بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر کود بیولوژیک بیوزر بر عملکرد و صفات مورفولوژیکی ارقام ذرت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در سال 1391 در منطقه ی کوهدشت انجام گرفت . سه رقم S.C704 ، N.S 640 و ماکسیما - 524 - و چهار تیمار کوددهی شامل کاربرد بیوزر به صورت سرک ، کاربرد بیوزر به صورت بذرمال ، کاربرد بیوزر به صورت توام بذر مال + سرک و عدم کاربرد بیوزر مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کود بیولوژیک بیوزر اثر معنی داری از نظر آماری بر روی عملکرد داشت. با استفاده از تیمار کودی بیوزر به صورت توام سرک + بذرمال صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، قطر ساقه ، شاخص سطح برگ ، وزن خشک بوته در زمان گلدهی و عملکرد دانه در ارقام مورد آزمایش افزایش یافت. بهترین تیمار کود بیولوژیک برای رقم S.C704 با عملکرد 17/ 37 تن در هکتار و برای رقم NS. 640 با عملکرد 15/57 تن در هکتار و برای رقم ماکسیما - 524 - با عملکرد 15/43 تن در هکتار مصرف بیوزر به صورت توام سرک + بذرمال بود، در میان ارقام مورد آزمایش رقم S.C704 از نظر صفات ارتفاع بوته ، تعداد برگ، قطر ساقه، طول بلال، قطر بلال و عملکرد دانه 14/69 - تن در هکتار - در گروه آماری بالاتری نسبت به دو رقم N.S640 و ماکسیما - 524 - قرار گرفت .
.1 مقدمه
مصرف بی رویه کودهای شیمیایی به منظور حصول عملکرد بالا و جبران کمبود مواد غذایی و به دنبال آن افزایش هزینه های تولید و تخریب منابع آب و خاک موجب علاقمندی متخصصان به نظامهای زراعی سالم و پایدار از نظر اکولوژیک شده است . - Tilak et al., 1992 - غلات یکی از منابع مهم تامین کننده غذای انسان می باشد و بیشترین نیاز را به کودهای شیمیایی دارند - . - Zahir et al., 1998 ذرت به عنوان یکی از مهم ترین غلات پر توقع و استراتژیک در جهان محسوب می شود. این گیاه که به منظور تولید عملکرد کمی و کیفی بالا، باید ترکیب مناسبی از مواد غذایی را در اختیار داشته باشد - ملکوتی و غیبی ، . - 1384 استفاده از فرآورده های بیولوژیک در جهت تغذیه غلات یکی از راه حل های مفید در دستیابی به بخشی از اهداف کشاورزی پایدار به شمار می رود - معلم و عشقی زاده ،. - 1386 کودهای بیولوژیک منحصراً به مواد آلی حاصل از کودهای دامی، پسمان های گیاهی و غیره اطلاق نمی شود بلکه تولیدات حاصل از فعالیت میکروارگانیزم هایی که در ارتباط با تثبیت ازت و یا فراهمی فسفر و سایر عناصر غذایی در خاک فعالیت می کنند را نیز شامل می شوند - صالح راستین ،. - 1377 نانو کود بیولوژیکی بیوزر، یک ترکیب قدرتمند است که هم از نظر میکروارگانیسم های متنوع و مفید، غنی شده و هم از نظر انواع عناصر میکرو که با فناوری نانو به دو شکل نانو ذره و نانو کلات غنی شده اند، تا ضمن ایجاد محیطی مناسب برای فعالیت میکروارگانیسم ها، توان گیاه را در رشد و توسعه تقویت کند. میکروارگانیسم های مورد استفاده شامل باکتریهای تثبیت کننده غیرهمزیست ازت از جنس ازتوباکتر و آزوسپریلیوم، باکتریهای حل کننده فسفات از جنس سودوموناس و باسیلوس که حاوی آنزیم OPH و تبدیل به فسفر قابل جذب می باشند. علاوه بر این از طریق فناوری نانو ترکیبات متنوع از عناصر میکروالمنت ها برای تقویت محیط رشد میکروارگانیسم ها و همچنین شرایط مناسب برای رشد گیاه فراهم می کند. همچنین باکتریهای مورد استفاده در ترکیب این کود، از توانایی تولید هورمون های رشد برخوردار هستند. نانو کود بیوزر از توانایی ویژه ای برای افزایش تولید و کاهش مصرف کودهای ازته و فسفاته فراهم می کند - شرکت فناور نانو پژوهش ، . - 1389 کندی و همکاران - 1992 - گزارش نمودند که کاربرد کودهای زیستی باعث افزایش رشد و عملکرد غلات می شود. در برسی های انجام گرفته در مناطق مختلف استان لرستان با نظارت کارشناسان زراعت استان، شهرستان ها و مراکز خدمات در سال زراعی 1390 به منظور بررسی تاثیر کود بیوزر در محصولات مختلف زراعی، طرح های در شرایط کشت به صورت مزارع شاهد و تحت مصرف کود بیوزر اجرا گردیده ، که پس از نظارت کارشناسان زراعت بر زمان و شیوه مصرف محلول در آب کود بیوزر در محصولات زراعی لوبیا ، یونجه، سبزی، ذرت و سیب زمینی و همچنین مصرف بذرمال کود یادشده با ذرت ، بررسی های بعمل آمده در طی مراحل رشد رویشی و زایشی تا مورخ 90/6/15 از محصولات ذکر شده نشان از تاثیر مثبت کود بیوزر نسبت به مزارع شاهد بوده است - بهاروند و پیر داده ، . - 1390 این آزمایش با هدف تعیین تأثیر کود زیستی بیو زر بر عملکرد و صفات مورفولوژیکی سه رقم ذرت - K.S.C704,N.S640,524 - در منطقه کوهدشت انجام شد.
2 مواد و روش ها
این پژوهش در سال 1390 در منطقه کوهدشت با عرض جغرافیایی 29 درجه و 36 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 47 درجه و 40 دقیقه شرقی و با ارتفاع 1200 متر از سطح دریا با اقلیم نیمه گرمسیری و متوسط بارندگی سالانه 450 میلیمتر اجرا گردید. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد . فاکتور اول شامل ارقام آزمایشی: 704 - ، 640 ، - 524 و فاکتور دوم شامل نحوه کاربرد کود بیولوژیک بیو زر شامل: کاربرد بیو زر به صورت سرک ، کاربرد بیو زر به صورت بذرمال ، کاربرد توام بیو زر به صورت بذرمال و سرک و عدم استفاده از کود بیولوژیک بیو زر - شاهد - بودند. بعد از برداشت بوته ها تعداد ده بوته انتخاب و میانگین ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد برگ در بوته و شاخص سطح برگ محاسبه گردید. تجزیه واریانس داده ها با نرم افزار MSTATC و مقایسه میانگین صفات براساس آزمون دانکن در سطح 5 درصد انجام گرفت.
3نتایج و بحث
عملکرد دانه: نتایج تجزیه واریانس در مورد عملکرد دانه نشان داد که اثرات اصلی رقم و مصرف بیو زر به ترتیب دارای اختلاف معنی داری در سطوح احتمال پنج درصد و یک درصد می باشند. به طوریکه با استناد به جدول مقایسه میانگین در مورد اثر ساده رقم مشاهده شد که بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به رقم 704 با میانگین 14/69 تن در هکتار بوده در حالیکه رقم 524 با میانگین 13/48 تن در هکتار از پایین ترین عملکرد دانه برخوردار است. از مقایسه میانگین اثر ساده مصرف بیوزر چنین استنباط شد که بیشترین عملکرد دانه از تیمار کاربرد توام سرک و بذر مال بیوزر به میزان 16/12 تن در هکتار به دست آمد در صورتی که کمترین میزان عملکرد دانه مربوط به تیمار عدم کاربرد بیوزر به میزان 12/17 تن در هکتار بدست آمد. همچنین نتایج تجزیه واریانس داده ها حاکی از عدم وجود اختلاف معنی دار بین اثرات متقابل سطوح مختلف تیمارهای کوددهی و ارقام مورد آزمایش از نظر عملکرد دانه می باشد. از آنجا که کود زیستی بیوزر شامل باکتریهای تثبیت کننده غیرهمزیست ازت از جنس - ازتوباکتر و آزوسپریلیوم - و باکتریهای حل کننده فسفات از جنس سودوموناس و باسیلوس که حاوی آنزیم OPH و تبدیل به فسفر قابل جذب می باشند. دو باکتری تثبیت کننده نیتروژن یعنی ازتوباکتر و آزوسپیریلوم با توان تثبیت زیستی نیتروژن با کمک باکتریهای حل کننده فسفات سبب تقویت گسترش سطح ریشه، کمک به جذب بهینه آب و عناصر غذایی ، تولید هورمونهای رشد و برخی ویتامینها و افزایش رشد کمی و کیفی گیاه می شوند، که نتیجه آن نهایتا به صورت افزایش عملکرد نمایان میگردد.
ارتفاع بوته: نتایج تجزیه واریانس ارتفاع بوته حاکی از این مطلب است که بین سطوح ساده ارقام آزمایشی و مصرف کود بیوزر به ترتیب دارای اختلاف معنی داری در سطوح احتمال پنج درصد و یک درصد می باشد. به طوریکه در نتایج مقایسه میانگین اثرات ساده ارقام آزمایشی مشاهده می شود بیشترین ارتفاع بوته مربوط به رقم 704 است با میزان 282/8 سانتی متر و کمترین میزان ارتفاع بوته مربوط به رقم 524 با میزان 272 سانتی متر می باشد. همچنین مطابق نتایج مقایسه میانگین تیمارهای مصرف کود بی ولوژیک بیوزر مشاهده می شود که بیشترین ارتفاع بوته مربوط به کاربرد بیوزر به صورت سرک با میانگین 44/056 سانتی متر و کمترین میزان ارتفاع بوته مربوط به کاربرد بیوزر به صورت بذرمال با میزان 40/33 سانتی متر می باشد. نتایج اثرات متقابل دوگانه نشان دهنده عدم وجود اختلاف معنی دار در نتیجه برهمکنش ارقام آزمایشی و تیمارهای مصرفی کود بیوزر بر ارتفاع بوته می باشد. باکتریهای موجود در کودهای بیولوژیک نظیر بیوزر، علاوه بر تثبیت نیتروژن هوا و متعادل کردن جذب عناصر اصلی پرمصرف و ریزمغذی مورد نیاز گیاه، با سنتز و ترشح مواد محرک رشد گیاه نظیر انواع هورمونهای تنظیم کننده رشد مانند اکسین، همچنین ترشح اسیدهای آمینه مختلف، انواع آنتیبیوتیک و غیره، موجب رشد و توسعه ریشه و قسمتهای هوایی شده است بطور کلی میتوان بیان کرد که کودهای زیستی با افزایش جذب عنصر نیتروژن توانسته در افزایش رشد اندامهای هوایی گیاه نقش مثبت داشته باشد .
تعداد برگ در بوته: نتایج تجزیه واریانس دادهها حاکی از معنیدار بودن اثرات ساده رقم و تیمارهای مصرفی کود زیستی بیوزر در سطح یک درصد و همچنین اثر متقابل بیوزر و رقم در سطح احتمال 5 درصد در مورد تعداد برگ در بوته بود. در مورد اثر ساده رقم مطابق نتایج مقایسه میانگین بیشترین تعداد برگ، مربوط به ارقام 704 و 524 به ترتیب با میانگین های 14/75 و 14/58 و کمترین تعداد برگ مربوط به رقم 640 با میانگین 13/75 می باشد. در نتایج مقایسه میانگین اثر ساده بیوزر مشاهده می شود که بیشترین تعداد برگ در بوته مربوط به کاربرد توام بیوزر به صورت بذر مال و سرک با میانگین 15/89 بوده و کمترین تعداد برگ در بوته مربوط به عدم کاربرد بیوزر با میانگین 12/89 می باشد. نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل نیز نشان میدهد که بیشترین تعداد برگ در بوته برابر 17 عدد مربوط به تیمار کاربرد تلفیقی بیوزر و رقم
