بخشی از مقاله
چکیده:
ساکنان منطقه خضر همدان با مسائل فقر، بیکاري، اعتیاد و آسیب هاي اجتماعی روبرو هستند که نارضایتی و عدم رفاه خود ساکنان و همچنین نارضایتی و بروز مشکلات جدي براي سایر افراد و بافت شهري را به همراه دارد. بی توجهی و عدم آگاهی به این موضوع به بروز این مشکلات و نارضایتی ها دامن می زند و بعلت عدم برنامه ریزي صحیح و نبود امکانات رفاهی و تفریحی در این منطقه، فرزندان این خانوادهها بیشتر به سمت اعتیاد و آسیب ها و نابسامانی هاي فردي و اجتماعی حرکت میکنند. این پژوهش توصیفی- پیمایشی با هدف ارزیابی شاخص هاي کیفیت زندگی شهري اعضاي مکان هاي ورزشی ساکن در منطقه خضر همدان، انجام شده است. با استفاده از پرسشنامه و کاربرد نرم افزار spss 23 و بر اساس یافته ها، شاخص هاي: درآمد افراد، بازار کار، بازار مسکن، پویایی اقتصادي، آموزش، پویایی فرهنگی، سلامت، امنیت، امکانات فرهنگی، امکانات ورزشی، خرده فروشی ها، خدمات رسانی، فضاي سبز، کیفیت هوا، کیفیت آب استحمام و زیرساخت هاي اساسی بر کیفیت زندگی شهري تاثیر دارند. بر اساس نتایج، متغیر درآمد افراد با ضریب بتا 0/486 و برخورداري از امکانات تفریحی و ورزشی با ضریب بتا 0/462 بالاترین تاثیر را در ارتقا کیفیت زندگی شهري این افراد دارد. که می توانند با مشارکت شهرداري، تربیت بدنی، مراکز آموزشی و خانواده ها از طریق توزیع عادلانه امکانات و منابع و بودجه استان، ایجاد واحدهاي استعدادشناسی و اشتغال مولد و سیاست هاي عادلانه جذب و استخدام و مدیریت و نظارت بر پر کردن اوقات فراغت مهیا شود.
واژگان کلیدي: کیفیت زندگی شهري، حاشیه نشینی، برنامه ریزي شهري، منطقه خضر شهر همدان، سکونتگاه هاي غیررسمی،
مقدمه:
رشد شهري در قرن بیستم سهم جمعیت شهرنشین را به شدت افزایش داد و شهرنشینی را به شیوهي غالب زندگی تبدیل کرد. اگرچه شهر و شهرنشیتی خود یکی از مهمترین شاخصهاي رفاه و توسعهي اجتماعی و اقتصادي محسوب میشود، رشد شتابان آن میتواند سرانهي برخورداري از بسیاري امکانات اجتماعی و اقتصادي را کاهش دهد و از این طریق پیامدهاي آن به صورت کاهش سطح کیفیت زندگی در عرصههاي مختلف شهري نمایان شود. - علیاکبري و امینی، . - 122 : 1390 توسعه فیزیکی شتابان و نامتعادل شهرها، پیامدهاي نامطلوب اقتصادي، اجتماعی و کالبدي بسیاري داشته است. یکی از آثار و پیامدهاي این توسعه، حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی است. در این نوع اسکان، افراد به علت ناتوانی در جذب اقتصادي در متن و زندگی در بدنه اصلی شهرها، در حواشی و پیرامون و گاه درون آنها، به شکل روستاهاي درونشهري به صورت غیررسمی اسکان می یابند - خراسانی مقدم و همکاران، 1394، . - 97-117 تحولات فنی و گسترش روزافزون فرایند تمایز اجتماعی در شهرهاي مدرن، ضرورت سازماندهی فرایند توسعه را از حیث نظري و عملی در قالب توسعهي اجتماعی به همراه داشت؛ به گونهاي که رویکردهاي مختلفی در باب کم و کیف توسعه مطرح شدند که وجه قالب آنها تمرکز بر رشد اقتصادي بود. چرا که توسعه فرایند برنامهریزي براي بسیج منابع در راستاي رشد اقتصادي دانسته میشود و از منظر رفاه و بهزیستی اجتماعی افزایش ثروت مساوي با خوشبختی بیشتر شهروندان تلقی میگردید. تا دههي 1970 کیفیت زندگی معطوف به انگارههاي مادي و پیامد رشد اقتصادي در نظر گرفته میشد. در پی ظهور آثار منفی رشد اقتصادي و پیدایش نظریه توسعهي پایدار کیفیت زندگی ابعاد و پنداشتی اجتماعیتر پیدا کرد و مسایلی چون توزیع پیامدهاي رشد، حفظ منابع طبیعی و محیط زیست را در برگرفت و به طور جدي به عنوان هدف اصلی توسعه وارد مباحث برنامهریزي اجتماعی گردید و دههي 1990 نیز سرآغاز بحث از کیفیت زندگی اجتماعی با تأکید بر سازههاي اجتماعی نظیر سرمایهي اجتماعی، همبستگی اجتماعی، عدالت اجتماعی بود. - غفاري و کریمی، . - 10 :1388
2-1 بیان مسئله
همدان هم مانند بسیاري از شهرها، عرصه گسترش شهرنشینی است و سرعت این تحول در آن بسیار بیشتر از سایر مناطق است، مردمی که در حاشیههاي شهر زندگی میکنند با مشکلات بسیار زیادي دست و پنج نرم میکنند و به علت نبود امکانات رفاهی و تفریحی در حاشیههاي شهر، فرزندان این خانوادهها بیشتر به سمت اعتیاد حرکت میکنند و به نوعی تفریح این نوع جوانان مواد مخدرهاي صنعتی و امروزي است. باید پذیرفت که جوانان و نوجوانی نیز که در این مناطق زندگی میکنند همانند سایر شهروندان نیاز به امکانات تفریحی دارند و ورزش نیز در این میان میتواند یکی از بهترین تفریحات جوانان باشد و مسئولان باید به سمتی حرکت کنند که عدالت اجتماعی در تقسیم سرمایههاي ملی در تمامی مناطق وجود داشته باشد. حاشیه نشینان حدود 30 درصد کل خانوارهاي شهر همدان را در برمی گیرند و ساخت جمعیت در این مناطق بسیار جوان است و این نوع سکونت غیر رسمی با مسائل اساسی، یعنی فقر، بیکاري و اعتیاد و آسیب هاي اجتماعی همراه است که از یک طرف نارضایتی خود ساکنان و عدم رفاه و آسایش آنان را به همراه دارد و از طرفی دیگر نیز سبب نارضایتی و عدم آسایش و بروز مشکلات جدي براي سایر افراد و به طور کلی بافت شهري می گردد. و مهم تر اینکه بی توجهی و عدم آگاهی کافی به این موضوع به بروز این مشکلات و نارضایتی ها دامن می زند.
