می باشد. امید است این مطالعه مورد قبول اهل نظر قرار گرفته و برای مدارس و سازمان های آموزشی مفید فایده افتد.
کلمات کلیدی: آموزگاران ابتدایی، آموزش های کشاورزی وزیست محیطی، برنامه های درسی، توسعه ای پایدار.
مقدمه:
کره ی زمین از ابتدای پیدایش خود تا کنون حوادث زیست محیطی بسیاری را تجربه کرده که بخشی از آن منشأ طبیعی و بخش عمده ی دیگر منشأ انسانی داشته است. از میان این دو عامل ، رشد تخریب و آلودگی محیط زیست با منشأ انسانی می تواند حیات انسان و سایر گونه ها را به شدت در معرض تهدید قرار دهد. بخشی از این تخریب و آلودگی ها ناشی از عدم آگاهی و اطلاع عموم نسبت به مسائل زیست محیطی است - قوام آبادی ، . - 1391 بحران های محیط زیستی ایران یکی از شدیدترین بحران های محیط زیستی در جهان شناخته شده است. بخش عمده ی معضلات محیط زیستی موجود، ریشه در فقدان آگاهی لازم و ضعف فرهنگی در زمینه ی ارتباط انسان و طبیعت دارد و در واقع نوعی مشکل فرهنگی محسوب می شود.
لذا نیازمند عزم ملی و بین المللی برای تقویت فرهنگ حفاظت از محیط زیست در سطح اقشار مختلف جامعه است - میبودی ، . - 1392 با اندک تأملی در بحران های مختلف محیطی که بشر پشت سر نهاده است، در می یابیم که آموزش همواره کارآمدترین ابزار برای به زانو درآوردن مشکلات بوده است و شکی نیست که جهان فردا را آموزش امروز می سازد. بنابراین آموزش می تواند یکی از ابزار های مهم و راهگشا در مقابل چالش های پیش روی انسان باشد. - قوام آبادی ، . - 1391 مسائل محیط زیستی در سراسر جهان با تأخیر وارد فعالیت های مدارس شدند. محیط کلاس و مدرسه ، نظام اداره مدرسه و شیوه ی آموزشی معلم ، اثرات غیر قابل انکاری بر عملکرد های تحصیلی و فرایند های شناختی دانش آموزان دارد - میبودی ، . - 1392
مبانی نظری پژوهش
آموزش محیط زیست عبارت است از شناسایی ارزش ها و توضیح مفاهیم به منظور ایجاد مهارت ها و گرایش های مورد نیاز برای درک و شناخت وابستگی های میان انسان ، فرهنگ او و محیط زیست پیرامونش - میبودی ، . - 1392مدارس می تواند و باید نقش اساسی و مهمی را در آموزش محیط زیست به دانش آموزان و بالا بردن آگاهی های محیط زیستی آنان به عهده گیرند. از این میان شناسایی و تبیین وضعیت موجود آگاهی های محیط زیستی دانش آموزان مدارس سبز و سنتی به عنوان سازندگان آینده ی کشور ، گام نخست در تربیت و آموزش نیروی انسانی متخصص با رویکردی محیط زیستی است. - میبودی ، . - 1392
نقش آموزش در حفاظت از محیط زیست
اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، یکی از اصول مترقی در حوزه ی محیط زیست تلقی می گردد. بر اساس این اصل »در جمهوری اسلامی ، حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند ، وظیفه ی عمومی تلقی می گردد . از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند ، ممنوع است. - « رمضانی قوام آبادی ، . - 1391از آنجا که گسترش آگاهی نیازمند آموزش می باشد ، امروزه ، به موازات افزایش فعالیت های انسانی و تأثیرات آن ها ، نیاز به آموزش گسترده و همه جانبه افراد در ازای مسئولیتی که در برابر محیط زیست دارند نیز محسوب شده است. - صالحی ، . - 1391
اهمیت وزارت آموزش و پرورش در حفاظت از محیط زیست
تفاهم نامه ای در تاریخ 92/12/18 به امضای معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست و علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش رسید. این تفاهم نامه شامل اهداف زیر است :
-1 دانش افزایی برای ترویج فرهنگ ، اخلاق و سواد محیط زیستی در بین جامعه ی دانش آموزی به عنوان یک اصل از اصول شهروندی و یکی از موضوعات مهارت های زندگی
-2 افزایش سطح مشارکت اجتماعی جامعه ی دانش آموزی کشور در انجام طرح ها و برنامه های محیط زیستی
بنابر این تفاهم نامه ، نقش و رسالت خطیر وزارت آموزش و پرورش در حفاظت از محیط زیست روشن می گردد.کودکانی که از ابتدا محیط زیست را بشناسند و آن را یکی از سرمایه های کشورشان و سرمایه ی کشور را از آنِ خود بدانند ، قطعاً نسلی مسئول در برابر حفاظت از محیط زیست ، نه تنها در کشور خود ، بلکه در جهان ، خواهند بود.
ضرورت آموزش کودکان برای حفاظت از محیط زیست
بنابراین ، آنچه در سال های اولیه ی زندگی به کودکان آموزش داده می شود ، دارای اهمیتی فوق العاده است. چرا که شخصیت کودکان در این سال ها شکل می گیرد و آنچه که به آنان آموزش داده می شود ، شخصیت آنان را می سازد.همچنین ، یادگیری در سال های اولیه ی زندگی ، بهتر و سریع تر رخ می دهد. بنابر این اگر آموزش حفاظت از محیط زیست را از سال های اولیه ی زندگی یک انسان آغاز کنیم ، فردی مسئول و شایسته را در این زمینه تربیت کرده ایم و اگر این عمل در سطح گسترده صورت گیرد ، در آینده نسلی را خواهیم داشت که حفاظت از محیط زیست را جزء لاینفک زندگی خود قرار می دهد - کدیور ، . - 1390
از بین گروه های مختلف اجتماعی ، دانش آموزان در حفظ محیط زیست نقش اساسی ایفا می کنند. در واقع ، دانش آموزان در ارتباط با محیط زیست ، به چند دلیل از جایگاه ویژه ای برخورداند : اولاً ، رفتار فعلی آنان بر روی محیطزیستی که در حال حاضر در ان زندگی می کنند تأثیر می گذارد. ثانیاً ، به عنوان نسل آتی که نقش قشر تحصیل کرده در جامعه را ایفا خواهند نمود ، مشاغل حساسی را اشغال خواهند نمود که از نظر حفاظت از محیط زیست حائز اهمیت است. - صالحی ، . - 1391
نقش آموزگار در این امر
درقدم اول ، برای آموزش حفاظت از محیط زیست ، نیازمند معلمانی کار آزموده ، تحصیل کرده و دوستدار محیط زیست هستیم.آنچه برای معلم در نظام پیاژه اهمیت دارد ، نزدیک شدن به دنیای کودک و شناخت ویژگی های اوست. نه نزدیک کردن به معیار ها و چهارچوب های قراردادی دنیای بزرگسالان. به این ترتیب ، تزریق اندیشه ، اخلاق و دانش بزرگسالان در برنامه ها و
