بخشی از مقاله
چکیده
جهت بررسی تأثیر نسبت هاي مختلف ورمیکمپوست بر جذب عناصر جعفري، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفی با دو تیمار در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل پنج بستر کشت و دو رقم بودند. بسترهاي کشت متشکل از صد درصد خاك زراعی، ورمی کمپوست صد درصد، 75 درصد ورمیکمپوست و 25 درصد خاك زراعی،50 درصد ورمی-کمپوست و 50 درصد خاك زراعی و در نهایت بستر نسبت 25 درصد ورمی کمپوست و 75 درصد خاك زراعی بودند. همچنین رقم هاي مورد استفاده شامل تهران و شمال بودند. نتایج نشان داد که تیمار رقم تنها بر میزان کلروفیل a تأثیر معنی دار داشت، اما بستر کشت موجب تفاوت معنی دار در صفتهاي نیتروژن، پتاسیم، آهن و کلروفیل a شد. در مجموع بستر کشت با ترکیب75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی بیشترین تأثیر را بر صفات مورد اندازه گیري داشت.
کلمات کلیدي: جعفري، ورمی کمپوست، عناصر غذایی
مقدمه
جعفري با نام علمی Petroselinum crispum Mill. از خانواده Apiaceae بومی سواحل دریاي مدیترانه است. گیاهی است دو و یا چند ساله - از نظر گیاه شناسی جعفري را جزو گیاهان دو ساله می دانند - که در سال دوم تولید گل می کند. جزء محصولات فصل خنک بوده و نیاز به خاکهاي حاصلخیز، قوي و عمیق دارد. بهترین دما براي رشد آن از 7 تا 16 درجه سانتی گراد است - پیوست، . - 1388
واژه vermin از لغت vermis به معنی کرم گرفته شده و حاصل فرایند نیمه هوازي - با حدود%80 رطوبت - که به وسیله ي گونه ویژه اي از کرم ها - Eisenia foetida - ، قارچ ها، باکتري ها و اکتینومایست ها انجام می شود . - Arancon et al., 2005 - در فرایند تولید ورمی کمپوست به علت افزایش سرعت معدنی شدن، نسبت C/N در مقایسه با ماده آلی اولیه کاهش می یابد. همچنین در طی این فرایند میزان عناصر پرمصرف و کم مصرف افزایش مییابد، به طوري که ورمی کمپوست حاوي5 برابر نیتروژن،7 برابر فسفر، 11 برابر پتاسیم و 2 برابر منیزیم و کلسیم تبادلی بیشتر از کود دامی است. با این وجود سهم ورمی کمپوست در تامین مواد غذایی کم مصرف گیاهان بیش از عناصر غذایی پر مصرف شامل NPK است - علیخانی و ثوابقی،. - 1385 حیدریان پور و همکاران - 1391 - گزارش کردند کاربرد 2/5 درصد ورمی کمپوست، میانگین وزن تر و خشک و جذب کل پتاسیم، آهن و منگنز اندام هوایی آفتابگردان را به طور معنی داري نسبت به سطح بدون کاربرد ورمی کمپوست افزایش داد ولی میانگین غلظت روي و مس را کاهش داد.
مواد و روشها
این تحقیق به منظور بررسی اثر ورمی کمپوست روي برخی صفات دو رقم جعفري در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفی با دو تیمار ورمی کمپوست و رقم و هر تیمار 4 مشاهده در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل پنج بستر کشت و دو رقم بودند. بسترهاي کشت متشکل از صد درصد خاك زراعی - S - ، ورمی کمپوست صد درصد - V - ، 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی - VS 75 :25 - ، 50 درصد ورمیکمپوست و 50 درصد خاك زراعی - VS 50:50 - و در نهایت بستر نسبت 25 درصد ورمی کمپوست و 75 درصد خاك زراعی - VS 25 :75 - بودند. همچنین رقم هاي مورد استفاده شامل تهران و شمال بودند.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که تیمار رقم تنها بر میزان کلروفیل a تأثیر معنی دار داشته است. بستر کشت موجب تفاوت معنی دار در صفتهاي نیتروژن، پتاسیم و آهن در سطح یک درصد و کلروفیل a در سطح 5 درصد شد. اثر متقابل رقم و بستر کشت در هیچکدام از صفات تفاوت معنی دار ایجاد کرد - جدول . - 1
جدول : 1 تجزیهواریانس صفاتمورداندازهگیري
با توجه به جدول 2، سه بستر 50 درصد ورمی کمپوست و 50 درصد خاك زراعی، 75 درصد ورمی کمپوست و25 درصد خاك زراعی و 25 درصد ورمی کمپوست و75 درصد خاك زراعی تفاوت معنی داري با دو بستر خاك زراعی و ورمی کمپوست خالص داشتند. تفاوت دو بستر صد درصد خاك زراعی و ورمی کمپوست کامل نسبت به هم معنی دار نبود. کمترین میزان نیتروژن برگ مربوط به 100 درصد خاك زراعی با مقدار 8/75 میلی گرم بر گرم وزن خشک و بیشترین میزان مربوط به بستر کشت با ترکیب 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی با میزان 14/817 میلی گرم بر گرم وزن خشک بود که حدود 41 درصد افزایش نشان داده است. کمترین مقدار پتاسیم بافت گیاهی مربوط به بستر خاك زراعی 5/118 - میلی گرم بر گرم وزن خشک - بود. سایر بسترها نسبت به خاك زراعی تفاوت معنی داري ایجاد کردند اما این تفاوت نسبت به یکدیگر معنی دار نبود. بالاترین میزان پتاسیم در بستر کشت 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی مشاهده شد، اما با بستر کشت50 درصد ورمی کمپوست و 50 درصد خاك زراعی اختلاف بسیار ناچیزي داشت. بسترهاي کشت 50، 75 و 100 درصد ورمی کمپوست سبب ایجاد تفاوت معنیداري با خاك زراعی شدند. بیشترین میزان آهن برگ گیاه به صورت مشترك مربوط به بسترهاي کشت 50 درصد ورمی کمپوست و 50 درصد خاك زراعی و 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی است. کمترین مقدار آهن نیز در تیمار خاك زراعی مشاهده شد. افزایش مقدار آهن در دو بستر 50 درصد ورمی کمپوست و50 درصد خاك زراعی و 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی نسبت به خاك زراعی حدود 39/6 درصد بود.
جدول :2 نتایجمقایسهمیانگین صفاتاندازهگیريشده
نیتروژن در دسترس گیاه - نیترات - ، به مقدار فراوان در ورمی کمپوست یافت می شود و نسبت به کمپوست ها و کودهاي آلی مرسوم بسیار بیشتر است . - Taleshi et al., 2011 - افزایش نیتروژن در بافت گیاه به واسطه افزایش جذب، سبب افزایش رشد و شاخص سطح برگ گیاه و محتواي کلروفیل شده و با افزایش جذب نور منجر به افزایش وزن خشک و باردهی خواهد شد - Ravi . - et al., 2008 همچنین ورمی کمپوست به دلیل افزایش میکروارگانیسم هاي ریزوسفر ریشه گیاه منجر به افزایش فراهمی نیتروژن و پتاسیم و احیا بیولوژیکی نیتروژن و انحلال بیولوژیکی فسفر می شود . - Mycin et al., 2010 - همچنین گزارش شده که میانگین محتواي نیتروژن، فسفر، پتاسیم و منیزیم در بافتهاي گیاهی گونه آمارانتوس - Uma and Malathi, 2009 - ، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم در بادام زمینی - Mycin et al., 2010 - به واسطه کاربرد ورمیکمپوست افزایش می یابد تجادا و بنیتز - 2014 - 1 با بررسی اثر ورمی کمپوست بر رشد گوجه فرنگی در گلخانه اظهار داشتند که بیشترین میزان کلروفیل a و b در تیمار ورمیکمپوست مشاهده شد که سبب افزایش فتوسنتز نیز می شود. در این تحقیق بسترهاي کشت بر خلاف نیتروژن، پتاسیم و آهن، نتوانستند بر میزان عناصر روي و فسفر در بافت گیاهی اثر معنی داري بگذارند. ژلیازکوف2 و همکاران - 2011 - گزارش کرده اند که نسبت هاي مختلف ورمیکمپوست نتوانسته اند منجر به تفاوت معنی دار در درصد فسفر، کلسیم و روي در برگ هاي فلفل دلمه اي نسبت به تیمار شاهد شوند. همچنین، برخلاف این سه عنصر، برخی نسبت هاي ورمی کمپوست موجب ایجاد تفاوت معنی دار در میزان عناصري نظیر نیتروژن، پتاسیم، گوگرد، آهن، مس و بور شوند. مک گینیس3 و همکاران - 2009 - با بررسی اثر ورمی کمپوست بر گیاه بامیه اظهار داشتند که کاربرد ورمیکمپوست نتوانسته بر میزان عنصر روي در بافت گیاه تأثیر معنی داري بگذارد.
از بین نسبت هاي مختلف ورمی کمپوست، بستر کشت با ترکیب 75 درصد ورمی کمپوست و 25 درصد خاك زراعی بیشترین تأثیر را بر اکثر صفات مورد اندازه گیري داشت. نا گفته نماند که بستر کشت با ترکیب50 درصد ورمی کمپوست و50 درصد خاك زراعی نیز بازدهی مطلوبی داشته و با تفاوت اندکی نسبت به بستر 75 درصد ورمیکمپوست و 25 درصد خاك زراعی در رتبه بعدي قرار گرفت. تیمار رقم تأثیر خاصی بر میزان جذب عناصر از بستر کشت نداشت و تنها بر میزان کبروفیل b تأثیر معنی دار داشت.
